Dagboek bouw/1918, 2e kwartaal

Dagboek door opzichter W. Anema over de bouw van het gemaal. ^[2.]

Vanwege de grote omvang van het dagboek is het voor deze wiki opgeknipt in de volgende delen:

• 1916, 4e kwartaal met introductie en bronnenlijst
• 1917, 1e kwartaal
• 1917, 2e kwartaal
• 1917, 3e kwartaal
• 1917, 4e kwartaal
• 1918, 1e kwartaal
• 1918, 2e kwartaal (deze pagina)
• 1918, 3e kwartaal
• 1918, 4e kwartaal
• 1919, 1e kwartaal
• 1919, 2e kwartaal
• 1919, 3e kwartaal
• 1919, 4e kwartaal
• 1920, 1e kwartaal
• Deel met overzichtstaten en aantekeningen

April 1918

Dinsdag 2 April 1918

Dagboek bladzijden 96 & 97.

Door de timmerlieden werd er gewerkt aan het uitbreken van de persbuizen en weder opstellen, het stellen van de bekistingen voor de pomp en machineblokken, het stellen van de profielen voor de metselaars enz. De metselaars aan het metselen penanten boezemzijde met muur Zuidelijke gevel machinegebouw tot onderkant kelderkozijnen. De stucadoor voor het afwerken van de zuigbuizen niet terug gekomen, hoewel werk genoeg, als het afwerken persbuizen. Twee monteurs gekomen om na te gaan het stellen van de buizen van de condensatieinrichting, waaraan nog niets was gebeurd, al hoe haastig de aannemers 28 maart ook waren en hun wel bekend was, dat zij de buizen voor rekening van de Provincie moesten stellen, voordat de monteurs kwamen. De heeren aannemers denken wat hebben wij daarmee te maken en dan gebeurt het niet. Twee steenhouwers gekomen en begonnen met het bewerken van de beide afgekeurde slagstijlen F^I. Drie steenzetters van Sliedrecht begonnen met het zetwerk van de glooiing omlegging zeedijk Westkant. De ploeg van de Vries aan het aanvoeren van klei gravende uit de bestaande zeedijk, op het talud van het nieuwe gedeelte. De andere grondwerkers en arbeiders aan het vervoeren van puin en basalt voor de steenzetters, het maken van een kade langs de verplichte lijn van ophooging enz.

Woensdag 3 en Donderdag 4 April 1918

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 2 April. Woensdag 3 April aangevoerd 6,096 M³ Beiersch graniet. (zie afschriften bestek n^o 6.) Mijn schrijven tot beantwoording van den brief van Gebr^s Broersma d.t. 28 Maart aan den heer Hoofdingenieur verzonden.

Vrijdag 5 April 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 2 April. De monteur klaar gekomen met het stellen van de drie buizen voor de condensatie inrichting. De aannemers mij gevraagd om buiten de aansluitingen klei uit de zeedijk te graven, waarop ik hun heb geantwoord geen toestemming voor te kunnen geven, in de eerste plaats, omdat het nog te vroeg in ’t voorjaar is en in de tweede plaats geen zekerheid, dat de sluisdeuren er voor den herfst voorhangen. De aannemers heden middag gewaarschuwd, dat zij ten plaatse van de aansluiting te ver in de zeedijk graven en de diepste ingraving weer moeten aanvullen. De aannemers schriftelijk meegedeeld, dat zij volgens monster van Gebr^s Hollander de wartels voor de sluisdeuren zijn goedgekeurd.

Zaterdag 6 April 1918

Dagboek bladzijden 98 & 99.

Er werd gewerkt genoemd als op 2 t/m 5 April. Zaterdag wordt er gewerkt to 1 uur. De aannemers meegedeeld, dat ik de 1^ste zending graniet niet kan goedkeuren, omdat deze niet voldeed aan het monster, in hoofdzaak wat de kleur betreft. Afgegeven weekrapport n^o 71.

Maandag 8 April 1918

Eenige timmerlieden bezig met het stellen van de bekistingen voor de gewapende balken over de zuigbuizen. De overige timmerlieden aan het bouwen van een woonkeet voor de steenzetters enz. De grondwerkers in hoofdzaak bezig met het grondwerk aansluitdijk Westkant, aan de kade langs de lijn van verplichte ophooging, het aanvoeren van puin en basalt, het vervoer van graniet enz. Drie steenzetters met het zetwerk glooiing omlegging zeedijk Westkant. Drie metselaars met het metselwerk penanten boezemzijde en zuidelijke gevel machinegebouw. Drie monierwerkers met de bewapening zuigbuizen. Met Joh. Broersma verschil gehad over het aanbrengen van de kleilaag en zandtalud omlegging zeedijk Westkant, waar de kleilaag en zandtalud 20 cM te hoog lag, wilde de aannemer nog beweren dat het uitstekend in orde was. Er werd den opzichter verweten, dat de profielen niet goed stonden, door opzichter Jansma en mij uitgezet en met het waterpasinstrument zuiver op hoogte gezet. Later door Jansma en Hoekstra nog eens nagezien en bleken nog goed te staan.

