Naar inhoud springen

De werktuigen van het provinciaal stoomgemaal: verschil tussen versies

De werktuigen van het provinciaal stoomgemaal (bekijk bron)

Versie van 26 mrt 2024 12:36

1.182 bytes toegevoegd ,  26 maart
k
Toegankelijkheid verbeterd
VisueelWikitekst
k (Inhoud aangevuld)
k (Toegankelijkheid verbeterd)
Regel 1: Regel 1:
<div style="float:left; margin-right: 32px;">
__TOC__
</div>
Deze pagina is een bewerking van een artikel dat in het tijdschrift ''De Ingenieur'' heeft gestaan. Naast het omzetten van de tekst naar wikicode, om het artikel beter leesbaar te maken, omvat de bewerking onder andere de toevoeging van een hoofdstukken structuur. Dit alles om het artikel beter toegankelijk te maken op Wouda's Wiki.
Deze pagina is een bewerking van een artikel dat in het tijdschrift ''De Ingenieur'' heeft gestaan. Naast het omzetten van de tekst naar wikicode, om het artikel beter leesbaar te maken, omvat de bewerking onder andere de toevoeging van een hoofdstukken structuur. Dit alles om het artikel beter toegankelijk te maken op Wouda's Wiki.


Regel 9: Regel 6:
en bij het tweede deel<ref>Dijxhoorn, J.C. (1925). De werktuigen van het provinciaal stoomgemaal voor den boezem van Friesland. ''De Ingenieur, jaargang 40'' (nummer 51), pagina 1077-1080. Geraadpleegd op Delpher op 03-02-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=dts:2976070:mpeg21:0001</ref>
en bij het tweede deel<ref>Dijxhoorn, J.C. (1925). De werktuigen van het provinciaal stoomgemaal voor den boezem van Friesland. ''De Ingenieur, jaargang 40'' (nummer 51), pagina 1077-1080. Geraadpleegd op Delpher op 03-02-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=dts:2976070:mpeg21:0001</ref>
zijn links opgenomen naar de ingescande versies van de twee delen van het artikel. Deze links verwijzen naar de website [https://www.Delpher.nl Delpher]. In Delpher kun je miljoenen ingescande historische kranten, boeken en tijdschriften uit de collecties van bibliotheken, archieven en wetenschappelijke instellingen vinden.  
zijn links opgenomen naar de ingescande versies van de twee delen van het artikel. Deze links verwijzen naar de website [https://www.Delpher.nl Delpher]. In Delpher kun je miljoenen ingescande historische kranten, boeken en tijdschriften uit de collecties van bibliotheken, archieven en wetenschappelijke instellingen vinden.  
<br clear=all>
{{clear}}
<br/>
<br/>
----
----
Regel 26: Regel 23:
==Achtergrond==
==Achtergrond==
===Introductie===
===Introductie===
[[Bestand:Fig 1.jpg|miniatuur|Fig. 1. Kaartje van Friesland.]]
[[Bestand:Fig 1.jpg|miniatuur|alt=Kaartje van Friesland|Fig. 1. Kaartje van Friesland.]]
De werktuigen van het stoomgemaal voor den boezem van
De werktuigen van het stoomgemaal voor den boezem van
Friesland nabij Lemmer en die van het electrisch gedreven
Friesland nabij Lemmer en die van het electrisch gedreven
gemaal voor het waterschap &bdquo;Electra&rdquo;, nabij Zoutkamp, zijn
gemaal voor het waterschap „Electra”, nabij Zoutkamp, zijn
verreweg de grootste van dien aard in ons land en zullen
verreweg de grootste van dien aard in ons land en zullen
ongetwijfeld de belangstelling van vele leden van deze  
ongetwijfeld de belangstelling van vele leden van deze  
Regel 45: Regel 42:
bij Lemmer, waarover ik u thans als inleiding tot het
bij Lemmer, waarover ik u thans als inleiding tot het
bezoek op hedenmiddag een en ander wil meedeelen. Een
bezoek op hedenmiddag een en ander wil meedeelen. Een
beschrijving van het gemaal van het waterschap &bdquo;Electra&rdquo; zal
beschrijving van het gemaal van het waterschap „Electra” zal
ik later afzonderlijk in het Weekblad ''De Ingenieur'' geven.
ik later afzonderlijk in het Weekblad ''De Ingenieur'' geven.


