Naar inhoud springen

Bouwstijlen in Nederland: verschil tussen versies

geen bewerkingssamenvatting
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:
In de periode waarin het stoomgemaal bij Tacozijl werd ontworpen en op de tekentafel lag waren er verschillende bouwstijlen in Nederland die elkaar in vrij korte tijd afwisselden.
In '''de periode waarin het stoomgemaal bij Tacozijl werd ontworpen''' en op de tekentafel lag, waren er '''verschillende bouwstijlen''' in Nederland actueel, '''die elkaar in vrij korte tijd afwisselden'''.


Om een beeld te schetsen wat er allemaal in korte tijd voorbij kwam met de balngrijkste periode:
Om een beeld te schetsen wat er allemaal '''in korte tijd''' voorbij kwam, met daarbij de '''belangrijkste invloedsperiode''' volgt hierbij als overzicht:
'''Neogotiek''': 1830 - 1910;
'''Eclecticisme''': 1840 - 1910;
'''Neorenaissance''': 1875 - 1915;
'''Jugendstil''': 1895 - 1915;
'''Rationalisme''': 1900 - 1920;
'''Nieuw historiserende bouwstijl''': 1905 - 1925;
'''Expressionisme''': 1910 - 1930;


Bij het ontwerp van het stoomgemaal Tacozijl heeft Wouda gebruik kunnen maken van verschillende in zwang zijnde bouwstijlen in Nederland.
<ul>
<li>'''Neogotiek''': 1830 - 1910;
<li>'''Eclecticisme''': 1840 - 1910;
<li>'''Neorenaissance''': 1875 - 1915;
<li>'''Jugendstil''': 1895 - 1915;
<li>'''Rationalisme''': 1900 - 1920;
<li>'''Nieuw historiserende bouwstijl''': 1905 - 1925;
<li>'''Expressionisme''': 1910 - 1930;
</ul>


De jaartallen die genoemd worden, mogen niet al te absoluut worden gehanteerd. Was het maar zo eenvoudig, vaak liep de ene bouwstijl nog wat door, terwijl een andere stijl al weer de trend zet. Oud en nieuw wisselen elkaar op deze manier voortdurend af.
Bij '''het ontwerp van het stoomgemaal''' Tacozijl heeft ir D.F. Wouda dus '''gebruik kunnen maken''' van '''verschillende in zwang zijnde bouwstijlen''' in Nederland.
Ook binnen een object kan het soms lastig zijn om het onder te brengen bij één bepaalde stijl, een architect kan wel een voorbeeld volgen maar daar ook nog eigen stijlkenmerken aan toevoegen.


Aan het eind van de negentiende eeuw verdwenen de ''',,neo"''' bouwstijlen ('''neogotiek''' en '''neorrenaissance''') naar de achtergrond en kwamen: '''Jugendstil,''' '''Rationalisme''' en '''Heroriëntatie''' op het verleden als nieuwe bouwstijlen in zwang.
De jaartallen, die hierboven genoemd worden, mogen '''niet al te absoluut''' worden gehanteerd. Was het maar zo eenvoudig, vaak liep de ene bouwstijl nog wat door, terwijl een andere stijl al weer de trend zet. Oud en nieuw wisselen elkaar op deze manier voortdurend af.


'''Jugendstil''' is een meer geometrische bouwstijl, '''Art Nouveau''' heeft wat meer oog voor detail en sierlijke vormen en oogt daardoor minder strak afgemeten dan de rationele stijl van de Jugendstil. Jugendstil en Art nouveau hebben hun bloeitijd rond de eeuwwisseling (1900).
Ook '''binnen één bouwproject''' kan het '''soms lastig zijn om het onder te brengen bij één bepaalde stijl''', een architect kan wel een voorbeeld volgen, maar daar ook nog eigen stijlkenmerken aan toevoegen.


Het '''Rationalisme''' gaat uit van een robuust bouwvolume, grotere bouwvlakken van baksteen. Bekende rationele architecten zijn: H.P. Berlage en K.P.C. de Bazel zij zouden zich gedurende hun hele loopbaan als architect bezig blijven houden met deze bouwstijl. Hun invloed reikte verder dan alleen Amsterdam waar zij veel werken realiseerden. In den lande namen anderen hun bouwstijl over. In Friesland is de zeevaartschool in Harlingen (1914) een bekend voorbeeld van rationeel bouwen.
Aan het '''eind van de negentiende eeuw''' verdwenen de ''',,neo"''' bouwstijlen ('''neogotiek''' en '''neorenaissance''') naar de achtergrond en kwamen: '''Jugendstil,''' '''Rationalisme''' en '''Heroriëntatie''' na dit verleden als nieuwe bouwstijlen in zwang.


Na de Jugendstijl en het Rationalisme kwam er een hang naar het historisch bouwen: deze stijl gaat terug naar het verleden en wordt '''historiserend bouwen''' genoemd.  
'''Jugendstil''' is een meer geometrische bouwstijl, '''Art Nouveau''' heeft wat meer oog voor detail en sierlijke vormen en oogt daardoor minder strak afgemeten dan de rationele stijl van de Jugendstil. Jugendstil en Art nouveau hebben hun '''bloeitijd rond de eeuwwisseling (1900)'''.


