Dagboek bouw/1919, 2e kwartaal

Dagboek door opzichter W. Anema over de bouw van het gemaal. ^[2.]

Vanwege de grote omvang van het dagboek is het voor deze wiki opgeknipt in de volgende delen:

• 1916, 4e kwartaal met introductie en bronnenlijst
• 1917, 1e kwartaal
• 1917, 2e kwartaal
• 1917, 3e kwartaal
• 1917, 4e kwartaal
• 1918, 1e kwartaal
• 1918, 2e kwartaal
• 1918, 3e kwartaal
• 1918, 4e kwartaal
• 1919, 1e kwartaal
• 1919, 2e kwartaal (deze pagina)
• 1919, 3e kwartaal
• 1919, 4e kwartaal
• 1920, 1e kwartaal
• Deel met overzichtstaten en aantekeningen

April 1919

Maandag 31 Maart t/m Zaterdag 5 April 1919

Dagboek bladzijden 190 & 191.

Door de metselaars werd gewerkt aan de balustrade met trappen zeezijde en de balustrade met rollagen zeezijde. De timmerlieden aan het onderdak brengen van het bijgebouw, stellen bekistingen voor de eerste helft van de rookkanalen, het te pas maken van de zetlatten in de lichtkozijnen, hulp bij de metselaars voor het stellen van de profielen enz. De heibazen met enkele sjouwers aan het vervoeren en plaatsen van de ketels, waarmee thans klaar. Verder werd er door de grondwerkers gewerkt aan het graven van de fundeeringput voor de woning en het uitkomende zand gebruikt voor aanvulling.

Maandag 7 April 1919

Dagboek bladzijden 192 & 193.

Door Gebr^s Broersma werd Zaterdag aangenomen van de machinefabriek „Jaffa” het lossen van de 1^ste zending pompen met toebehooren voor ƒ 450,– waarmee thans begonnen te lossen. Naar Leeuwarden geweest met den heer Hoofdingenieur afgesproken, dat Gebr^s Broersma zou worden vergoed een bedrag van ƒ 250,– voor het beschikbaar stellen van de loopkraan in het machinegebouw. Door de metselaars wordt gewerkt aan de balustrade met trappen zeezijde. De voegers aan het binnen voegwerk machinegebouw. De heibazen met enkele sjouwers aan het lossen zolderschuiten. J. Zoethout met 7 man aan het lossen van de oververhitters. De timmerlieden aan het afbreken loopkraan in het ketelhuis en weder opbouwen in het machinegebouw. De overige grondwerkers aan het betonstorten in de eerste helft van de rookkanalen. Begonnen met het klinkwerk van de ketels, waaraan door drie klinkers met den monteur werd gewerkt.

Dinsdag 8 April 1919

Door de metselaars wordt gewerkt aan de balustrade met trappen penanten zeezijde. De voegers aan het binnenvoegwerk in het machinegebouw. De timmerlieden aan het opstellen van de loopklaan loopkraan in het machinegebouw. De heibazen met enkele sjouwers aan het lossen van de aangevoerde pompen met zuig- en persbuizen enz. J. Soethout met enkele sjouwers (7 man) tot 's middags 12 uur bezig met het lossen van de oververhitters enz. De overige arbeiders aan het storten van beton in de eerste helft van de rookkanalen. Plas er nogmaals op gewezen om de balken voor de ketelbemetselingen bij elkaar te brengen en te meniëen.