===Geschiedenis===
===Geschiedenis===
De bouw van deze beide boezemgemalen is reeds voorgesteld
De bouw van deze beide boezemgemalen is reeds voorgesteld
door de Lauwerzee-commissie in haar rapport van 1904.
door de Lauwerzee-commissie in haar rapport van 1904.<ref>''Lauwerzee-verslag 1904.'' (1904). Hoitsema. Geraadpleegd op Delpher op 30-12-2023 van https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB18A:018683000</ref><ref name="Teekeningen">''Lauwerzee-verslag 1904: Teekeningen en Kaarten.'' (1904). Hoitsema. Geraadpleegd op Delpher op 30-12-2023 van https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB18A:048904000</ref>
Met de plannen voor de bemalingswerktuigen, welke ik destijds
Met de plannen voor de bemalingswerktuigen, welke [[Gemaalontwerp uit 1904|ik destijds op uitnoodiging van deze Staatscommissie ontworpen heb]] en welke in haar rapport zijn opgenomen,<ref>Voetnoot 1 in oorspronkelijke artikel: Lauwerszee-Verslag 1904, Hoofdstuk X, blz. 143 vlg.</ref> zal ik u
op uitnoodiging van deze Staatscommissie ontworpen
heb en welke in haar rapport zijn opgenomen<ref>Voetnoot 1 in oorspronkelijke artikel: Lauwerszee-Verslag 1904, Hoofdstuk X, blz. 143 vlg.</ref>, zal ik u
niet ophouden. Zij omvatten voor beide gemalen verticale
niet ophouden. Zij omvatten voor beide gemalen verticale
stoommachines, welke door middel van tandraderen langzaam
stoommachines, welke door middel van tandraderen langzaam
Regel 72: Regel 67:
Elk van deze motoren zou 2 hevel-centrifugaalpompen direct
Elk van deze motoren zou 2 hevel-centrifugaalpompen direct
drijven. Bij een opvoerhoogte van 1 m zou het, gemaal
drijven. Bij een opvoerhoogte van 1 m zou het, gemaal
8 x 420 = 3369 m<sup>3</sup> per minuut opvoeren.
8 x 420 = 3369 m{{sup|3}} per minuut opvoeren.


Electriciteit kon voor dit gemaal niet als drijfkracht in
Electriciteit kon voor dit gemaal niet als drijfkracht in
Regel 90: Regel 85:
In 1912 besloten de Provinciale Staten tot uitvoering van
In 1912 besloten de Provinciale Staten tot uitvoering van
het gemaal over te gaan. Maar nu was de prijs van de motorolie,
het gemaal over te gaan. Maar nu was de prijs van de motorolie,
die in Januari 1911 op f 32 per ton, franco reservoir
die in Januari 1911 op ƒ 32 per ton, franco reservoir
Tacozijl, kon gesteld worden, gestegen tot f 58 per ton. Anderzijds
Tacozijl, kon gesteld worden, gestegen tot ƒ 58 per ton. Anderzijds
had de toenemende ervaring met oververhitten stoom en
had de toenemende ervaring met oververhitten stoom en
gelijkstroom-stoommachines de stoomwerktuigen zooveel
gelijkstroom-stoommachines de stoomwerktuigen zooveel
Regel 147: Regel 142:
waterschap ontving.
waterschap ontving.


"De zuiggasbemaling wordt
{{citaat|De zuiggasbemaling wordt vervangen door een stoombemaling. De zuiggasinstallatie, die in de 15 jaren van haar bestaan steeds veel ongerief heeft veroorzaakt en waaraan een groote en kostbare reparatie moest geschieden, doordat belangrijke deelen waren afgesleten, is uitgesloopt en voor afbraak verkocht. Wij konden met voordeel een ander meer oeconomisch krachtwerktuig voor onze pomp aanbrengen.}}
vervangen door een stoombemaling.
De zuiggasinstallatie,
die in de 15 jaren van haar
bestaan steeds veel ongerief
heeft veroorzaakt en waaraan
een groote en kostbare reparatie
moest geschieden, doordat
belangrijke deelen waren
afgesleten, is uitgesloopt en
voor afbraak verkocht. Wij
konden met voordeel een  
ander meer oeconomisch krachtwerktuig
voor onze pomp aanbrengen".


Toen ik dezen brief had  
Toen ik dezen brief had  
Regel 211: Regel 193:
De verlangde opbrengst van het gemaal was inmiddels in
De verlangde opbrengst van het gemaal was inmiddels in
verband met den waterafvoer van "de Linde" vergroot tot
verband met den waterafvoer van "de Linde" vergroot tot
4000 m<sup>3</sup> per minuut bij 1 m opvoerhoogte. Deze opvoerhoogte
4000 m{{sup|3}} per minuut bij 1 m opvoerhoogte. Deze opvoerhoogte
kan varieeren van "nul" tot 2,15 m, maar deze laatste, groote
kan varieeren van "nul" tot 2,15 m, maar deze laatste, groote
opvoerhoogte zal zeer zelden voorkomen.
opvoerhoogte zal zeer zelden voorkomen.


[[Bestand:Fig 2.jpg|miniatuur|gecentreerd|rechtop=2.5|Fig. 2. Bestekteekening van de machine-installatie.]]
[[Bestand:Fig 2.jpg|miniatuur|gecentreerd|rechtop=2.5|alt=Technische tekening, plategrond en langsdoorsnede van het gemaal ontwerp|Fig. 2. Bestekteekening van de machine-installatie.]]