Dinsdag 9 April 1918

Er werd ongeveer gewerkt als gister. Bij het nazien van de hoeveelheid portlandcement bleek mij, dat er nog p.m. 700 zak aanwezig was. Van gebrek aan cement volgens schrijven van de aannemers d.t. 28 Maart aan den heer Hoofdingenieur is dus nog geen sprake. Toegestaan over eene hoogte van ± 2,– M uit de teen zeedijk de klei langs het binnentalud af te graven en aangeven door spitten.

Woesndag 10 April 1918

Er werd gewerkt genoemd als op 8 April. Gesteld eenige stukken graniet op de hoeken penanten zeezijde. Naar de timmerfabriek te Heerenveen geweest en werd er alleen gewerkt door één timmerman aan de ronde topgevel kozijnen. Op het terrein aangevoed ... stuks kozijnen.

Donderdag 11 April 1918

Er werd gewerkt genoemd als op 8 April. Naar Leeuwarden geweest en met den heer Hoofdingenieur besproken de rekeningen van meerder werk, ingestuurd door de Gebr^s Broersma en het afgraven van de kleigrond binnen talud zeedijk, wat door Gebr^s Broersma reeds schriftelijk was aangevraagd. Besloten dit niet toe te staan, omdat wij geen zekerheid hebben, dat voor den herfst de sluisdeuren er in hangen.

Vrijdag 12 April 1918

Begonnen met het betonstorten pomp- en machineblokken, waaraan in hoofdzaak werd gewerkt aan de ploeg van de Vries, die anders bezig waren met het aanvoeren van kleigrond, basalt en puin op het nieuwe gedeelte zeedijk. De metselaars begonnen met het metselwerk frontmuren zeezijde, welke door mij met Hoekstra uitgemeten ten opzichte van de voorkant penanten zeezijde en de frontmuur boezemzijde en kregen slecht 1 cM verschil. De Gebr^s Broersma meegedeeld, dat geen klei van het binnentalud zeedijk meer mocht worden afgegraven en bleek mij, dat zij reeds verder waren gegaan, dan door mij was aangegeven. Toen ik Jac. Broersma meedeelde, dat zulks tijdens mijne afwezigheid niet moest voorkomen, kreeg ik ten antwoord, dat zij het talud weer in orde zouden brengen. Jac. Broersma meegedeeld, dat de monsters geglazuurde steen voor de ketelfronten en ingezonden door Canoy Herfkens door den heer Hoofdingenieur zijn goedgekeurd. (monster bruin en doorschijnend geel.)

Zaterdag 13 April 1918

Dagboek bladzijden 100 & 101.

Wegens reparatie aan de betonmolen kon er voor half elf geen beton worden gestort en toen nog gestort enkele balkje's over de zuigbuizen. De steenhouwers klaar gekomen met het bijwerken granieten slagstijlen en dekzerk penant boezenzijde. Aan hun eene verklaring afgegeven, dat zij ieder 15 uren hebben gewerkt aan het hakken van dookgaten in de hoekstukken midden penant boezemzijde. Afgegeven weekrapport n^o ...

Maandag 15 April 1918

Er werd door de timmerlieden gewerkt aan het stellen van de zuig-en persbuizen, het stellen van profielen enz. De metselaars bezig met het metselwerk penanten zeezijde en de front muur zeezijde. De grondwerkers aan het lossen van een schip met rijshout, het aanvoeren van basalt en puin voor de steenzetters, het verleggen van spoor, het maken van de kade langs de lijn van verplichte ophooging enz. De heibazen met eenige losse werklieden aan het stellen van graniet en het vervoeren en opstellen van een heikar met stellen aan het buitentalud zeedijk. Drie steenzetters aan het zetwerk glooiing omlegging zeedijk. Drie monierwerkers aan het stellen van de bewapening in de betonbalkjes over de zuigbuizen. Aangevoerd een partij betonijzer 147 bos van 11 staven lang 12,– M en zwaar 11 m/m. Met Jac Broersma gesproken over een afrastering over de zeedijk.

Dinsdag 16 April 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op gister 15 April. Gestort enkele balkje's over de zuigbuizen en twee gedeelten gewapend beton in de machineblokken. Begonnen met het maken van de wiepen voor de zinkstukken dam in zee, waarvoor 4 man en nog twee steenzetters uit Sliedrecht hier gekomen.