Woendag 9 t/m Zaterdag 12 April 1919

Door de metselaars wordt er de gehele week gewerkt aan het afwerken penanten met trappen en balustrade zeezijde. De voegers aan het binnenvoegwerk machinegebouw, waarmee 11 April klaar gekomen. Begonnen met het afwerken buitenvoegwerk als kleine en grote topgevels enz. De timmerlieden verschillende karweitje's als hulp bij de metselaars stellen profielen, leggen van spoor, maken van steigers voor de voegers, hulp vervoer pompen, buizen enz, reparatie gereedschappen enz. Eén van de timmerlieden Wiersma is vanaf 17 maart nog steeds aan het teekenen voor de woningbouw van Gebr^s Broersma. De heibazen met een gedeelte arbeiders aan het lossen en vervoeren materiaal van de N.V. Machinefabriek „Jaffa” te Utrecht. Donderdag namiddag vier uur klaar gekomen met het lossen van de zolderschuiten en thans wordt nog druk gewerkt aan het vervoer. Hiervoor vanaf maandag morgen steeds een heikar op stoom. Verder werd er door de arbeiders gewerkt aan het aanvoeren van steen voor de metselaars, het ontgraven funderingput voor de woningen enz. Voor het graven van de funderingput woning hedden 12 April een heikar op stoom. De voegers 5 man begonnen met het binnen voegwerk in het ketelhuis. De monteur van Smulders met twee man hulp aan begonnen met het schoonmaken aansluitingen buizen met bochtstukken enz, om a.s. Maandag met het stellen te kunnen beginnen. Eén monteur met drie man hulp nog steeds aan het stellen van en afklinken van de ketels.

Maandag 14 t/m Zaterdag 19 April 1919

Dagboek bladzijden 194 & 195.

Door de metselaars werd de geheele week gewerkt aan het afwerken balustrade boezemzijde, met het metselen van de regenwaterputjes, het plaatsen van het ijzeren hek, leggen leidingen afvoer regenwater met het hakken van de noodige gaten, het metselen van de rollagen op den walmuur, afvoegen balustrade zeezijde enz. De voegers bezig aan het binnenvoegwerk in het ketelhuis. De timmerlieden in ’t begin van de week hulp bij de metselaars, hulp bij het vervoer van de materialen van de machinefabriek „Jaffa”, reparatie gereedschappen enz. Vrijdag werd door de Donderdag werd door de timmerlieden begonnen met het plaatsen afrasteringen, het maken van de draaihekken, het te pas maken van de sluisdeuren enz. De heibazen met eenige sjouwers aan het naar binnen brengen van de materialen aangevoerd door de machinefabriek „Jaffa”, het plaatsen van de regenwaterbak. De overige sjouwers aan het aanvoeren van metselsteen, lossen van aangevoerde metselsteen, het graven van de fundeeringput voor de woningen. Twee monteurs met drie man hulp begonnen met het stellen eerste twee slakkenhuizen met bochtstukken, waaiers en zuig- en persbuizen, waaraan Maandag morgen werd begonnen en nog de geheele week aan werd gewerkt. Door één monteur met drie klinkers werd nog steeds gewerkt aan het afwerken van de ketels. Door de machinefabriek „Jaffa” werd flink gewerkt aan het stellen van de verschillende onderdeelen. Er nogmaals bij de aannemers Gebr^s Broersma op aangedrongen, spoed te maken met het brengen van stortsteen langs de Oostkant van de dam, om verdere verzakkingen te voorkomen. Verder om nu de topgevels boezemzijde zijn afgewerkt de bedekking van leien op den uitbouw aan te brengen. De timmerman Wiersma nog steeds in dienst bij de aannemers voor het vervaardigen teekeningen.

