Lauwersmeer

Het Lauwersmeer is in 1969 ontstaan toen er een dam werd aangelegd om de Lauwerszee af te sluiten van de Waddenzee.
Zee werd meer. Zout water werd zoet water, een vergelijkbaar proces als bij de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 door de aanleg van de Afsluitdijk.

In de dam werden spuisluizen aangelegd om het water van de Friese en Groningse boezem op de Waddenzee af te laten stromen.

Op termijn zullen de spuisluizen aangevuld of vervangen worden door een gemaal. Dit hangt nauw samen met de bodemdaling in Groningen als gevolg van gaswinning en de afvoercapaciteit vanuit de Groningse boezem naar het Lauwersmeer. De bodemdaling in Groningen gaat iets sneller dan in Friesland, maar ook vanuit deze hoek komt er een moment waarop het water niet langer langs natuurlijke weg afgevoerd kan worden.

De toenmalige dijkgraaf van Wetterskip Fryslân, Paul Erkelens plaatste vraagtekens bij nut en noodzaak van een nieuw gemaal bij Lauwersoog. De kosten werden in 2009 geraamd op 147 miljoen euro. Als zou blijken dat het nieuwe gemaal eens in de vijf tot acht jaar nodig is om bij bijzondere omstandigheden uit het Lauwersmeer op de Waddenzee uit te slaan dan noemt de dijkgraaf dit een desinvestering. Het zou dan nuttiger zijn om de gemalen bij Staveren, J.L. Hooglandgemaal en bij Lemmer, ir. D.F. Woudagemaal, te blijven gebruiken. Als na een paar dagen zou blijken dat ook dit niet voldoende is dan zouden retentiegebieden tijdelijk onder water gezet kunnen worden. Een investering van zo'n groot bedrag afgezet tegenover de noodzaak om het gemaal ook te gebruiken kon wel eens een andere afweging met zich meebrengen dacht de dijkgraaf.

Echter, verwacht wordt dat de zeespiegel als gevolg van smeltend ijs op de poolkap alleen maar zal stijgen en er in de toekomst meer neerslag zal gaan vallen. Dit alles zal er voor zorgen dat het vaker onmogelijk wordt gebruik te maken van de spuisluis. Het Lauwersmeer heeft een grote capaciteit om water op te kunnen slaan, maar met de extra neerslag die op termijn wordt verwacht komt er ook een grens aan wat hiermee haalbaar is.

Met de discussie over het natuurbeheer wordt ook gepleit voor het regelmatig openzetten van de sluis, zodat er zout water binnen kan stromen. Dat heeft gevolgen voor de flora maar ook voor de landbouw. Het is deze sector die grote bedenkingen heeft bij het inlaten van zout water. Met name de gewassen die vlak langs de kust worden geteeld zijn gevoelig voor zout.

Ter vervanging van de voormalige vissershavens in Zoutkamp en Oostmahorn kwam er bij Lauwersoog een vissershaven, een haven voor de recreatievaart en een aanlegplaats voor de boot naar Schiermonnikoog. Er is ook een schutsluis, waardoor het scheepvaartverkeer van het Lauwersmeer naar de Waddenzee kan varen.

Het Lauwersmeer is inmiddels Nationaal Landschap en daarmee een belangrijk leefgebied voor flora en fauna.
In het voorjaar van 2011 werd er een zeearend gesignaleerd die een jong heeft uitgebroed. Medio juni was dit een grote sensatie toen het jong begon te vliegen. Het jong verliet in het najaar van 2011 het gebied, om zelf op zoek te gaan naar een eigen afgebakend leefgebied.

Het Lauwersmeer is als Nationaal Landschap van belang voor recreanten, er zijn veel mogelijkheden om te wandelen, fietsen en varen. Een deel van het gebied is ingericht met een oefendorp voor militaire acties.

Uitgebreide info over het Lauwersmeer: het Lauwersmeer in breed perspectief