Woensdag 17 April 1918

Er werd geheel gewerkt, genoemd als op 15 en 16 April, behalve door de grondwerkers. De ploeg van Brouwer 24 man vertrokken. De ploeg van de Vries met nog enkele losse werklieden en de monierwerker aan het lossen de en vervoeren van de aangevoerde 1000 zak portlandcement en 's middags om 1 uur begonnen met het storten van stampbeton voor de pomp- en machineblokken. Met Kolpa uitgezet de richting van de dam in zee. Met Jac. Broersma afgesproken de aangevoerde profielsteenen te lossen op den parallelweg en ik een schetsteekening aan hun zou geven voor het bouwen van een loods daar te plaatse en voor rekening van de Directie, waarvan zij mij eerst eene begroting zouden overhandigen. Deze schetstekening nog heden avond gemaakt.

Donderdag 18 April 1918

Naar Leeuwarden geweest om met den heer Hoofdingenieur te spreken over het afgeven van betalingstermijnen en ik telegrafisch d.t. 16 April orders had gegeven het 22^ste termijn af te geven en niet het 23^ste termijn, zooals de aannemers schriftelijk aan den heer Hoofdingenieur hadden gevraagd. Het afgeven van het 23^ste termijn kon ik niet verantwoorden. Door opzichter Jansma werd de door mij gemaakte schetstekening aan de aannemers overhandigd. Zij weigerden prijsopgaaf te geven, omdat ik volgens hun bewering zelf reeds prijsopgaaf van het hout bij de firma Sleeswijk had gevraagd. Er werd gewerkt aan het betonstorten pomp- en machineblokken en verder genoemd als op 15 en 17 April. Begonnen met het maken van het eerste zinkstuk.

Vrijdag 19 April 1918

Dagboek bladzijden 102 & 103.

Op het werk geweest den heer Hoofdingenieur met Ingenieur en de 7 District opzichters. Er werd gewerkt aan het betonstorten pomp- en machineblokken. Aangevoerd een schip met ± 30 ton steenkolen. Het eerste zinkstuk voor de dam laten zinken. De laatste stampbeton voor de pomp- en machineblokken eerste helft tot ± 80 cM ÷ N.A.P. gestort. Van den den heer Hoofdingenieur opdracht ontvangen om aan de aannemers op te dragen, het terrein op te ruimen en aan Gebr^s Broersma het volgende geschreven. Namens den heer Hoofdingenieur draag ik U op te zorgen, dat de steen en het ijzer, het welk op het terrein verspreid ligt, spoedig ten genoegen van de Directie op te ruimen.

Zaterdag 20 April 1918

Het tweede zinkstuk voor de dam tot zinken gebracht, waaraan door al de de rijswerkers met steenzetters, heibazen en nog enkele losse werklieden werd gewerkt. Door de aannemers werd weer begonnen met het ingraven van het binnentalud zeedijk tot op ± 1 Meter uit de kruin en tot eene diepte van 50 cM. Gister 19 April hadden de aannemers plan hieraan weer te beginnen, maar toen zij vernamen, dat de Hoofdingenieur weer op het werk kwam, werd de straal opgeruimd en orders gegeven hieraan niet te beginnen. Van morgen aan Gebr^s Broersma het volgende geschreven: Wanneer de heer Hoofdingenieur geen toestemming heeft gegeven tot het ingraven van de zeedijk tot de kruinlijn, waarschuw ik U met verdere ingraving door te gaan. Zie § 60 v/h bestek. Aan mijn schrijven d.t. 19 April werd tot heden nog geen gevolg gegeven. Deze week geen opgaaf van aangevoerde materialen en de noodige opgaven voor het opmaken van weekrapporten ontvangen, betreffende de week van 8 t/m 13 April Het uitkomende Heden bleek mij, dat de veengrond, komende uit de ontgraving voor het maken van een scherm werd verwerkt in het dijksprofiel, terwijl wij bij het aannemen van deze scherm waren afgesproken, deze grond over de kade ten Oosten van de bouwput gelegen te vervoeren.

Maandag 22 April 1918

Aan de Gebr^s Broersma het volgende geschreven: Hierbij zend ik U 8 blauwdrukken; de n^o 61, 61^A, 61^B en 18^b, van ieder twee stuks. Gister is mij gebleken, dat de veengrond voortkomende uit de ontgraving van de fundeering tot het maken van een scherm ten Oosten van het machinegebouw wordt verwerkt in het dijksprofiel. Volgens uwen prijsopgaaf en verdere afspraak zou de uitkomende veengrond worden gebracht buiten het werk, wat ook duidelijk uit de prijsopgaaf of begrooting valt op te maken. Ik geef U in overweging hiermee niet verder door te gaan of uit te voeren volgens afspraak en de in het dijksprofiel gebrachte veengrond nog te verwijderen. Verder de nog aanwezige veengrond uit het talud van de omlegging zeedijk (westkant) tot de bepaalde diepte te ontgraven en aan te vullen met kleigrond volgens § 8 van het bestek met bijbehoorende dwarsprofielen. Wil de noodige afrasteringen met hekken plaatsen over de zeedijk tot wering van vee, omdat nog deze week vee komt te weiden op de aangrenzende perceelen. Dit overeenkomstig § 312 de A.V.

