Wopke Hettema, Stork: verschil tussen versies

[[Bestand:Stoomverhalen, introductie.jpg|miniatuur|Titelafbeelding van de Woudagemaal serie: Stoomverhalen]]

In Fryslân vind je een van Nederlands mooiste kroonjuwelen; het Ingenieur D.F. Woudagemaal. Het grootste stoomgemaal ter wereld dat nog werkt. Wetterskip Fryslân zet deze monumentale stoomreus uit 1920 bij té hoge waterstanden nog altijd aan het werk, om ervoor te zorgen dat jij droge voeten houdt. Het gemaal staat dit jaar 25 jaar op de Werelderfgoedlijst van UNESCO!

[[Bestand:Stoomverhalen, aflevering 6.jpg|miniatuur|Wopke Hettema in het machinegebouw met op de achtergrond de vliegwielen en centrifugaalpompen]]

'''RK:''' Welkom bij een nieuwe aflevering van Stoomverhalen, een 25-delige podcastserie met verhalen over het ingenieur D.F. Woudagemaal. Tegenover mij voor de microfoon: Wopke Hetema van Stork. Met zo'n prachtige naam kan ik natuurlijk zeggen {{taal-Fries|fan herten wolkom}}.

'''WH:''' Ik ben verantwoordelijk voor de commercie en de business development bij Stork. Tegenwoordig mooie Engelse namen natuurlijk. En voor Noord-Nederland, dus alles wat we hier doen komt eigenlijk langs mij.

'''WH:''' Wat je van vroeger ziet. Vroeger werd heel veel gietijzer gebruikt. Dus alles werd eigenlijk gegoten. En eigenlijk de mechanische kant van de techniek, dat was eigenlijk het belangrijkste. En wat je nu ziet, is dat de elektrische kant van de techniek steeds belangrijker wordt. Dus het Woudagemaal is onder andere van het Wetterskip. Dus die ook verantwoordelijk zijn voor andere gemalen en bruggen en dat soort dingen. Sluizen. Je ziet dat dat steeds meer op afstand bediend wordt. Steeds meer elektriciteit gaat erin. Computerbesturing, dat soort dingen. Vroeger niet. Dus het Woudagemaal is volledig mechanisch. Je hebt ketels, dan maak je stoom. Met die stoom drijf je de stoommachines aan. En die stoommachines zorgen dat de pomp gaat draaien. Het is eigenlijk zo simpel. En ook fantastisch om uit te leggen aan jeugd. En van hoe werkt nou eigenlijk techniek? Ja, hier staat de basis.

'''WH:''' Dan leg ik het in Jip en Janneke taal uit. De bewegende delen in de machines lopen over glijlagers. En glijlagers werden voor de Tweede Wereldoorlog toegepast. Daarna werden het allemaal kogellagers, zoals je die ook kent in je fiets. Maar die glijlagers zijn vrij speciaal. Als je die moet onderhouden, heb je bepaalde kennis nodig. En die kennis zit wel bij onze oudere medewerkers. Als er een medewerker van ons hier komt om onderhoud te doen, dan sturen we ook altijd een jonger iemand mee. A, die vindt het prachtig, maar B, ook om het te leren. Je kan dit niet meer op school leren of in boekjes. Je moet het echt zien. Dus die techniek is in de basis simpel. Maar omdat het allemaal zo precies komt, toch ook wel weer gecompliceerd. Er mag geen ruimte op de lagers ontstaan. Er komt heel veel geweld bij kijken. Misschien moet ik dat nog een klein beetje uitleggen. Maar als je van water stoom maakt, dan zet dat water honderd keer uit. Dus je moet je voorstellen hoeveel kracht er vrijkomt op het moment dat je stoom maakt. Dus die machines moeten er wel tegen bestand zijn. En die werden vroeger zo degelijk gebouwd. Al honderd jaar gaat dat goed.

'''WH:''' Het is echt een hele goede vraag. Kijk, uiteindelijk heb je... De stoom maak je door water op te stoken in ketels. En vroeger stookten we die ketels gewoon op met kolen. Maar je kan die ketels natuurlijk ook op een andere manier verwarmen. Je kan het met gas doen of met LNG tegenwoordig. Dan hebben we iets hips. Dus als je maar iets hebt wat wil branden en wat water kan verwarmen.

'''WH:''' Volgens mij wordt er nu hier met gas gestookt. Maar dat moeten we misschien even checken. Maar ik denk met gas. En uiteindelijk, als je die ketels dan verwarmt. Hier zitten vlampijpketels in. Het water wat er doorheen loopt wordt stoom. En de stoom drijft de machines aan. Dus dat verandert niet. Dus de aandrijving van de machines en de pompen is nog steeds gewoon stoom. Eigenlijk dus. Verdampt water. En hoe je dat stoom maakt. Ja, dat is een beetje evident zeg maar.

'''WH:''' Daar hebben we over nagedacht. Ik heb ook nog met onze monteurs gesproken. Ik zeg kijk, om het origineel te houden, moeten wij daar nou heel speciale dingen voor doen? En die monteur zegt, het valt wel mee, mits je maar, zeg maar like for like, die onderdelen blijft vervangen. En je kan ook niet zomaar andere onderdelen erin stoppen. Dan werkt het gewoon niet meer.

'''RK:''' Daar is je niet op gemaakt.

'''WH:''' Daar is je niet voor gemaakt. Dus het is zaak dat we de onderdelen die we vervangen, dat we die kunnen blijven maken. Door de huidige techniek wordt dat eigenlijk steeds makkelijker. En ze liggen niet meer op de plank. Dus je moet ze echt maken.

'''WH:''' Het is meer wel een beetje een gevoelsdingetje. Zo van, het is erkend dat dit wel echt uniek is wat hier staat. En ik hoop ook dat het, zeg maar, dat predicaat bij blijft dragen aan dat we dit gewoon in de lucht kunnen houden. Want het kost gewoon wel geld. Er werken hier veel vrijwilligers en uiteindelijk het Wetterskip is hier verantwoordelijk voor. Maar het kost nog wel steeds heel veel geld. En wij vinden wel belangrijk dat dit soort techniek, wat eigenlijk de basis is van de huidige techniek, gewoon blijft bestaan. En dat je mensen hiermee naartoe kunt nemen en kan laten zien, zo werkt het toen, zo werkt het nu. En zie het verschil. Dus ja, voor ons is het heel belangrijk dat het zo blijft.

'''RK:''' En de jonge heren en hopelijk ook dames die hiernaar luisteren en denken, goh Wopke heeft echt een mooi verhaal, ik wil ook die wakertechniek in, die pomptechniek. Wat moeten ze dan doen? Want jij bent natuurlijk ook ooit als klein mannetje begonnen.