Dinsdag 22 t/m Zaterdag 26 April 1919

Door de metselaars werd de geheele week nog gewerkt aan het afwerken penanten met balustrade boezem- en zeezijde, het afwerken van het eerste gedeelte walmuur, voor zoover het hekwerk komt te staan, de regenwaterputjes met buizen door de gewelven boezemzijde enz. De voegers aan het binnenvoegwerk in het ketelhuis. Door de timmerlieden werd er gewerkt aan de afrasteringen ten Westen en Oosten van het bouwterrein, hulp bij de metselaars voor het stellen van profielen, het afwerken van de sluisdeuren als te pas maken van het laatste stel, teeren enz. De heibazen aan het afbreken van steigers, vervoer van stukken graniet, het naar binnen brengen van het laatste buizen met bochtstukken van de machinefabriek „Jaffa”. De monnierwerker met de noodige hulp aan buigen en gedeeltelijk vlechten van de noodige bewapening in de betonwerken vloer rookkanalen. Deze week gestort de beton voor de fundeering van de Zuidelijke helft rookkanalen. Gestort de betonvloer onder de basaltienetegels trottoir boezemzijde. Verder werd er gewerkt aan het graven fundeering put woningen, waarmee Donderdag avond 24 April klaar gekomen en deze week 3 dagen een heikar op stoom voor het vervoer van deze grond. Gewerkt aan het verzetten van grond voor het maken fundeering grondkeerende muur zeezijde, grondverzet voor het maken 2^de gedeelte rookkanalen, het leggen van spoor voor vervoer vuurvaste steen naar het ketelhuis enz. Aan het afwerken ketel installatie werd gewerkt door 3 klinkers. Aan het stellen machinedeelen Smulders werd flink aan gewerkt door 2 monteurs met 4 sjouwers. Woensdag op het werk geweest de heer Commissaris der Koningin met den heer Hoofdingenieur. Vrijdag hier geweest den heer Mulder chef monteur machinefabriek „Jaffa” en beloofde spoed te maken met de tweede aanvoer. Door den heer Hoofdingenieur werd met de aannemers afgesproken, de volgende week te beginnen met het brengen van stortsteen langs de Oostkant van de dam. Deze week op het terrein aangevoerd ...KG betonijzer. H. Wiersma nog de geheele week werkzaam voor de aannemers als teekenaar.

Maandag 28 April t/m Zaterdag 3 Mei 1919

Dagboek bladzijden 196 & 197.

Door de timmerlieden werd er de deze week gewerkt aan het maken van de afrasteringen, hulp bij de metselaars, het stellen van de ijzeren balken voor ketelbemetselingen, het stellen van bekistingen voor betonwerken, als het leggen van de riolering door het ketelhuis, consoles onder de buizen voor het leggen leidingen afvoer regenwater enz. Door de metselaars werd de geheele week gewerkt aan den keldervloer en de rookkanalen. Het leggen keldervloer met inbegrepen tegelvloer aangenomen voor ƒ 1,40 per M². De heibazen met enkele sjouwers aan het stellen beerput met ter plaatse brengen zinkputjes, het opruimen van dakpannen, steigers enz. De arbeiders aan het vervoeren van de vuurvaste steen, hulp bij de metselaars voor het vervoer en schoonmaken van steen voor den kelder enz. Door de timmerlieden werd deze week nog gelegd, de leien op de uitbouw machinegebouw boezemzijde. Begonnen met het lichten van de zoden op de zeedijk. Vrijdag naar Leeuwarden geweest, om met den heer Hoofdingenieur te spreken, over het gebruik afkomende schoorsteensteen en bood Gebr^s Broersma ƒ 600,– wanneer deze steen weer mag worden gebruikt. Canoy Herfkens had Gebr^s Broersma geboden ƒ 25,– per M³. H. Wiersma nog de geheele week werkzaam voor de aannemers op het kantoor. Bij eene bespreking over het vullen van de ketels, deelde de aannemers en uitvoerder mij mede, dat voor één heikar per dag 6 ton steenkool werd gerekend. Het vullen werd door de aannemers aangenomen voor ƒ 80,– per stel.