Dinsdag 23 April 1918

Dagboek bladzijden 104 & 105.

Vertrokken om te gaan naar Appingedam, om op te nemen het profielijzer komende van een afbraak cartonfabriek „Appingedam”. Er werd gewerkt aan het metselwerk penanten zeezijde, het stellen van beskistingen om de zuigbuizen tweede helft met de bekistingen voor het opgaande muurwerk oostelijken gevel machinegebouw, het maken van de laatste sluisdeur, het stellen van profielen enz. De steenzetters met rijswerkers, heibazen en nog eenige losse werklieden bezig met het maken van de zinkstukken en ter plaatse laten zinken. De losse werklieden en grondwerkers aan het aanvoeren van metselsteen, het brengen van kleigrond op de taluds omlegging zeedijk enz.

Woendag 24 t/m Zaterdag 27 April 1918

Er werd gewerkt genoemd als op 23 April. Deze week aangevoerd 2000 zak portlandcement, een partij rijshout, profielsteen, geglazuurde steen en vuurvaste steen. Zaterdag 27 April op het werk geweest den heer Hoofdingenieur en met de opzichters, en aannemers en uitvoerder gesproken over de verstandhouding tusschen de directie en de aannemers, die den laatsten tijd veel te wenschen overlaat. Hierover werd veel besproken, maar kwamen niet tot een overeenkomst. Afgegeven weekrapport n^o 74.

Maandag 29 April 1918

Er werd door de metselaars gewerkt aan het metselwerk penanten zeezijde met frontmuur. De steenzetters met rijswerkers en enkele losse werlieden aan het maken en tot zinken brengen van de zinkstukken. De timmerleiden bezig met het stellen van de bekistingen voor betonwerk, het stellen van profielen voor de metselaars enz. De losse werklieden aan het lossen van de aangevoerde materialen, als profielsteen, geglazuurde steen, vuurvaste steen, het vervoeren van metselsteen naar de bouwput, het graven van de taluds omlegging zeedijk (westkant) enz. De heibazen bezig met het opstellen van de heistelling voor het plaatsen van de stelling damwanden, het stellen van de locomobiel voor de tweede bemaling.

Dinsdag 30 April 1918

Gestort twee zuigbuizen tweede helft, waaraan in hoofdzaak werd gewerkt aan enkele timmerlieden, de ploeg van de Vries en nog eenige losse werklieden. Verder werd er geheel gewerkt genoemd als op 29 April en begonnen met de tweede laag zinkstukken.

Mei 1918

Woensdag 1 Mei 1918

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 29 April. Bericht van Canoy Herfkens ontvangen, dat Vorstermans plan had om a.s. Maandag terug te komen voor verdere opbouw schoorsteen. Met Gebr^s Broersma afgesproken, dat zij wel zouden zorgen voor een steiger bij de schoorsteen en ik voor het verdere benodigde hout, als kruideelen enz.

Donderdag 2 Mei 1918

Gestort de beton voor twee zuigbuizen, waaraan werd gewerkt aan enkele timmerlieden en de ploeg van de Vries. Verder werd er geheel gewerkt genoemd als op 29 April.

Vrijdag 3 Mei 1918

Gestort de beton voor de betonvoet Oostelijke gevel van het machinegebouw tot ± 1 Meter beneden N.A.P. Verder werd er gewerkt genoemd als op 29 April. Op het terrein aangevoerd de 3^de lading Beiersche graniet.

Zaterdag 4 Mei 1918

Er werd door de timmerlieden gewerkt aan het stellen van de persbuizen, het maken van steigers, het stellen van profielen voor de metselaars enz. De metselaars bezig met het metselwerk penanten zeezijde. De grondwerkers aan het graven van het talud omlegging zeedijk Oost Westkant en het maken van kaden. De steenzetters met rijswerkers aan het maken en zinken van de tweede laag zinkstukken. De heibazen met enkele losse werklieden aan het maken van steigers, het stellen van de locomobiel en het lossen van de aangevoerde Beiersche graniet. Afgegeven weekrapport n^o 75.

Maandag 6 Mei 1918

Dagboek bladzijden 106 & 107.