In overleg met den hoofdingenieur van provincialen waterstaat
In overleg met den hoofdingenieur van provincialen waterstaat
Regel 226: Regel 208:
ter sprake zullen komen, afgeweken. Van de ingekomen  
ter sprake zullen komen, afgeweken. Van de ingekomen  
aanbiedigen werd die van de firma Louis Smulders & Co.,
aanbiedigen werd die van de firma Louis Smulders & Co.,
Machinefabriek &bdquo;Jaffa&rdquo;, te Utrecht, gekozen, met wie de overeenkomst
Machinefabriek „Jaffa”, te Utrecht, gekozen, met wie de overeenkomst
voor de levering en opstelling der volledige bemaligsinstallatie
voor de levering en opstelling der volledige bemaligsinstallatie
in December 1915 werd afgesloten. De oorlogsomstandigheden
in December 1915 werd afgesloten. De oorlogsomstandigheden
Regel 246: Regel 228:


<div style="margin: auto; text-align: center;"><ul style="margin: 0;><!--
<div style="margin: auto; text-align: center;"><ul style="margin: 0;><!--
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: top;">[[Bestand:Fig 3 gespiegeld.jpg|miniatuur|geen|x215px|Fig. 3. Machinehal.<ref name="gespiegeld">In de oorspronkelijke publicatie is deze foto gespiegeld afgedrukt, hier is de afbeelding juist afgebeeld.</ref>]]</li><!--
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: top;">[[Bestand:Fig 3 gespiegeld.jpg|miniatuur|geen|x215px|alt=Foto van de machines in de machinehal|Fig. 3. Machinehal.<ref name="gespiegeld">In de oorspronkelijke publicatie is deze foto gespiegeld afgedrukt, hier is de afbeelding juist afgebeeld.</ref>]]</li><!--
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: top;">[[Bestand:Fig 4.jpg|miniatuur|geen|x215px|Fig. 4. Doorsnede over een zuigpijp van een der centrifugaalpompen.]]</li>
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: top;">[[Bestand:Fig 4.jpg|miniatuur|geen|x215px|alt=Dwarsdoorsnede door machinehal|Fig. 4. Doorsnede over een zuigpijp van een der centrifugaalpompen.]]</li>
</ul></div>
</ul></div>


Regel 253: Regel 235:
vier horizontale tandem-compound-machines opgesteld, die
vier horizontale tandem-compound-machines opgesteld, die
elk twee centrifugaalpompen drijven (fig. 3). Iedere centrifugaalpomp
elk twee centrifugaalpompen drijven (fig. 3). Iedere centrifugaalpomp
moet bij 1 m opvoerhoogte 500 m<sup>3</sup> per minuut
moet bij 1 m opvoerhoogte 500 m{{sup|3}} per minuut
leveren. Daar het boezemwater bij het gemaal eenigermate
leveren. Daar het boezemwater bij het gemaal eenigermate
brak kan zijn, is oppervlak-condensatie toegepast: elke twee
brak kan zijn, is oppervlak-condensatie toegepast: elke twee
Regel 261: Regel 243:


===Ketels===
===Ketels===
Stoom van 12 kg per cm<sup>2</sup> wordt geleverd door 6 gecombineerde
Stoom van 12 kg per cm{{sup|2}} wordt geleverd door 6 gecombineerde
ketels, bestaande uit een Lancashire-ketel, {{math|''D''}} = 2400
ketels, bestaande uit een Lancashire-ketel, {{math|''D''}} = 2400
mm, {{math|''L''}} = 5500 mm onder, en een vlampijpketel {{math|''D''}} = 2300 mm,
mm, {{math|''L''}} = 5500 mm onder, en een vlampijpketel {{math|''D''}} = 2300 mm,
{{math|''L''}} = 4750 mm boven (fig. 5). Iedere ketel heeft een verwarmingsoppervlak
{{math|''L''}} = 4750 mm boven (fig. 5). Iedere ketel heeft een verwarmingsoppervlak
van 235 m<sup>2</sup> (waterzijde). Er is steeds een
van 235 m{{sup|2}} (waterzijde). Er is steeds een
ketel in reserve, ook wanneer het geheele gemaal met vol
ketel in reserve, ook wanneer het geheele gemaal met vol
vermogen in werking is.
vermogen in werking is.


[[Bestand:Fig 5 gespiegeld.jpg|miniatuur|upright=1.21|Fig. 5. Ketelhuis, bevattende 6 gecombineerde ketels, met 235 m<sup>2</sup> verwarmd oppervlak elk.<ref name="gespiegeld" />]]
[[Bestand:Fig 5 gespiegeld.jpg|miniatuur|upright=1.21|alt=Foto van de stoomketels|Fig. 5. Ketelhuis, bevattende 6 gecombineerde ketels, met 235 m{{sup|2}} verwarmd oppervlak elk.<ref name="gespiegeld" />]]
Het systeem van gecombineerde ketels, gewoonlijk naar
Het systeem van gecombineerde ketels, gewoonlijk naar
Piedboeuf genoemd, werd gekozen, omdat het mijns inziens
Piedboeuf genoemd, werd gekozen, omdat het mijns inziens
Regel 284: Regel 266:
en opgesteld in een ketelhuis van 32 m bij 15 m. In het bestek
en opgesteld in een ketelhuis van 32 m bij 15 m. In het bestek
waren 8 stoomketels met een gezamenlijk verwarmingsoppervlak
waren 8 stoomketels met een gezamenlijk verwarmingsoppervlak
van 1600 m<sup>2</sup> aangenomen; doch op voorstel van de
van 1600 m{{sup|2}} aangenomen; doch op voorstel van de
machinefabriek is dit tot 1410 m<sup>2</sup> , verdeeld over 6 ketels, beperkt
machinefabriek is dit tot 1410 m{{sup|2}} , verdeeld over 6 ketels, beperkt
in verband met het lage stoomverbruik, onder normale
in verband met het lage stoomverbruik, onder normale
omstandigheden 12,6 kg per wpk-uur, dat de fabriek
omstandigheden 12,6 kg per wpk-uur, dat de fabriek
Regel 291: Regel 273:


Achter elk van de 6 stoomketels bevindt zich een oververhitter
Achter elk van de 6 stoomketels bevindt zich een oververhitter
van 85 m<sup>2</sup> verwarmingsoppervlak (buitenwerks).
van 85 m{{sup|2}} verwarmingsoppervlak (buitenwerks).


De ketels werken met luchttoevoer onder de roosters,
De ketels werken met luchttoevoer onder de roosters,
Regel 302: Regel 284:
De afgewerkte stoom van deze blaasmachines, alsook die van
De afgewerkte stoom van deze blaasmachines, alsook die van
de stoomvoedingpompen, wordt gecondenseerd in twee voorwarmers,
de stoomvoedingpompen, wordt gecondenseerd in twee voorwarmers,
elk met 6 m<sup>2</sup> verwarmingsoppervlak, waardoor al
elk met 6 m{{sup|2}} verwarmingsoppervlak, waardoor al
het voedingwater passeert op zijn weg van de voedingpompen
het voedingwater passeert op zijn weg van de voedingpompen
naar de ketels.
naar de ketels.
Regel 330: Regel 312:
</p>
</p>


[[Bestand:Fig 6 en 7.jpg|miniatuur|center|rechtop=2|Fig. 6 en 7. Tandem-compound-stoomwertuig.]]
[[Bestand:Fig 6 en 7.jpg|miniatuur|center|rechtop=2|alt=Technische tekening van de stoommachines, dwarsdoorsnede en bovenaanzicht|Fig. 6 en 7. Tandem-compound-stoomwertuig.]]


In overeenstemming met de bepalingen van het machinebestek
In overeenstemming met de bepalingen van het machinebestek
Regel 336: Regel 318:
De hooge-drukeylinder is enkelwerkend uitgevoerd
De hooge-drukeylinder is enkelwerkend uitgevoerd
op voorstel van ons medelid CH.J. Eeuwens, destijds hoofdingenieur
op voorstel van ons medelid CH.J. Eeuwens, destijds hoofdingenieur
van de Machinefabriek &bdquo;Jaffa&rdquo;, wiens zorg voor
van de Machinefabriek „Jaffa”, wiens zorg voor
de detailconstructie van de stoommachines en de pompen een
de detailconstructie van de stoommachines en de pompen een
bijzonder woord van hulde verdient.
bijzonder woord van hulde verdient.
Regel 378: Regel 360:
Zooals reeds werd vermeld zijn er twee oppervlak-condensors,
Zooals reeds werd vermeld zijn er twee oppervlak-condensors,
elk voor twee hoofd-stoommachines. Bij iederen condensor
elk voor twee hoofd-stoommachines. Bij iederen condensor
met een koeloppervlak van 152 m<sup>2</sup> is een kleine horizontale
met een koeloppervlak van 152 m{{sup|2}} is een kleine horizontale
tandem-compound-machine voor 160 omwentelingen per
tandem-compound-machine voor 160 omwentelingen per
minuut (fig. 8 en 9), die 6 verschillende hulppompen drijft,
minuut (fig. 8 en 9), die 6 verschillende hulppompen drijft,
Regel 402: Regel 384:
zijn, omdat de snelheid van den stoom in dien keeldoortocht
zijn, omdat de snelheid van den stoom in dien keeldoortocht
immers niet hooger kan worden dan ongeveer 410 m per
immers niet hooger kan worden dan ongeveer 410 m per
seconde.<ref>Voetnoot 3 in oorspronkelijke artikel: Bij verzadigden stoom met een drukking vóór de straal buis van 7 tot 12 kg per cm<sup>2</sup> (absol.) wijkt de snelheid in den keeldoortocht, zoals bekend is, weinig af van 450 m per seconden bij de lage absolute drukking van 0,7 tot 0,2 kg per cm<sup>2</sup>, die gedurende den uitlaat uit den L.D.-cylinder heerscht, is de snelheid in den keeldoortocht gemiddeld 410 meter per seconde.</ref>
seconde.<ref>Voetnoot 3 in oorspronkelijke artikel: Bij verzadigden stoom met een drukking vóór de straal buis van 7 tot 12 kg per cm{{sup|2}} (absol.) wijkt de snelheid in den keeldoortocht, zoals bekend is, weinig af van 450 m per seconden bij de lage absolute drukking van 0,7 tot 0,2 kg per cm{{sup|2}}, die gedurende den uitlaat uit den L.D.-cylinder heerscht, is de snelheid in den keeldoortocht gemiddeld 410 meter per seconde.</ref>
De gelijkstroom-cylinder biedt voor het verkrijgen
De gelijkstroom-cylinder biedt voor het verkrijgen
van zulke ruime uitlaatopeningen ruimschoots gelegenheid.
van zulke ruime uitlaatopeningen ruimschoots gelegenheid.
Regel 423: Regel 405:
gemiddeld 90 pCt. bedraagt.
gemiddeld 90 pCt. bedraagt.


