4.504
bewerkingen
Sluizen: verschil tussen versies
k
Dode links verwijderd
imported>Jan Pieter Rottine Geen bewerkingssamenvatting |
k (Dode links verwijderd) |
||
| (13 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
(Deze pagina is in | (Deze pagina is nog in bewerking, mei 2019) | ||
=='''Sluizen'''== | =='''Sluizen'''== | ||
| Regel 45: | Regel 45: | ||
Omdat '''Friesland één boezemsysteem''' heeft, kan '''het scheepvaartverkeer zonder verdere schutsluizen doorvaren naar Gaarkeuken'''. Bij '''Gaarkeuken''' gaat het''' Friese boezemwater ( -0.52 cm NAP) over in het boezempeil van het '''waterschap Noorderzijlvest''' met een peil van - 0.97 cm NAP'''. | Omdat '''Friesland één boezemsysteem''' heeft, kan '''het scheepvaartverkeer zonder verdere schutsluizen doorvaren naar Gaarkeuken'''. Bij '''Gaarkeuken''' gaat het''' Friese boezemwater ( -0.52 cm NAP) over in het boezempeil van het '''waterschap Noorderzijlvest''' met een peil van - 0.97 cm NAP'''. | ||
Het schip (meestal vaak meerdere schepen), vaart de '''[[sluiskolk|sluiskom]''' of ''' | Het schip (meestal vaak meerdere schepen), vaart de '''[[sluiskolk|sluiskom]''' of '''sluiskolk''' in, waarna de sluisdeuren gesloten worden. | ||
Dit is het moment om '''het waterpeil in de sluiskolk op gelijke hoogte te brengen''' met de '''richting waarin gevaren gaat worden'''. | Dit is het moment om '''het waterpeil in de sluiskolk op gelijke hoogte te brengen''' met de '''richting waarin gevaren gaat worden'''. | ||
<br>Dit kan door het water '''uit of in de sluiskolk te laten stromen''', bijvoorbeeld als het schip vanuit het '''[[Prinses Margrietkanaal]]''' ( - 0.52 cm NAP) naar het IJsselmeer ( - 0.20 cm NAP) gaat varen. De sluiskolk wordt dan geleidelijk aan '''op gelijke hoogte''' met het peil van het IJsselmeer gebracht. Er wordt water vanuit het IJsselmeer ingelaten en '''het schip stijgt''' 32 cm. Als dat '''peil bereikt''' is dan gaan de ''' | <br>Dit kan door het water '''uit of in de sluiskolk te laten stromen''', bijvoorbeeld als het schip vanuit het '''[[Prinses Margrietkanaal]]''' ( - 0.52 cm NAP) naar het IJsselmeer ( - 0.20 cm NAP) gaat varen. De sluiskolk wordt dan geleidelijk aan '''op gelijke hoogte''' met het peil van het IJsselmeer gebracht. Er wordt water vanuit het IJsselmeer ingelaten en '''het schip stijgt''' 32 cm. Als dat '''peil bereikt''' is dan gaan de '''sluisdeuren''' aan de zijde van het IJsselmeer '''open''' en kan het schip de sluis verlaten. | ||
<br>Omgekeerd als het schip vanuit het IJsselmeer naar het Prinses Margrietkanaal wil varen, dan worden '''de sluisdeuren gesloten, zodra het schip in de sluiskolk is gevaren'''. Dan wordt er geleidelijk water uit de kolk gestroomd in het Prinses Martgrietkanaal, om het hoogteverschil van -0.20 cm (IJsselmeer) naar -0.52 cm NAP (Prinses Margrietkanaal) te overbruggen (het schip zakt 32 cm.). Als het water in de ''' | <br>Omgekeerd als het schip vanuit het IJsselmeer naar het Prinses Margrietkanaal wil varen, dan worden '''de sluisdeuren gesloten, zodra het schip in de sluiskolk is gevaren'''. Dan wordt er geleidelijk water uit de kolk gestroomd in het Prinses Martgrietkanaal, om het hoogteverschil van -0.20 cm (IJsselmeer) naar -0.52 cm NAP (Prinses Margrietkanaal) te overbruggen (het schip zakt 32 cm.). Als het water in de '''sluiskolk''' voldoende is gezakt, gaan aan boezemzijde de '''sluisdeuren''' open en het schip kan de sluis verlaten. | ||
Het toelaten of uitstromen van water in of uit de sluiskolk gebeurt via regelbare kleine openeningen, waarmee de hoeveelheid en snelheid traploos kan worden geregeld. In Friesland heet een dergelijke opening "rinket". | Het toelaten of uitstromen van water in of uit de sluiskolk gebeurt via regelbare kleine openeningen, waarmee de hoeveelheid en snelheid traploos kan worden geregeld. In Friesland heet een dergelijke opening "rinket". | ||