Door de timmerlieden werd gewerkt aan het stellen van de persbuizen met de twee laatste zuigbuizen, het afbreken van de bekistingen voor betonwerken, het stellen van profielen voor de metselaars enz. De grondwerkers aan het maken van de kaden rondom het terrein van ophooging, het steeken van turf, het graven van het talud omlegging zeedijk (Westkant.) enz. De losse werklieden an het lossen van de aangevoerde materialen, het vervoeren van stortsteen en rijshout voor de dam, het verleenen van hulp bij het laten zinken van de zinkstukken enz. De rijswerkers aan en steenzetters aan het maken en laten zinken van de zinkstukken. De heibazen met enkele losse werklieden aan het plaatsen van de palen en damwand onder de scherm ten Oosten van het machinegebouw, het stellen van granieten hoekstukken en het plaatsen van de perkoenrije onder de dam in zee en langs de teen omlegging zeedijk Westkant. De monnierwerkers aan het uitzoeken van de bewapening voor de persbuizen. De metselaars aan het metselwerk penanten zeezijde. Begonnen met lossen van eene lading portlandcement 4000 zak, welke lading Zaterdag morgen aangekomen.

Dinsdag 7 Mei 1918

Gestort een gedeelte stampbeton in den vleugelmuur zeezijde (Oostkant) waaraan in hoofdzaak door de grondwerkers en losse werklieden werd gewerkt. Op het terrein aangevoerd de baggermachine met zuiger enz. van de firma Krikke en Dikkerboom. Verder werd er in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 6 Mei. De schoorsteenbouwers weer gearriveerd en met de verdere bouw van de schoorsteen te beginnen.

Woensdag 8 Mei 1918

Gestort de beton voor twee persbuizen tweede helft van het machinegebouw met het gedeelte betonvoet onder den Noordelijken gevel machinegebouw. De n^o 3 en 4 vanaf den Oostelijke gevel. Verder werd er geheel gewerkt genoemd als op 6 Mei. De metselaars bezig met het metselwerk stroomkokers door den Westelijken vleugelmuur zeezijde. De schoorsteenbouwers bezig met het stellen van de hijschbeweging enz.

Vrijdag 10 Mei 1918

Gestort de beton voor de laatste twee zuigbuizen met het gedeelte betonvoet onder den Noordelijken gevel machinegebouw. De n^o 5 en 6 vanaf den Oostelijke gevel. De baggerlieden bezig met het stellen van de zuiger- baggermachine en buizen. De schoorsteenbouwers begonnen te metselen met de schoorsteen. Verder werd er gewerkt genoemd als op 6 Mei. Naar de timmerfabriek te Heerenveen en naar Leeuwarden geweest.

Zaterdag 11 Mei 1918

Beton (stampbeton) gestort in den westelijken vleugelmuur zeezijde. Met Joh. en Jac. Broersma gesproken om de kozijnen af te dekken van den invloed van de zon en nogmaals te verven. Met het opstellen van het baggermateriaal klaar gekomen en kunnen Maandag met het baggeren beginnen. Er werd verder gewerkt genoemd als op 6 Mei. Afgegeven weekrapport n^o 76.

Maandag 13 Mei 1918

Door de metselaars werd gewerkt aan het metselen van de vloeren tusschen de penanten zeezijde. De timmerlieden aan het afbreken van de bekistingen zuigbuizen met betonvoet Oostelijken gevel machinegebouw, en het stellen van de mallen zuigbuizen en het stellen van profielen voor het metselwerk enz. De grondwerkers en arbeiders aan het maken van kaden, het steken van turf, het lossen van de aangevoerde materialen, het aanbrengen van basalt met puin op de omlegging zeedijk Westkant, hulp bij het maken van zinkstukken enz. De rijswerkers aan het maken van zinkstukken en het ter plaatse laten zinken. Twee steenzetters bezig met het zetwerk omlegging zeedijk Westkant. De heibazen met enkele losse werklieden aan het stellen van de locomobiel met pomp, het plaatsen van perkoenpalen in de dam enz. Wegens het onstuimige werd weer werd aan het baggerwerk weinig uitgevoerd.

Dinsdag 14 t/m Zaterdag 18 Mei 1918

Dagboek bladzijden 108 & 109.

Er werd de geheele week in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 13 Mei. Door de metselaars werd gewerkt aan de vloeren tussen de penanten zee en boezemzijde en begonnen met het metselwerk 2^de helft Noordelijke gevel machinegebouw. De schoorsteenbouwer deze week ± 5 Meter hoogte op de schoorsteen gezet. Met het spuiten van de dam in zee werd eerst Donderdag flink begonnen. Vrijdag naar Leeuwarden en Heerenveen geweest en Jansma Woensdag naar Heerenveen. Afgegeven weekrapport n^o 77.

Dinsdag 21 t/m Zaterdag 25 Mei 1918

Er werd door de timmerlieden gewerkt aan het stellen van bekistingen, het maken van stijgers, het stellen van profielen voor de metselaars enz. De metselaars aan het metselen van de vloeren tussen de penanten zeezijde, het metselen van het muurwerk onder den gevel machinegebouw boezemzijde tot 2,60 M + N.A.P. De rijswerkers en steenzetters aan het maken van de dam. De grondwerkers en losse werklieden aan het lossen van de aangevoerde materialen als portlandcement, grind enz.

