4.504
bewerkingen
k
Dode links verwijderd
k (Link verwijderd) |
k (Dode links verwijderd) |
||
| (7 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 5: | Regel 5: | ||
[[Bestand:Flovomeer.jpg|300×362px|link=]] | [[Bestand:Flovomeer.jpg|300×362px|link=]] | ||
De '''Zuiderzee''' was een grote '''binnenzee''' in het noordelijk deel van | De '''Zuiderzee''' was een grote '''binnenzee''' in het noordelijk deel van Nederland. Met de voltooiing van de [[Afsluitdijk]] in 1932 werd deze zee voor het belangrijkste deel afgesloten. Het binnendijkse deel heet sindsdien [[IJsselmeer]] (waarvan het Markermeer weer is afgesplitst), het buitendijkse deel is onderdeel geworden van de Waddenzee. De naam Waddenzee dateert van 1969 toen de Lauwerszee werd afgesloten. Voor die tijd werd er steeds gesproken over Het Wad. Het Wad bestond uit het: Friesche Wad, Groninger Wad en Uithuizer Wad. | ||
De oorspronkelijke oppervlakte van de Zuiderzee was circa 5.900 km². | De oorspronkelijke oppervlakte van de Zuiderzee was circa 5.900 km². | ||
===Algemeen=== | ===Algemeen=== | ||
Na het gereedkomen van de Afsluitdijk werd het binnendijkse water [[IJsselmeer]] genoemd, naar de rivier de | Na het gereedkomen van de Afsluitdijk werd het binnendijkse water [[IJsselmeer]] genoemd, naar de rivier de IJssel die erin uitmondt. Het huidige [[IJsselmeer]] is nog maar ongeveer half zo groot als de oorspronkelijke zee. | ||
<br>Het andere deel van de voormalige Zuiderzee is door '''inpolderingen''' land geworden. In het oostelijk en zuidoostelijke deel zijn drie '''IJsselmeerpolders''' aangelegd. Deze vormen gezamenlijk de huidige provincie | <br>Het andere deel van de voormalige Zuiderzee is door '''inpolderingen''' land geworden. In het oostelijk en zuidoostelijke deel zijn drie '''IJsselmeerpolders''' aangelegd. Deze vormen gezamenlijk de huidige provincie Flevoland. | ||
<br>Het [[IJsselmeer]] is met de aanleg van de Houtribdijk in 1976 opgesplitst in twee delen. Het zuidelijke gedeelte wordt sindsdien | <br>Het [[IJsselmeer]] is met de aanleg van de Houtribdijk in 1976 opgesplitst in twee delen. Het zuidelijke gedeelte wordt sindsdien Markermeer genoemd, naar het voormalige eiland '''Marken''' dat hierin ligt. Dit meer zou worden ingepolderd om zo de '''Markerwaard''' te vormen, maar dit polderplan is van de baan. | ||
==='''Ontstaan'''=== | ==='''Ontstaan'''=== | ||
In het '''Subatlanticum''' bestond hier reeds een merencomplex en het werd rond het begin van de jaartelling door Romeinse auteurs '''Lacus Flevo''' ( | In het '''Subatlanticum''' bestond hier reeds een merencomplex en het werd rond het begin van de jaartelling door Romeinse auteurs '''Lacus Flevo''' (Flevomeer) genoemd. | ||
<br>Dit merencomplex was toen nog verhoudingsgewijs klein en stond in verbinding met de zee door een riviermonding of misschien een nauwe zeearm, waarschijnlijk het '''Vliestroomkanaal''', tussen wat later de eilanden Vlieland en Terschelling zouden worden. Het Marsdiep was toen nog een riviermonding (''fluvium Maresdiep''). | <br>Dit merencomplex was toen nog verhoudingsgewijs klein en stond in verbinding met de zee door een riviermonding of misschien een nauwe zeearm, waarschijnlijk het '''Vliestroomkanaal''', tussen wat later de eilanden Vlieland en Terschelling zouden worden. Het Marsdiep was toen nog een riviermonding (''fluvium Maresdiep''). | ||
<br>In deze periode stond de Zuiderzee nog bekend als Aelmere. Gedurende de vroege middeleeuwen ging dit te veranderen. Onder invloed van de warme periode van 800-1200 steeg het zeeniveau. In 838 was er een eerste grote overstroming, waarbij volgens twee bronnen een groot aantal plaatsen werd verwoest. Daarna bleef het ruim twee eeuwen rustig. | <br>In deze periode stond de Zuiderzee nog bekend als Aelmere. Gedurende de vroege middeleeuwen ging dit te veranderen. Onder invloed van de warme periode van 800-1200 steeg het zeeniveau. In 838 was er een eerste grote overstroming, waarbij volgens twee bronnen een groot aantal plaatsen werd verwoest. Daarna bleef het ruim twee eeuwen rustig. | ||
| Regel 35: | Regel 35: | ||
==='''Handel en visserij'''=== | ==='''Handel en visserij'''=== | ||
De overlevende bewoners van het omliggende land maakten er het beste van en werden actief in de handel. <br>Handelsschepen bevoeren de [[Zuiderzee]]; havensteden als | De overlevende bewoners van het omliggende land maakten er het beste van en werden actief in de handel. <br>Handelsschepen bevoeren de [[Zuiderzee]]; havensteden als Kampen en Harderwijk behoorden tot de Hanze, en via de Zuiderzee voeren VOC-schepen naar Hoorn en Amsterdam. | ||