[[Bestand:Fig 8 en 9.jpg|miniatuur|center|rechtop=2|Fig. 8 en 9. Tandem compound stoomwertuig met lucht- en circulatiepomp voor condensatie inrichting.]]
[[Bestand:Fig 8 en 9.jpg|miniatuur|center|rechtop=2|alt=Technische tekening van de hulpwerktuigen, zij- en bovenaanzicht (beide met gedeeltelijke doorsneden)|Fig. 8 en 9. Tandem compound stoomwertuig met lucht- en circulatiepomp voor condensatie inrichting.]]
De luchtpomp is een natte pomp, voor water en lucht
De luchtpomp is een natte pomp, voor water en lucht
samen (fig. 8 tot 11). In het oorspronkelijke bestek was een
samen (fig. 8 tot 11). In het oorspronkelijke bestek was een
Regel 439: Regel 421:
de opening rechts, bovenaan.
de opening rechts, bovenaan.


[[Bestand:Fig 10 en 11.jpg|miniatuur|rechtop=1.21|Fig. 10 en 11. Doorsneden van de condensor luchtpomp.]]
[[Bestand:Fig 10 en 11.jpg|miniatuur|rechtop=1.21|alt=Technische tekening van de luchtpomp|Fig. 10 en 11. Doorsneden van de condensor luchtpomp.]]
In de fig. 8 en 10 is te zien, dat de waterkleppen (2 zuig-
In de fig. 8 en 10 is te zien, dat de waterkleppen (2 zuig-
kleppen, 2 x 3 perskleppen) zich onder het pomplichaam
kleppen, 2 x 3 perskleppen) zich onder het pomplichaam
Regel 470: Regel 452:


===De hoofdcentrifugaalpompen===
===De hoofdcentrifugaalpompen===
[[Bestand:Fig 12 en 13.jpg|miniatuur|rechtop=1.21|Fig. 12 en 13. Centrifugaalpomp; langsdoorsnede (fig 12, boven) en bovenaanzicht (fig 13, onder).]]
[[Bestand:Fig 12 en 13.jpg|miniatuur|rechtop=1.21|alt=Technische tekening van één van de centrifugaalpompen, langsdoorsnede en bovenaanzicht|Fig. 12 en 13. Centrifugaalpomp; langsdoorsnede (fig 12, boven) en bovenaanzicht (fig 13, onder).]]
[[Bestand:Fig 14.jpg|miniatuur|rechtop=1.21|Fig. 14. Centrifugaalpomp, dwarsdoorsnede.]]
[[Bestand:Fig 14.jpg|miniatuur|rechtop=1.21|alt=Technische tekening van één van de centrifugaalpompen, dwarsdoorsnede|Fig. 14. Centrifugaalpomp, dwarsdoorsnede.]]
De 8 hoofdcentrifugaalpompen (fig. 12—14) leveren onder
De 8 hoofdcentrifugaalpompen (fig. 12—14) leveren onder
normale omstandigheden elk 500 m<sup>3</sup> per minuut en worden
normale omstandigheden elk 500 m{{sup|3}} per minuut en worden
paarsgewijze door de 4 hoofdstoommachines gedreven. De
paarsgewijze door de 4 hoofdstoommachines gedreven. De
pomplichamen zijn op voorstel van de Machinefabriek uit
pomplichamen zijn op voorstel van de Machinefabriek uit
Regel 491: Regel 473:
<p style="text-align:center;">
<p style="text-align:center;">
F i g. 1 2 — 1 4. &nbsp; C E N T R I F U G A A L P O M P.<br/>
F i g. 1 2 — 1 4. &nbsp; C E N T R I F U G A A L P O M P.<br/>
Wateropbrengst bij 1 m opvoerhoogte: 500 m<sup>3</sup> per minuut.<br/>
Wateropbrengst bij 1 m opvoerhoogte: 500 m{{sup|3}} per minuut.<br/>
Omwentelingen: 100 per minuut.<br/>
Omwentelingen: 100 per minuut.<br/>
Schoepenrad, middellijn over toppen der schoepen gemeten: 1700 mm.<br/>
Schoepenrad, middellijn over toppen der schoepen gemeten: 1700 mm.<br/>
Regel 536: Regel 518:
kromming (Francis-schoepen). Fig. 16 geeft een voorstelling
kromming (Francis-schoepen). Fig. 16 geeft een voorstelling
van een overeenkomstig schoepenrad van een ander watergemaal,
van een overeenkomstig schoepenrad van een ander watergemaal,
waarvan een duidelijke foto ter beschikking was.<ref>Voetnoot 4 in oorspronkelijke artikel: Schoepenrad van de centrifugaalpomp van het Dieselgemaal &laquo;Leeghwater&raquo; van den Haarlemmermeerpolder, uitgevoerd door &laquo;Werkspoor&raquo; te Amsterdam.</ref>
waarvan een duidelijke foto ter beschikking was.<ref>Voetnoot 4 in oorspronkelijke artikel: Schoepenrad van de centrifugaalpomp van het Dieselgemaal «Leeghwater» van den Haarlemmermeerpolder, uitgevoerd door «Werkspoor» te Amsterdam.</ref>
De pomp oefent dus niet uitsluitend een centrifugaalwerking
De pomp oefent dus niet uitsluitend een centrifugaalwerking
uit, maar ook een schroefwerking; het is niet uitsluitend een
uit, maar ook een schroefwerking; het is niet uitsluitend een
Regel 572: Regel 554:


<div style="margin: auto; text-align: center;"><ul style="margin: 0;><!--
<div style="margin: auto; text-align: center;"><ul style="margin: 0;><!--
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: bottom;">[[Bestand:Fig 15.jpg|miniatuur|geen|rechtop=1.21|Fig. 15. Centrifugaalpomp in bewerking.]]</li><!--
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: bottom;">[[Bestand:Fig 15.jpg|miniatuur|geen|rechtop=1.21|alt=Foto van slakkenhuis in aanbouw|Fig. 15. Centrifugaalpomp in bewerking.]]</li><!--
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: bottom;">[[Bestand:Fig 16.jpg|miniatuur|geen|rechtop=1.21|Fig. 16. Schoepenrad van het Dieselgemaal &laquo;Leeghwater&raquo; van den Haarlemmermeerpolder,  uitgevoerd door &laquo;Werkspoor&raquo;, Amsterdam.]]</li>
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: bottom;">[[Bestand:Fig 16.jpg|miniatuur|geen|rechtop=1.21|alt=Foto van een schoepenrad (impeller)|Fig. 16. Schoepenrad van het Dieselgemaal &laquo;Leeghwater&raquo; van den Haarlemmermeerpolder,  uitgevoerd door «Werkspoor», Amsterdam.]]</li>
</ul></div>
</ul></div>


Regel 632: Regel 614:
elk filterdoek heen. Uitvoerige proeven, die ik gedurende de
elk filterdoek heen. Uitvoerige proeven, die ik gedurende de
laatste 10 jaren in het Laboratorium voor Werktuigkunde der
laatste 10 jaren in het Laboratorium voor Werktuigkunde der
T. H. op dit gebied heb genomen<ref>Voetnoot 5 in oorspronkelijke artikel: Zie het Weekblad ''De Ingenieur'' van 9 November 1918, No. 45 blz. 877 vlg.</ref>
T. H. op dit gebied heb genomen<ref>Voetnoot 5 in oorspronkelijke artikel: Zie het Weekblad ''De Ingenieur'' van 9 November 1918, No. 45 blz. 877 vlg. Een bewerking van dit artikel is hier te vinden: [[Het geheel olievrijmaken van voedingwater]].</ref>
toonden aan dat het resultaat
toonden aan dat het resultaat
wel beter werd als het water vooraf aan een electrischen
wel beter werd als het water vooraf aan een electrischen
Regel 662: Regel 644:
kristalwater is de reactie in hoofdzaak deze:
kristalwater is de reactie in hoofdzaak deze:


: {{math-big|1= ''Al''<sub>2</sub>(''SO''<sub>4</sub>)<sub>3</sub> + 3''Na''<sub>2</sub>''CO''<sub>3</sub> + 3''H''<sub>2</sub>''O'' =}} {{math-big|2''Al''(''OH'')<sub>3</sub> + 3''Na''<sub>2</sub>''SO''<sub>4</sub> + 3''CO''<sub>2</sub>}}
{{inspringen|{{math-big|1= ''Al''<sub>2</sub>(''SO''<sub>4</sub>)<sub>3</sub> + 3''Na''<sub>2</sub>''CO''<sub>3</sub> + 3''H''<sub>2</sub>''O'' =}} {{math-big|2''Al''(''OH'')<sub>3</sub> + 3''Na''<sub>2</sub>''SO''<sub>4</sub> + 3''CO''<sub>2</sub>}}}}


Hierbij ontwijkt dus een kleine hoeveelheid koolzuur. Het
Hierbij ontwijkt dus een kleine hoeveelheid koolzuur. Het
Regel 673: Regel 655:
Terwijl het warmwaterpompje geregeld blijft doorwerken,
Terwijl het warmwaterpompje geregeld blijft doorwerken,
gaat men met het bijvoegen van vlokken-water door tot de
gaat men met het bijvoegen van vlokken-water door tot de
overdruk in de filterpers is opgeloopen tot bijvoorbeeld 1.5 kg/cm<sup>2</sup>.
overdruk in de filterpers is opgeloopen tot bijvoorbeeld 1.5 kg/cm{{sup|2}}.
Wanneer de filterpers op deze wijze voor zijn werk gereed is
Wanneer de filterpers op deze wijze voor zijn werk gereed is
gemaakt, kan deze gedurende geruimen tijd, bijvoorbeeld
gemaakt, kan deze gedurende geruimen tijd, bijvoorbeeld
Regel 681: Regel 663:
meer. Hoe grooter het filteroppervlak is hoe beter, maar de
meer. Hoe grooter het filteroppervlak is hoe beter, maar de
ondervinding heeft geleerd dat het oppervlak voldoende is,
ondervinding heeft geleerd dat het oppervlak voldoende is,
wanneer het 1,3 tot 1,4 m<sup>2</sup> bedraagt per m<sup>3</sup> voedingwater, die
wanneer het 1,3 tot 1,4 m{{sup|2}} bedraagt per m{{sup|3}} voedingwater, die
per uur gefiltreerd moet worden. Met andere woorden: de
per uur gefiltreerd moet worden. Met andere woorden: de
filtersnelheid mag ongeveer 0,75 m per uur bedragen.
filtersnelheid mag ongeveer 0,75 m per uur bedragen.