Zaterdag 25 Mei 1918

Bezoek gehad van H.H. Gedeputeerde Staten met de Staten leden. 'S Namiddags en 's avonds stormschade aan de dam in zee. Twee zinkstukken vernield en het zand ± 300 M³ naar schatting weggespoeld. Afgegeven weekrapport n^o 78.

Maandag 27 Mei 1918

De bouwwerkzaamheden in 1918, voordat de eerste schoorsteen door bliksem werd verwoest. Twee metselaars kijken over de rand van de schoorsteen. Links zijn de muurdammen tussen de wateruitlaten aan de zeezijde te zien en wordt gewerkt aan het opgaande werk van de kelder. Foto gedateerd 27 mei 1918. Bron: fotoarchief PWS.

Er werd gewerkt door de timmerlieden aan het stellen van de bekistingen, het maken van steigers, het stellen van profielen enz. De metselaars met het metselwerk gevel machinegebouw boezemzijde beneden 260 ÷ N.A.P. De losse werklieden en grondwerkers aan het lossen van aangevoerde materialen als grind, steenkool, 5^de zending Beiersche graniet enz. Verder het aanvoeren van puin, basalt, stortsteen enz voor de dam. De baggermachine weer begonnen met het opspuiten van den dam en het baggeren van de geul in zee. Door de schoorsteenbouwers wordt flink doorgewerkt. De rijswerkers aan het maken van zinkstukken en de steenzetters begonnen met het zetten van de steen voor de dam.

Bouwwerkzaamheden in 1918 aan de zeezijde met op de voorgrond één van de sluisdeuren en daarachter de hijsstelling van de gebroeders Héres. Foto gedateerd 27 mei 1918. Bron: fotoarchief PWS.

Bouwwerkzaamheden in 1918 aan de boezemzijde waarbij het metselwerk is gevorderd tot de bovenkant van de keldervensters. Foto gedateerd 27 mei 1918. Bron: fotoarchief PWS.

Dinsdag 28 Mei 1918

Begonnen met het storten van de beton voor de persbuizen, waaraan door een groot gedeelte van de grondwerkers en losse werklieden werd gewerkt. De overige werklieden aan het lossen van grind, het aanvoeren van materialen voor de dam enz. De timmerlieden aan het stellen en afbreken van bekistingen, het stellen van profielen enz. De metselaars begonnen met het afdekken met metselwerk van den vleugelmuur zeezijde (Westkant) Door de rijswerkers en steenzetters werd gewerkt aan het maken van zinkstukken en wiepbanden.

Woensdag 29 Mei 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 27 en 28 Mei. De metselaars begonnen met het slaan van een boog tusschen de penanten boezemzijde.

Donderdag 30 Mei 1918

Dagboek bladzijden 110 & 111.

Klaar gekomen met het storten van de beton voor de persbuizen 2^de helft. Door de metselaars werd er gewerkt aan de vloeren tusschen de penanten zeezijde, het bijpleisteren betonwerken en het metselen van de windwerkkasten Westelijk landhoofd zeezijde. De timmerlieden aan het afbreken van de bekistingen zuigbuizen 2^de helft en van de vleugelmuur zeezijde oostkant. Verder aan het stellen van het betonhout met bewapening Oost voor de voor de scherm Oostkant machinegebouw. De losse werklieden en grondwerkers aan het lossen en aanvoern van materialen en behulpzaam bij het maken van de dam. De rijswerkers en steenzetters aan het maken van zinkstukken en zetten van basaltzuilen en het storten van stortsteen. Naar Leeuwarden geweest.

Juni 1918

Zaterdag 1 Juni 1918

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 30 Mei. De werklieden, welke anders bezig op met het betonstorten, thans werkzaam op de dam. Afgegeven weekrapport n^o 79.

Maandag 3 Juni 1918

Door de grondwerkers en losse werklieden werd er gewerkt aan het lossen van materialen, het aanvoeren van basalt, stortsteen, kleigrond, puin enz voor de dam in zee. De rijswerkers aan het maken van de zinkstukken en de steenzetters bezig met het zetwerk van de dam. De timmerlieden aan het stellen van de bekistingen voor de betonvoet onder den Zuidelijken gevel van het machinegebouw. De metselaars aan het metselen van de vloeren tusschen de penanten zeezijde en aan het metselen van de windwerkkasten in den Oostelijken Westelijke vleugelmuur zeezijde.

Dinsdag 4 en Woendag 5 Juni 1918

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 3 Juni.