Het was zoeken naar een nieuwe toonaagevende markante bouwstijl. Hierbij werd gebruik gemaakt van elementen uit de voorafgaande bouwstijlen maar op een nieuwe manier toegepast. Wie naar de raadhuizen van architect '''J.A. Kropholler''' kijkt (onder ander in '''Grou''', voormalige gemeente '''Idaarderadeel ziet dat het om een nieuw raadhuis gaat maar dat het sterk doet denken aan een veilig bouwwerk uit de geschiedenis. Een hoog zadeldak, een trap en bordes dat maakt het tot een imposant geheel. Gelet op bovenstaande jaartallen zou Kropholler geen gebruik hebben kunnen maken van historiserend bouwen op het moment dat hij zijn raadhuizen heeft ontworpen, dat was in de jaren 40. De bouwstijl wordt bij 1915 afgebakend. Een mooi voorbeeld van een bouwstijl die toch nog nog langer een stempel heeft gedrukt op de bouwkunst.
Het '''Rationalisme''' gaat uit van een '''robuust bouwvolume, grotere bouwvlakken van baksteen'''.
<br>Bekende rationele architecten zijn: '''H.P. Berlage''' en''' K.P.C. de Bazel'''. Zij zouden zich gedurende hun hele loopbaan als architect bezig blijven houden met deze bouwstijl. Hun '''invloed reikte verder dan alleen Amsterdam''' waar zij veel werken realiseerden. In het land namen '''anderen''' hun bouwstijl over.
<br>'''In Friesland''' is '''de zeevaartschool in Harlingen (1914''') een bekend voorbeeld van rationeel bouwen.


'''Um 1800 - stijl''' was de Duitse variant van het historiserend bouwen, architect J. Th. J. Cuypers is één van de toonaangevende architecten, '''de Beurs''' (1911 - 1914) aan het Beursplein in Amsterdam is een markant voorbeeld van deze bouwstijl.
'''Na de Jugendstijl en het Rationalisme''' kwam er een '''hang naar het historisch bouwen''': deze stijl gaat terug naar het verleden en wordt '''historiserend bouwen''' genoemd.  


Het Expressionisme was een latere fase waarvan de '''[[Amsterdamse School]]''' een zeer bekende variant is met toonaangevende architecten als: De Klerk, Kramer en Van der Meij beleefde het eerste hoogtepunt tussen 1913 en 1916 toen het '''Scheepvaarthuis''' aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam werd gebouwd.  
Het was '''zoeken naar een nieuwe toonaangevende markante bouwstijl'''.
<br>Hierbij werd gebruik gemaakt van '''elementen uit de voorafgaande bouwstijlen''', maar '''op een''' '''nieuwe manier toegepast'''.


Kort hierna is er sprake van '''De Stijl''' die meer vorm gaat krijgen vanaf 1917, toonaangevende architecten zijn: Theo van Doesburg en J.J.P. Oud.
Wie naar de '''raadhuizen''' van architect '''J. A. Kropholler''' kijkt (onder ander in '''Grou'''), in de voormalige gemeente '''Idaarderadeel''', ziet wel dat het om een nieuw raadhuis gaat, maar heeft daarbij ook het gevoel dat het sterk doet denken aan '''een veilig bouwwerk uit de geschiedenis'''.  Een hoog zadeldak, een trap en bordes dat maakt het tot '''een imposant geheel'''. Gelet op bovenstaande jaartallen zou Kropholler geen gebruik hebben kunnen maken van historiserend bouwen op het moment dat hij zijn raadhuizen heeft ontworpen, dat was in de jaren 40. De bouwstijl wordt bij 1915 afgebakend. Een mooi voorbeeld van een bouwstijl die toch nog nog langer een stempel heeft gedrukt op de bouwkunst.


De opvolger van deze bouwstijl is het '''Nieuwe Bouwen''' het hoogtepunt van deze bouwstijl ligt tussen 1920 en 1935 en daarna volgt de '''Delftse school''' vlak na 1945 tot aan het begin van de jaren vijftig.
'''Um 1800 - stijl''' was de '''Duitse variant van het historiserend bouwen''', architect '''J. Th. J. Cuypers''' is één van de toonaangevende architecten, '''de Beurs''' (1911 - 1914) '''aan het Beursplein in Amsterdam''' is een markant voorbeeld van deze bouwstijl.


Evenals bij de letteren (proza en poëzie) worden de ontwikkelingen in het buitenland nauwlettend in de gaten gehouden. In de literatuur geldt de periode aan het begin van de 20e eeuw als het Interbellum: een overgangs periode van het ene naar het andere. De literaire stroming van de tachtigers begint aan invloed in te boeten en moet toezien dat een nieuwe generatie schrijvers en dichters het stokje langzaam maar zeker overgaat nemen.
Het '''Expressionisme''' was nog weer een latere fase, waarvan de '''[[Amsterdamse School]]''' een zeer bekende variant is, met '''toonaangevende architecten''' als: '''De Klerk''', '''Kramer''' en '''Van der Meij''' beleefde die het eerste '''hoogtepunt tussen 1913 en 1916''' toen het '''Scheepvaarthuis'''  '''aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam''' werd gebouwd.  