[[Bestand:Batavia_k.JPG|400×300px|link=]] | [[Bestand:Batavia_k.JPG|400×300px|link=]] | ||
| Regel 72: | Regel 72: | ||
[[Bestand:Zandzuigers_Noordoostpolder_k.jpg|500×306px|link=]] | [[Bestand:Zandzuigers_Noordoostpolder_k.jpg|500×306px|link=]] | ||
Tussen 1936 en 1968 is gewerkt aan de IJsselmeerpolders: | Tussen 1936 en 1968 is gewerkt aan de IJsselmeerpolders: Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland, allemaal samengevoegd tot de huidige provincie Flevoland). | ||
<br>Aanvankelijk waren er plannen nog meer land in te polderen. | <br>Aanvankelijk waren er plannen nog meer land in te polderen. | ||
<br>Zo werd in 1976 nog dwars door het IJsselmeer de '''Houtribdijk''' aangelegd in verband met de geplande inpoldering van de Markerwaard. | <br>Zo werd in 1976 nog dwars door het IJsselmeer de '''Houtribdijk''' aangelegd in verband met de geplande inpoldering van de Markerwaard. | ||
| Regel 92: | Regel 92: | ||
===Voormalige Zuiderzeekust=== | ===Voormalige Zuiderzeekust=== | ||
De voormalige '''kustlijn van de Zuiderzee''' kan nog gevolgd worden via de 400 kilometer lange Zuiderzee fietsroute. In '''Enkhuizen''' is het | De voormalige '''kustlijn van de Zuiderzee''' kan nog gevolgd worden via de 400 kilometer lange Zuiderzee fietsroute. In '''Enkhuizen''' is het Zuiderzeemuseum, waar, naast voorwerpen uit de geschiedenis van de Zuiderzeecultuur, ook een museumdorp is gebouwd met huizen uit diverse plaatsen rond de Zuiderzee. | ||
===Eilanden in de (voormalige) Zuiderzee=== | ===Eilanden in de (voormalige) Zuiderzee=== | ||
Van de vijf eilanden die ten zuiden van de latere Afsluitdijk in de Zuiderzee lagen, bestaat alleen nog het voor Amsterdam liggende eiland '''Pampus''' als een echt eiland. | Van de vijf eilanden die ten zuiden van de latere Afsluitdijk in de Zuiderzee lagen, bestaat alleen nog het voor Amsterdam liggende eiland '''Pampus''' als een echt eiland. | ||
| Regel 104: | Regel 102: | ||
<br>Ten noorden daarvan ligt Marken, dat sinds de aanleg van een dam in 1957 feitelijk een '''schiereiland''' is. <br>Wieringen is door de Wieringermeerpolder onderdeel geworden van het vaste land. Er zijn plannen geweest om het oorspronkelijke eiland weer los van het land te maken door middel van de aanleg van het Wieringerrandmeer tussen het Amstelmeer en het IJsselmeer. Dit project werd echter in 2010 afgeblazen. | <br>Ten noorden daarvan ligt Marken, dat sinds de aanleg van een dam in 1957 feitelijk een '''schiereiland''' is. <br>Wieringen is door de Wieringermeerpolder onderdeel geworden van het vaste land. Er zijn plannen geweest om het oorspronkelijke eiland weer los van het land te maken door middel van de aanleg van het Wieringerrandmeer tussen het Amstelmeer en het IJsselmeer. Dit project werd echter in 2010 afgeblazen. | ||
<br> | <br>Schokland en Urk zijn tenslotte opgegaan in de Noordoostpolder. Urk is nog wel een zelfstandige Nederlandse gemeente. | ||
IJsseloog is een kunstmatig eiland in het Ketelmeer, dat werd aangelegd vanwege milieutechnische redenen. | |||
Tussen 2002 en 2006 heeft men 7 kunstmatige eilandjes opgespoten in de IJsselmonding van het | Tussen 2002 en 2006 heeft men 7 kunstmatige eilandjes opgespoten in de IJsselmonding van het Ketelmeer. De eilanden Ramspolplaat, Kamperplaat, Schokkerplaat, Kattenplaat en Ketelplaat liggen nabij het Kattendiep. In 2016 kregen de bovengenoemde eilanden een naam. Ramspolplaat is het dichtst gelegen bij Ramspol en Kampereiland. De eilanden Hanzeplaat en IJsseloog behoren tot de gemeente Dronten. | ||
<br>Ten noorden van Andijk heeft men het eiland '''De Kreupel''' aangelegd, met als doel om de voedselbronnen voor de vogels beter bereikbaar te maken. In de luwte van het ca. 70 ha grootte natuurproject is een aanlegsteiger met circa 20 aanlegplaatsen. | <br>Ten noorden van Andijk heeft men het eiland '''De Kreupel''' aangelegd, met als doel om de voedselbronnen voor de vogels beter bereikbaar te maken. In de luwte van het ca. 70 ha grootte natuurproject is een aanlegsteiger met circa 20 aanlegplaatsen. | ||
| Regel 116: | Regel 114: | ||
[[Bestand:Zuiderzeemuseum_k.jpg|400×300px|link=]] | [[Bestand:Zuiderzeemuseum_k.jpg|400×300px|link=]] | ||
De thema's Zuiderzee, inpoldering en IJsselmeer komen aan bod in het | De thema's Zuiderzee, inpoldering en IJsselmeer komen aan bod in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en het '''Nieuw Land Erfgoedcentrum in Lelystad''', en '''op Schokland'''. | ||