Maandag 5 t/m Zaterdag 10 Mei 1919

Door de metselaars werd deze week gewerkt aan de grondkeerende muren zeezijde, aan den keldervloer en het afbikken van de beton in den kelder in aansluiting met het metselwerk. De timmerlieden aan het maken van de afrasteringen, stellen ijzerwerk ketelblokken, hulp bij de metselaars als het stellen van profielen. De heibazen met enkele sjouwers aan het vervoeren van ijzerwerk naar het ketelhuis, het leggen van spoor en vervoer locomotief om met het grondwerk a/d zeedijk te beginnen. De sjouwers aan het aanbrengen van spoor naar de zeedijk, het maken van een laan voor het vervoer van de grond, hulp bij de metselaars voor het aanvoeren van steen voor de rookkanalen, het maken van een zeed langs de parallelweg naar de zeedijk, vervoer ijzerwerk voor de oververhitters vanaf den parallelweg naar het ketelhuis, lossen aangevoerde portlandcement enz. Gestort de beton voor het tweede rookkanaal. Met het metselwerk keldervloer deze week klaar gekomen. Opzichter Jansma deze week met verlof geweest. Nog maals er met de aannemers over gesproken, om de stortsteen aan de Oostkant van de dam zoo spoedig mogelijk aan te brengen. Door twee monteurs van de machinefabriek „Jaffa” met de noodige hulp werd geregeld gewerkt aan het stellen van de pompen. Thans vier pompen afgesteld en werd er begonnen met het aan koppelen van de zuigbuizen. Woensdag 7 Mei met den chef monteur Mulder de eerste twee pompen gecontroleerd en bleken goed te staan. Aan het monteeren van de ketels werd geregeld door twee monteurs van Gebr^s Deprez gewerkt. Deze week werd nog gesteld de bekistingen van de betonblokken (bovenste gedeelten) voor de pompen, ventilators en blaasmachines met het metselwerk onder de filters en voor de kanalen. H. Wiersma nog in dienst v/d aannemers.

Maandag 12 t/m Zaterdag 17 Mei 1919

Dagboek bladzijden 198 & 199.

Door de metselaars werd er gewerkt aan de rookkanalen, grondkerende muur Oostkant en het leggen van de trottoir tegels boezemzijde. De timmerlieden aan het maken en stellen boogmallen voor de rookkanalen, het leggen van de leiding voor afvoer regenwater boezemzijde, het stellen van de planken in de omlegging zeedijk, verder hulp bij de metselaars enz. De heibazen aan het in orde brengen spoor op de zeedijk, het lossen tweede zending pompen met waaiers, buizen enz. Deze tweede zending van de machinefabriek „Jaffa” aangekomen Dinsdag avond 13 Mei. Maandag werd door alle grondwerkers behalve enkele die helpen tot het lossen de pompen, het aanvoeren van metselsteen enz gwerkt aan de afgraving zeedijk en deze grond gebruikt voor de bekleeding nieuwe gedeelten zeedijk. Maandag naar Berlikum en Leeuwarden geweest. De metselaars bijna klaar gekomen met het eerste rookkanaal. Door de beide monteurs van de machinefabriek „Jaffa” werd er gewerkt aan het aankoppelen zuigbuizen en het afstellen 4^de pomp. De beide monteurs van Gebr^s Deprez aan het afwerken 2^de stel ketels.

Maandag 19 t/m Zaterdag 24 Mei 1919

Door den Ingenieur v/h Stoomwezen werden de eerste vier ketels onder druk onderzocht. Op het werk geweest den heer Hoofdingenieur, Ingenieur en één van Gebr^s Deprez. (19 Mei.) Door de metselaars werd er begonnen met de inmetseling van het eerste ketelblok, doch wegens gebrek aan vuurvaste specie en asbestkoord kon hieraan niet worden doorgewerkt. Begonnen met het metselwerk 2^de helft van de rookkanalen. De betonvloer onder de trottoirtegels zeezijde gelegd. De timmerlieden deze week in hoofdzaak aan het stellen bekistingen aansluitingen zuig- en persbuizen en hulp bij de metselaars voor het stellen en maken profielen met boogmallen voor de rookkanalen. Door de grondwerkers en heibazen werd verder gewerkt aan het afgraven bestaande zeedijk en bekleeden en onder profiel brengen omlegging zeedijk Oost- en Westkant. De monteurs van de machinefabriek „Jaffa” nog aan het stellen pompen met bochtstukken en buizen. De monteurs van Gebr^s Deprez aan het afmonteeren laatste stel ketels en het 2^de stel door den Ingenieur van het Stoomwezen 24 Mei onderzocht. De ververs aan het schoonmaken en meniëen hekwerk boezemzijde.

