Waterbeheer: verschil tussen versies

Versie van 4 dec 2011 om 13:26

Waterbeheer is het totaal aan activiteiten die tot doel hebben om het grond- en oppervlaktewater zo goed mogelijk te beheren en is onderdeel van de waterstaat. Aangezien een teveel aan water even onwenselijk is als te weinig water, houdt dit in:

• het zorg dragen voor veiligheid tegen overstromingen

foto: www.deltawerken.com

• het zorg dragen voor de aanwezigheid of aanvoer van voldoende water van goede kwaliteit

400×300px

Praktijkvoorbeelden

Een aantal praktijkvoorbeelden van waterbeheer:

• Het doorspoel-beleid van polders ter bestrijding van zoute kwel.
• Het sturen van de hoeveelheid water welke een land binnen komt, wegstroomt en daarmee de watervoorraden beheren.
• Onderzoeken hoe hoog en stabiel dijken moeten zijn om voldoende veiligheid te garanderen.
• Onderhoud aan gemalen, stuwen en andere kunstwerken in watergangen.
• Het schoonhouden van afvoerende watergangen om de afvoercapaciteit groot genoeg te houden.
• De kwaliteit van het oppervlaktewater, ecologie, drinkwater.
• Sturen van de grondwaterstand.
• Het bouwen van stuwmeren om in droge perioden over voldoende water te beschikken.

Waterbeheer in transitie

Door klimaatverandering, zeespiegelstijging, bodemdaling en een toenemende druk op de beschikbare ruimte is er wereldwijd sinds de jaren negentig van de vorige eeuw een toenemend bewustzijn van de noodzaak om anders om te gaan met water. De eeuwenoude technische maatregelen en oplossingen zijn niet meer voldoende. Overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen zoeken naar andere duurzamere oplossingen. Deze omslag wordt aangeduid als de watertransitie.

Leven met het water

In Europa heeft Nederland een langlopende geschiedenis op het terrein van waterbeheer. Doordat de bewoners van onze lage landen reeds vanaf het moment van vestiging worden geconfronteerd met de hier heersende specifieke klimatologische en geografische omstandigheden, moeten ze onder veranderende omstandigheden voortdurend oplossingen en antwoorden zien te vinden voor de problemen die het water onder wisselende omstandigheden voor hen oproept. Enerzijds biedt het delta- en kustgebied van het Nederlandse laagland geweldige kansen aan de bewoners die zich hier vestigen, anderzijds doen zich in deze gebieden steeds weer gevaarlijke bedreigingen voor, waaraan het hoofd moet worden geboden.

Werken aan het water

Zelfs binnen dit Nederlandse delta- en kustgebied hebben de diverse buurt- en dorpsgemeenschappen hun antwoorden, in de vorm van waterbeheer, op verschillende wijze afgestemd op de eigen plaatselijke eisen, die het water en land aan hen stellen. Hierbij spelen dan weer regionale politieke situaties een grote rol. De grote rivieren van het laagland, uitmondend in één grote delta, het duinengebied van de Nederlandse kust, het Noordhollandse waterland, het water van Flevomeer, het Almere, de Zuiderzee en het IJsselmeer, het Fries-Groningse kweldergebied, het laagveengebied van Friesland, moerasgebieden in Groningen en Drente en de hoogveengebieden van Drente, naar de kustvlakte afwaterende rivieren en beken, steeds weer vraagt het stilstaande en stromende water om gerichte antwoorden op waterbeheer-problemen door zijn bewoners. De Nederlanders worden bouwers van zijlen, sluizen, bruggen, vaarten, kanalen, dijken, molens en gemalen, ringvaarten en boezems.

Waterschappen en overheid

Het beheer en het in toom houden van het water is dermate belangrijk voor de bewoners van de Nederlandse regio, dat er vanaf de vroegste periode al onderling regelingen en afspraken over waterbeheer moeten worden gemaakt. Dit mondt, tijdens het voortgaan van de tijd, uit in waterstaatkundige en politieke organisaties. Er ontstaat een veelheid aan belangengroepen, in de vorm van een grote diversiteit in waterschappen, polderbesturen en andere bestuurlijke lichamen van waterstaat.

Strijd tegen het water

Nu de Nederlandse inspanningen op het gebieden als kustverdediging, het aanleggen van havens en kades, dijken en afsluitdijken, grote inpolderingen en de bijbehorende inrichting van droogmakerijen, waterstaatkundige werken als (open) stormkeringen, tunnels, verbindingsbruggen en aquaducten een steeds grotere en gewaagde omvang krijgen, overstijgt het waterbeheer de regionale omvang en treedt er een enorme schaalvergroting op.

Schaalvergroting en export

In de laatste decennia zorgt deze schaalvergroting voor een geleidelijk en belangrijk proces van samenvoeging en fusie van de historische kleine polderbesturen en waterschappen tot de huidige grote bestuurlijke eenheden: bijna alle waterschappen in Friesland fuseren zo bijvoorbeeld tot het grote Wetterskip Fryslân. De Nederlanders hebben ondertussen zulke opvallende prestaties van waterbeheer en -bouwkunde aan de dag gelegd, dat zij zich hiermee een internationale faam hebben opgebouwd. De kennis en vaardigheden op het gebied van waterbouw en waterbeheer zijn belangrijke exportproducten geworden.