Donderdag 6 Juni 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 3 Juni. De metselaars klaar gekomen met het metselwerk van de vloeren tussschen de penanten zeezijde en met de beide windwerkkasten in den Oostelijken vleugelmuur zeezijde. De timmerlieden en monnierwerkers nog aan het stellen van de bekistingen met bewapening betonvoet Zuidelijke- en Oostelijke gevel v/h machinegebouw. De losse werklieden en grondwerkers aan het lossen van de aangevoerde materialen, aan aanbrengen van materialen voor de dam, behulpzaam met het opspuiten, het steenzetten enz. De steenzetters met rijswij rijswerkers aan het maken en zinken van de zinkstukken en het zetten van basaltzuilen.

Vrijdag 7 en Zaterdag 8 Juni 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 6 Juni. De metselaars aan het afpleisteren van de zuig en persbuizen en begonnen met het metselwerk frontmuur zeezijde. Deze week aangevoerd een aak met basalt en stortsteen totaal 435 last. Afgegeven weekrapport n^o 80. Schoorsteen klaar gekomen.

Maandag 10 Juni 1918

Wegens het slechte weer werd en ’s morgens weinig uitgevoerd. De metselaars begonnen met de frontmuur zeezijde. De timmerlieden aan het stellen van de bekistingen voor de betonvoet onder den Zuidelijken en Oostelijken gevel machinegebouw. Verder aan het stellen van de profielen voor de metselaars enz. Door de grondwerkers, arbeiders, steenzetters, rijswerkers enz. werd in hoofdzaak gewerkt aan de dam in zee, als het zetten van de basaltzuilen, hulp bij het opspuiten van de dam, het aan voeren van basaltzuilen, stortsteen, puin enz. Verder werd er gewerkt aan het steken van turf en het lossen van de aangevoerde materialen.

Dinsdag 11 Juni 1918

Dagboek bladzijden 112 & 113.

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 10 Juni. Den heer Hoofdingenieur op het werk geweest. Er is aan Joh. Broersma toegestaan om kleigrond uit de zeedijk te graven volgens aanwijzing en deze uitgraving te dichten met zand en af te dekken met zoden. De op de dam aan te voeren kleigrond, dan voldoende te stampen of zwaar te belasten. Afgegeven de verklaring tot het afgeven van de 26^ste termijn.

Woensdag 12 en Donderdag 13 Juni 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op 10 en 11 Juni. De metselaars aan het afwerken van de zuigbuizen. Naar de timmerfabriek in Heerenveen geweest.

Vrijdag 14 en Zaterdag 15 Juni 1918

Door de metselaars werd gewerkt aan het laatste gedeelte van de frontmuur zeezijde en aan het afpleisteren van de zuig- en persbuizen. De timmerlieden nog aan het stellen van de bekistingen opgaande gevels machinegebouw, het stellen van profielen enz. Wegens onstuimig weer kon er niet worden gewerkt aan het opspuiten van de dam. waterstand 25 cM + N.A.P. het zandprofiel van de dam over eene lengte van ± 25 M weggespoeld. Door de steenzetters met grondwerkers werd aan het eerste gedeelte van de dam gewerkt, aan het zetten van basaltzuilen en het aanvoeren van klei en puin. Zaterdag storm weer en veel schade dam. Verder werd er gewerkt aan het stellen lossen van de aangevoerde materialen.

Zondag 16 Juni 1918

De schoorsteen kort na de blikseminslag. De bovenste dertig meter is verdwenen, de onderste helft gescheurd. Foto gedateerd 16 juni 1918. Bron: fotoarchief PWS.

De nieuwe schoorsteen klaargekomen op Zaterdag 7 Juni werd heden middag door den bliksem getroffen en storte in tot 30 Meter hoogte en de overige 30 Meter gescheurd. Dit gebeurde ’s middags ± 1 uur.

Maandag 17 Juni 1918

Havendam in uitvoering. 17 Juni 1918. Bron: Gedenkboek Jaffa.

Weer begonnen met het opspuiten van de dam in zee. De steenzetters aan het zetten van de basaltzuilen en een gedeelte van de grondwerkers aan het aanvoeren van klei en puin. De metselaars klaar gekomen met het metselwerk van de frontmuur zeezijde en begonnen met het maken van de steigers bij het eerste tusschenpenant zeezijde Westkant. Op dit tusschen penant de bovenste stukken graniet gesteld. Weer drie nieuwe stukken graniet (slagstijlen) op het terrein aangevoerd. De timmerlieden aan het maken van een hijschbeweging, het stellen van bekistingen, het maken van sluisdeuren, het stellen van profielen enz. De teekenaars Lanting en Hijgenaar op het werk geweest en Donderdag j.l. Tiemersma en Bloembergen. Een foto genomen van de dam en schoorsteen. Opzichter Kolpa met verlof gegaan.