Dit zou ook van toepassing kunnen zijn op de snelle afwisseling van de genoemde bouwstijlen. Waarbij het allerminst zo is dat ze strikt gescheiden zijn maar veelal door elkaar heen zullen lopen.  
Kort hierna is er sprake van '''De Stijl''', die meer vorm gaat krijgen '''vanaf 1917''', toonaangevende architecten zijn: '''Theo van Doesburg''' en '''J.J.P. Oud'''.
Ook onder architecten was het gebruikelijk om te kijken wat er gaande en gangbaar was, zo werden bouwstijlen gekopieerd en soms werden er nieuwe elementen aan toegevoegd.


Hierbij moet ook gekeken worden naar wat er in het buitenland gaande was. En dan lijkt de Amerikaanse architect  
De '''opvolger''' van deze bouwstijl is het '''Nieuwe Bouwen''', het hoogtepunt van deze bouwstijl ligt '''tussen 1920 en 1935''' en daarna volgt nog de '''Delftse school''' vlak '''na 1945 tot aan het begin van de jaren vijftig'''.
'''Frank Lloyd Wright''' (1867 - 1959) zeer belangrijk te zijn. Zijn werk wordt gekenmerkt door het invullen van de  
 
Evenals bij de letteren (proza en poëzie) worden de '''ontwikkelingen in het buitenland''' nauwlettend in de gaten gehouden. In de literatuur geldt de periode aan het begin van de 20e eeuw als '''het Interbellum''': een overgangsperiode van de ene naar het andere. De literaire stroming van de tachtigers begint aan invloed in te boeten en moet toezien dat een nieuwe generatie schrijvers en dichters het stokje langzaam maar zeker overgaat nemen.
 
Dit zou '''ook van toepassing kunnen zijn op de snelle afwisseling van de genoemde bouwstijlen'''. Waarbij het allerminst zo is dat ze strikt gescheiden zijn, maar veelal door elkaar heen zullen lopen.
Ook onder architecten was het gebruikelijk om te kijken '''wat er gaande en gangbaar''' was, zo '''werden bouwstijlen gekopieerd''' en soms werden er''' nieuwe elementen aan toegevoegd'''.
 
Hierbij moet ook gekeken worden naar wat er in het buitenland gaande was. En dan '''lijkt de Amerikaanse architect  
Frank Lloyd Wright (1867 - 1959) zeer belangrijk te zijn'''. Zijn werk wordt gekenmerkt door het invullen van '''de'''
'''drie dimensionale ruimte'''.
'''drie dimensionale ruimte'''.


Het lijkt aannemelijk om te veronderstellen dat student Wouda tijdens zijn studie bouwkunde in Delft colleges heeft gekregen van een hoogleraar die goed op de hoogte moet zijn geweest van het werk van Wright. Bouwkunde was een vrij jonge studie in Delft en dan wil je de laatste, internationale, ontwikkelingen op de voet volgen.  
Het lijkt '''aannemelijk om te veronderstellen''', dat student '''Wouda tijdens zijn studie bouwkunde in Delft''' colleges heeft gekregen van een hoogleraar die goed '''op de hoogte''' moet zijn geweest '''van het werk van Wright'''. Bouwkunde was een vrij jonge studie in Delft en dan wil je '''de laatste, internationale, ontwikkelingen''' op de voet volgen.
 
Voor '''de bouwstijl van het stoomgemaal bij Tacozijl (Lemmer)''' zal meer moeten worden gekeken naar wat er in Delft op dat moment werd onderwezen en naar het werk van Wright. Wright.
Deze was waarschijnlijk op dat moment al''' toonaangevend''' en had zich als architect al bewezen. De Amsterdamse school stond nog in de kinderschoenen en het Scheepvaarthuis was het eerste grote bouwproject waar de stijl ten volle tot uiting kwam.  


Voor de bouwstijl van het '''stoomgemaal bij Tacozijl''' (Lemmer) zal meer moeten worden gekeken naar wat er in Delft op dat moment werd onderwezen en naar het werk van Wright. Wright ws op dat moment al toonaangevend en had zich als architect al bewezen. De Amsterdamse school stond nog in de kinderschoenen en het Scheepvaarthuis was het eerste grote bouwproject waar de stijl ten volle tot uiting kwam.
Wouda zal van het Scheepvaarthuis in Amsterdam gehoord kunnen hebben maar het was al te laat om dat nog te integreren in het ontwerp van zijn stoomgemaal. Daarvoor waren de plannen al te ver gevorderd.
Wouda zal van het Scheepvaarthuis in Amsterdam gehoord kunnen hebben maar het was al te laat om dat nog te integreren in het ontwerp van zijn stoomgemaal. Daarvoor waren de plannen al te ver gevorderd.
Anonieme gebruiker