Maandag 26 t/m Zaterdag 31 Mei 1919

De metselaars deze week klaar gekomen met het 2^de rookkanaal en weer begonnen met de ketelbemetselingen. Begonnen met het metselwerk portiek zeezijde. De timmerlieden deze week aan het stellen van profielen en boogmallen voor de metselaars, het stellen van bekistingen voor aansluiting zuig- en persbuizen, reparatie gereedschappen als kruiwagens enz. stellen gecreosoteerde planken grondwerk omlegging zeedijk enz. De heibazen met sjouwers aan het naar binnen brengen onderdeelen pompen, en schuifleidingen voor achter de ketels, hulp bij het grondwerk zeedijk voor het verleggen van spoor enz. De grondwerker of arbeiders behalve het aanvoeren van metselsteen aan de omlegging zeedijk en ophoogen van het terrein tot verplichte ophooging. Door de monteurs van de machinefabriek „Jaffa” wordt nog geregeld gewerkt aan het stellen pompen met bochtstukken en buizen. De monteurs van Gebr^s Deprez klaar gekomen met het afmonteren van de ketels. Door de ververs werd geregeld gewerkt aan de kap met dakbeschot in het machinegebouw. Dinsdag 3 Juni kunnen de schoorsteenbouwers hier worden verwacht om met met het sorteeren van steen te beginnen.

Vervolg 214

---

Pagina 200 t/m 213 van het dagboek zijn gebruikt voor overzichtstaten en aantekeningen. Deze pagina's zijn in een appart deel geplaats, zie; Dagboek bouw/Aantekeningen.

---

Maandag 2 t/m Zaterdag 7 Juni 1919

Dagboek bladzijden 214 & 215.

Door de metselaars werd geregeld gewerkt aan de ketelbemetseling 2^de blok. Enkele dagen werd er door twee metselaars gewerkt aan de portiek zeezijde. De timmerlieden aan het stellen van profielen voor de metselaars, het zetten van de planken voor de steenglooiingen, aansluitingen zuig- en persbuizen, reparaties gereedschappen enz. De grondwerkers aan het afgraven bestaande zeedijk en het ophoogen van het terrein tot verplichte ophooging. Verder aan het onder profiel brengen van de omlegging zeedijk Oost- en Westkant. De heibazen met enkele sjouwers aan het opruimen paalwerk, opruimen en vervoeren betonmolen, het vervoeren machinedeelen enz. Eenige arbeiders aan het aanvoeren van metselsteen, lossen aangevoerde materialen als steenkolen en portlandcement. De monteurs met hulp van de machinefabriek „Jaffa” aan het stelen pompen met zuig- en persbuizen en het stellen schuiven met oververhitters achter de ketels. De monteurs van Gebr^s Deprez voorlopig klaar met het afmonteeren van de ketels en het laatste stel ketels deze week geperst. Dinsdag 10 Juni kunnen de schoorsteenbouwers worden verwacht. Dinsdag 10 Juni deelt Jac. Broersma mij mede komen er drie steenzetters uit Sliedrecht. Vrijdag middag 13 Juni de sch Dinsdag 3 Juni de schoorsteenbouwers begonnen met het sorteeren van de schoorsteensteen.

Maandag 9 t/m Zaterdag 14 Juni 1919

Maandag 9 Juni werd er wegens feestdag niet gewerkt. De metselaars deze week aan het metselwerk 2^de ketelblok en portiek in het machinegebouw zeezijde, waaraan door twee metselaars werd gewerkt. De timmerlieden in hoofdzaak als de vorige week en begonnen met het afhangen van de valramen in het machinegebouw. Door de grondwerkers en heibazen werd gewerkt genoemd als de vorige week en begonnen met het graven van het talud Oostkant. Met Gebr^s Broersma afgesproken om meer grond, dan oorspronkelijk hun bedoelen was, vanaf de zeedijk te sporen op het terrein van verplichte ophooging, om zeker te zijn, dat er later geen grond uit zee op dat terrein noodig zal zijn. Woensdag 11 Juni drie steenzetters hier gekomen en begonnen met het zetwerk van het nieuw gedeelte kapglooiing. Vrijdag middag 13 Juni de schoorsteenbouwers klaar gekomen met het sorteeren van de steen en met het metselen begonnen. Woensdag 11 Juni klaar gekomen met het opspuiten fundeeringsput woningen. Dinsdag 10 Juni de heer Hoofdingenieur hier geweest. Vrijdag 13 Juni de heer Smulders met Gebr^s Broersma de afgekomen steen van de schoorsteen opgenomen. Bij de opmeting is gebleken, dat er totaal was ...M³, waarmee Gebr^s Broersma accoort gingen. Jansma dinsdag 10 Juni vertrokken naar de Linde.