Dinsdag 18 Juni 1918

Er werd in hoofdzaak gewerkt genoemd als op Maandag 17 Juni. De metselaars begonnen met het metselwerk eerste tusschen penant zeezijde Westkant. Weer bezig met het opspuiten met van de dam en volgens onze schatting het zandprofiel weer terug gebracht tot voor den storm (Donderdag). Stormschade te rekenen op twee dagen baggeren, 2 bakken klei en en partijtje puin naar schatting. De Hoofdingenieur op het werk geweest om de schoorsteen, welke Zondag j.l. door den bliksem werd opgenomen getroffen, op te nemen. ’S Morgens om half negen kwam een sleepboot met de kom in aanvaring met de brug, waardoor deze uit zijn draaipunten werd geligt, de aan de Zuidkant de as brak en aan de Noordkant het gegoten kussenblok stukken en de klap in het kanaal terecht kam kwam. De weg was tot 's middags 3 uur gestremd.

Woensdag 19 Juni 1918

Dagboek bladzijden 114 & 115.

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 17 en 18 Juni. De laatste zinkstukken voor de dam tot zinken gebracht. Twee schepen met graniet van de laatste zending, een schip met zand, twee scheepjes met vuurvaste steen en twee schepen met steenkolen deze dagen aangevoerd.

Donderdag 20 Juni 1918

Klaar gekomen met het metselwerk eerste tusschen penant zeezijde en dan Westkant tot onderkant dekzerken. De heer Smulders met een Inspecteur van de verzekering op het terrein geweest, om den schoorsteen op te nemen. Overeengekomen, dat de schoorsteen geheel moet worden afgebroken. Klaar gekomen met het opspuiten van het zandprofiel aan de dam in zee en begonnen met het stellen van de buizen, om te gaan spuiten langs het ketelhuis en rondom de schoorsteenvoet. Begonnen met het metselen van de bogen tusschen de penanten boezemzijde.

Vrijdag 21 en Zaterdag 22 Juni 1918

Begonnen met het bijwerken van de beschadigde gedeelte aan het muurwerk ketelhuis en schoorsteenvoet. De metselaars aan het metselwerk boezemzijde en het afpleisteren en sauzen van betonwerken. De timmerlieden aan het maken van de sluisdeuren, het maken van een lift voor het hijschen van beton, metselsteen enz. Verder aan het stellen van profielen en de bekisten voor de balken over de zuigbuizen. De heibazen met enkele losse werklieden aan het lossen en vervoeren van graniet. De monierwerkers met enkele losse werklieden aan het storten van beton in de balken boven de zuigbuizen en de aanrasseering boven de gewelven boezemzijde. De steenzetter met rijswerker en eenige grondwerkers werkzaam aan de dam. De overige grondwerkers en arbeiders aan het lossen van de aangevoerde materialen, het vervoeren van stortsteen, puin, klei, zand enz. ’S Middags storm weer en veel schade aan de dam.

Maandag 24 Juni 1918

Er werd door de timmerlieden gewerkt aan het maken van de lift, het stellen van beskistingen en maken van de laatste sluisdeur. De metselaars aan het metselen van de bogen over de penanten boezemzijde en het afwerken van de penanten boezemzijde. De steenzetters met rijswerkers aan het zetwerk van de dam. Opzichter J. Bos in dienst gekomen. De grondwerkers aan het lossen en aanvoeren van materialen, het maken van turf, hulp bij de steenzetters op de dam enz.

Dinsdag 25 t/m Zaterdag 29 Juni 1918

Er werd geheel gewerkt genoemd als op 24 Juni. Aan de dam kon de eerste dagen weinig worden uitgevoerd wegens het onstuimige weer. Door de metselaars werd de geheele week gewerkt aan de bogen met twee steens muur over de bogen. De timmerlieden de geheele week bezig met het stellen van de bekistingen voor de betonvoet Zuidelijke gevel machinegebouw, het stellen en maken van de hijschbeweging, het maken van stellingen voor het spoor, het stellen van profielen voor de metselaars enz. De grondwerkers aan het lossen en aanvoeren van materialen, het maken van turf, hulp bij de steenzetters enz. Donderdag begonnen met het opspuiten van het terrein rondom het ketelhuis en schoorsteen. Vrijdag avond was een kleine verschuiving van den walmuur zichtbaar, wat Zaterdag avond boven 3 cM bedroeg bij de aansluiting tegen het penant boezemzijde. (zie bladzijde 117.) Afgegeven weekrapport n^o ...

Donderdag 27 Juni 1918 (geschreven op bladzijde 117)

Begonnen met het opspuiten van het terrein rondom de schoorsteen en het ketelhuis. De volgende dag deed zich het verschijnsel voor, dat de basaltglooiing Westkant inzakte, wat m.i. geen gevolg was van de groote waterdruk door het spuiten veroorzaakt.

---

Volgende deel ──>