In dit stoomgemaal zijn thans twee filterpersen van 7 m<sup>2</sup>
In dit stoomgemaal zijn thans twee filterpersen van 7 m{{sup|2}}
oppervlak elk in het ketelhuis opgesteld, welke beide
oppervlak elk in het ketelhuis opgesteld, welke beide
gelijktijdig in gebruik zijn. Het gefiltreerde water loopt in de
gelijktijdig in gebruik zijn. Het gefiltreerde water loopt in de
Regel 701: Regel 683:
Mocht dit eens voorgekomen zijn, dan moet een nieuwe laag
Mocht dit eens voorgekomen zijn, dan moet een nieuwe laag
filtermassa worden toegevoegd, waartegen geen bezwaar kan
filtermassa worden toegevoegd, waartegen geen bezwaar kan
bestaan, want een overdruk van 4 kg/cm<sup>2</sup> kan gemakkelijk
bestaan, want een overdruk van 4 kg/cm{{sup|2}} kan gemakkelijk
door de pers worden verdragen.
door de pers worden verdragen.


Regel 723: Regel 705:
Op den eersten dag liepen de machines achtereenvolgens  
Op den eersten dag liepen de machines achtereenvolgens  
met 95, 100 en 105 omwentelingen per minuut, terwijl de  
met 95, 100 en 105 omwentelingen per minuut, terwijl de  
opvoerhoogte varieerde van 0,561&nbsp;m tot 0,627&nbsp;m. Een grootere  
opvoerhoogte varieerde van 0,561 m tot 0,627 m. Een grootere  
opvoerhoogte zou meer in overeenstemming zijn geweest met  
opvoerhoogte zou meer in overeenstemming zijn geweest met  
de voorschriften van het bestek, maar men moest deze wel  
de voorschriften van het bestek, maar men moest deze wel  
Regel 743: Regel 725:
{|class="wikitable" style="margin: auto; text-align: center;"
{|class="wikitable" style="margin: auto; text-align: center;"
|-
|-
! style="vertical-align:top;" | Omwentelingen per minuut.<br/>{{math|''n''}}
! scope="col" style="vertical-align:top;" | Omwentelingen per minuut.<br/>{{math|''n''}}
! style="vertical-align:top;" | Opvoerhoogte.<br/>{{math|''h''}}
! scope="col" style="vertical-align:top;" | Opvoerhoogte.<br/>{{math|''h''}}
! style="vertical-align:top;" | Wateropbrengst van 1 pomp per minuut.<br/>{{math|''Q''}}
! scope="col" style="vertical-align:top;" | Wateropbrengst van 1 pomp per minuut.<br/>{{math|''Q''}}
! style="vertical-align:top;" | Meetmethode.
! scope="col" style="vertical-align:top;" | Meetmethode.
|-
|-
| 95 || 0,564 m || 504,0 m<sup>3</sup>/min || molentje.
| 95 || 0,564 m || 504,0 m<sup>3</sup>/min || molentje.
Regel 772: Regel 754:
voor Aerodynamica en Hydrodynamica te Delft met groote zorg geijkt.
voor Aerodynamica en Hydrodynamica te Delft met groote zorg geijkt.


[[Bestand:Fig 17.jpg|miniatuur|upright=1.21|Fig. 17. Grafische bepaling van de constanten {{math|''x''}} en {{math|''y''}} der centrifugaal pompen.]]
[[Bestand:Fig 17.jpg|miniatuur|upright=1.21|alt=Grafiek|Fig. 17. Grafische bepaling van de constanten {{math|''x''}} en {{math|''y''}} der centrifugaal pompen.]]
Op grond van theorie en ervaring zullen de opvoerhoogte {{math|''h''}}.
Op grond van theorie en ervaring zullen de opvoerhoogte {{math|''h''}}.
de wateropbrengst {{math|''Q''}} en het aantal omwentelingen {{math|''n''}} van de
de wateropbrengst {{math|''Q''}} en het aantal omwentelingen {{math|''n''}} van de
centrifugaalpompen voldoen aan een vergelijking van den vorm
centrifugaalpompen voldoen aan een vergelijking van den vorm


:{{math-big|1= ''x h'' + ''y Q''<sup>2</sup> = ''n''<sup>2</sup>}}
{{inspringen|{{math-big|1= ''x h'' + ''y Q''<sup>2</sup> = ''n''<sup>2</sup>}}}}


Het resultaat van iedere proef kan dus in een rechthoekig
Het resultaat van iedere proef kan dus in een rechthoekig
Regel 793: Regel 775:
benaderen. Daaruit leest men de waarden van {{math|''x''}} en {{math|''y''}} af:
benaderen. Daaruit leest men de waarden van {{math|''x''}} en {{math|''y''}} af:


:{{math-big|1= ''x'' = 7100}} &nbsp; &nbsp; {{math-big|1= ''y= 0,02}}.
{{inspringen|{{math-big|1= ''x'' = 7100}} &nbsp; &nbsp; {{math-big|1= ''y= 0,02}}}}.