Maandag 16 t/m Zaterdag 21 Juni 1919

Door de metselaars werd tot Donderdag gewerkt aan het inmetselen ketels. Doordat de monteurs de metselaars niet konden voorhouden met het stellen schuifleidingen en oververhitters, kon hieraan niet worden doorgewerkt. Donderdag 19 Juni werd door de metselaars (6 man en vier opperlieden) begonnen aan de klamplagen met tusschenmuur in den kelder. Eén metselaar bezig met het voegwerk portiek. De timmerlieden in hoofdzaak bezig met het afwerken ramen, onderhoud gereedschappen, het maken en stellen en profielen bij de metselaars, bekistingen voor aansluitingen zuig- en persbuizen enz. De grondwerkers de geheele week nog aan het graven van het talud omlegging zeedijk Westkant en de uitkomende grond vervoeren naar het terrein van verplichte ophooging. Verder aan het aanvoeren van metselsteen, hulp bij de monierwerker voor het buigen van ijzer bewapening aansluitingen zuigbuizen enz., hulp bij de steenzetters voor aanvoer basalt en puin. De steenzetters aan het zetwerk omlegging kapglooiing en aansluiting tegen het landhoofd Oostakant. De monteurs van de machinefabriek „Jaffa” klaar gekomen met het stellen van het derde stel pompen met aansluitingen zuig- en persbuizen en met het stel oververhitters 1^ste blok ketelbemetselingen. De ververs aan het verfwerk kap machinegebouw. De schoorsteenbouwer thans op een hoogte van ± 4 Meter en wordt er door hem flink gewerkt. Donderdag 19 Juni bezoek statenleden.

Maandag 23 t/m Zaterdag 28 Juni 1919

Dagboek bladzijden 216 & 217.

Interieur van de machinehal, de pompen staan al op hun plaats, de stoommachines moeten nog aangevoerd worden. Een aantal schilders poseren op de bovenloopkraan. Bron: fotoarchief PWS.

Door de metselaars werd tot Dinsdagavond gewerkt aan het metselwerk in den kelder. (6 metselaars en twee opperlieden.) Twee metselaars er bij gekomen en begonnen met het leggen van de vloertegels in den kelder. Weer begonnen met het metselwerk ketelblokken en de monteur klaar gekomen met het stellen oververhitters achter het 1^ste blok. De timmerlieden als de vorige week en begonnen met het afbreken cementloods. Donderdag de grondwerkers klaar gekomen met het grondwerk talud omlegging zeedijk Oostkant en begonnen met aanvoer basalt en puin voor dat gedeelte talud. De steenzetters klaar gekomen met de aanlegging kapglooiing en aansluiting tegen het landhoofd Oostkant. Dondermiddag begonnen met het zetwerk Westkant, waaraan tot Zaterdag avond door 5 steenzetters en de geheele ploeg grondwerkers, behalve enkele bezig met het aanvoeren metselsteen werd gewerkt. Door de monteurs van de machinefabriek „Jaffa” werd er gewerkt aan het stellen laatste stel pompen en de overh oververhitters met schuifleidingen achter de ketels. De verver (vier man) aan het verfwerk kap in het machinegebouw en begonnen met het afzetten. Twee metselaars bezig met het leggen van de tegels in den kelder. Door de schoorsteenbouwers werd flink gewerkt en thans op eene hoogte van ± 10½ Meter boven de betonvoet. Bij Gebr^s Broersma er op aangedrongen, om de beton te storten voor de aansluitingen 1^ste gedeelte zuig- en persbuizen.

---

Volgende deel ──>