Dat de vergelijking
Dat de vergelijking
:{{math-big|1= 7100 ''h'' + 0,02 ''Q''<sup>2</sup> = ''n''<sup>2</sup>}}
{{inspringen|{{math-big|1= 7100 ''h'' + 0,02 ''Q''<sup>2</sup> = ''n''<sup>2</sup>}}}}
het verband tusschen opvoerhoogte, wateropbrengst en aantal  
het verband tusschen opvoerhoogte, wateropbrengst en aantal  
omwentelingen met bevredigende benadering weergeeft, blijkt  
omwentelingen met bevredigende benadering weergeeft, blijkt  
Regel 805: Regel 787:
{|class="wikitable" style="margin: auto; text-align: center;"
{|class="wikitable" style="margin: auto; text-align: center;"
|-
|-
! style="vertical-align:top; | {{math|''h''}}
! scope="col" style="vertical-align:top; | {{math|''h''}}
! style="vertical-align:top; | {{math|''Q''}}
! scope="col" style="vertical-align:top; | {{math|''Q''}}
! style="vertical-align:top; | {{math|''n''}}<br/>Berekend.
! scope="col" style="vertical-align:top; | {{math|''n''}}<br/>Berekend.
! style="vertical-align:top; | {{math|''n''}}<br/>Waargenomen.
! scope="col" style="vertical-align:top; | {{math|''n''}}<br/>Waar&shy;genomen.
! style="vertical-align:top; | Verschil in<br/>percenten.
! scope="col" style="vertical-align:top; | Verschil in<br/>percenten.
|-
|-
| 0,564 || 504,0 || 95,3 || 95 || + 0,3
| 0,564 || 504,0 || 95,3 || 95 || + 0,3
Regel 855: Regel 837:
{|class="wikitable" style="text-align: center;"
{|class="wikitable" style="text-align: center;"
|-
|-
! style="vertical-align:top; | Stoomproeven op 26 Januari 1923.
! scope="col" style="vertical-align:top; | Stoom&shy;proeven op 26 Januari 1923.
! style="vertical-align:top; | Machines<br/>C en D.
! scope="col" style="vertical-align:top; | Machines<br/>C en D.
! style="vertical-align:top; | Machines<br/>A en B.
! scope="col" style="vertical-align:top; | Machines<br/>A en B.
! style="vertical-align:top; | Middelcijfers.
! scope="col" style="vertical-align:top; | Middel&shy;cijfers.
|-
|-
| style="text-align: left;" | Duur van de proef || 4 u. 10 m. || 2 u. 15 m. ||
| style="text-align: left;" | Duur van de proef || 4 u. 10 m. || 2 u. 15 m. ||
Regel 894: Regel 876:
===Totaal nuttig effect (efficiency)===
===Totaal nuttig effect (efficiency)===
Met het zuinige stoomverbruik van 4,86 kg per ipk-uur  
Met het zuinige stoomverbruik van 4,86 kg per ipk-uur  
zullen wij allen de machinefabriek &bdquo;Jaffa&rdquo; en ook de provincie  
zullen wij allen de machinefabriek „Jaffa” en ook de provincie  
Friesland gaarne gelukwenschen. Maar wellicht zijn er  
Friesland gaarne gelukwenschen. Maar wellicht zijn er  
sommigen onder u, wien een totaal nuttig effect <span style="font-size: initial;">{{sfrac||wpk|ipk}}</span> = 0,275
sommigen onder u, wien een totaal nuttig effect <span style="font-size: initial;">{{sfrac||wpk|ipk}}</span> = 0,275
Regel 904: Regel 886:
Engineers and Shipbuilders in Scotland de juiste opmerking  
Engineers and Shipbuilders in Scotland de juiste opmerking  
gemaakt, dat het nuttig effect, indertijd gevonden bij het  
gemaakt, dat het nuttig effect, indertijd gevonden bij het  
stoomgemaal &bdquo;Lynden&rdquo;, van den Haarlemmermeerpolder en  
stoomgemaal „Lynden”, van den Haarlemmermeerpolder en  
bij het stoomgemaal te Fos (Bouches du Rhône), veel  
bij het stoomgemaal te Fos (Bouches du Rhône), veel  
gunstiger is.
gunstiger is.
Cierick Goos
4.504

bewerkingen

Overgenomen van "https://wiki.woudagemaal.nl/w/index.php?title=Speciaal:MobielVerschillen/10782"