| Regel 69: | Regel 69: | ||
De spuisluis heeft een '''eenvoudiger''', maar '''niet minder belangrijk''' doel. | De spuisluis heeft een '''eenvoudiger''', maar '''niet minder belangrijk''' doel. | ||
<br>Omdat er '''geen scheepvaartverkeer''' gebruik maakt van een '''spuisluis''' is het bouwprincipe wat eenvoudiger. Zodra de waterstand op het '''buitenwater''' lager is dan die van het '''binnenwater''', kan '''het overtollige water gespuid''' worden. | <br>Omdat er '''geen scheepvaartverkeer''' gebruik maakt van een '''spuisluis''' is het bouwprincipe wat eenvoudiger. Zodra de waterstand op het '''buitenwater''' lager is dan die van het '''binnenwater''', kan '''het overtollige water gespuid''' worden. | ||
In Friesland vinden wij spuisluizen bij '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''', met nu '''als vervolg de spuisluizen''' bij ''' | In Friesland vinden wij spuisluizen bij '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''', met nu '''als vervolg de spuisluizen''' bij '''Lauwersoog''', de '''spuisluizen bij Harlingen''' en natuurlijk ook de '''spuisluizen in de Afsluitdijk'''. | ||
'''Afwateren van water via een spuisluis kan alleen bij een natuurlijk getijdeverschil: spuien gebeurt dan bij eb.''' | '''Afwateren van water via een spuisluis kan alleen bij een natuurlijk getijdeverschil: spuien gebeurt dan bij eb.''' | ||
Omdat natuurlijke lozing van water op gezette tijden bij '''[[Harlingen]]''' en ''' | Omdat natuurlijke lozing van water op gezette tijden bij '''[[Harlingen]]''' en '''Lauwersoog''' naar de '''[[Waddenzee]]''' niet mogelijk is door een combinatie van harde wind en opgestuwd water in de Waddenzee is het in dat geval noodzakelijk om de twee boezemgemalen: het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' in Stavoren en zonodig ook het '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' in te zetten, om aan de zuidzijde van het boezemsysteem het water via het IJsselmeer langs '''mechanische weg''' af te voeren. | ||
Voordat het '''[[Lauwersmeer]]''' er was en er nog sprake was van de '''[[Lauwerszee]]''' waren de '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''' van groot belang voor het spuien van overtollig water uit de Friese boezem. '''Indirect vervullen de Dokkumer Nieuwe Zijlen nog steeds een belangrijke rol''', omdat het water '''vanuit de boezem op het [[Lauwersmeer]] wordt gespuid'''. Zowel het '''[[Lauwersmeer]]''' als ook het '''[[IJsselmeer]]''' dienen als belangrijke '''buffer''' tussen de Friese '''boezem''' ('''het binnenwater''') en '''het buitenwater''' ('''[[Waddenzee]]'''). | Voordat het '''[[Lauwersmeer]]''' er was en er nog sprake was van de '''[[Lauwerszee]]''' waren de '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''' van groot belang voor het spuien van overtollig water uit de Friese boezem. '''Indirect vervullen de Dokkumer Nieuwe Zijlen nog steeds een belangrijke rol''', omdat het water '''vanuit de boezem op het [[Lauwersmeer]] wordt gespuid'''. Zowel het '''[[Lauwersmeer]]''' als ook het '''[[IJsselmeer]]''' dienen als belangrijke '''buffer''' tussen de Friese '''boezem''' ('''het binnenwater''') en '''het buitenwater''' ('''[[Waddenzee]]'''). | ||
| Regel 97: | Regel 97: | ||
<br>Deze keersluis wordt eigenlijk alleen maar gesloten '''als uiterste maatregel tijdens acute noodsituaties met betrekking tot windstuwing en buitengewoon hoge waterstanden in de Friese boezem'''. Het '''scheepvaartverkeer wordt dan stilgelegd'''. Als men via bemaling ('''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' en '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''') de situatie weer beheerst wordt de keersluis bij Terherne weer geopend en kan het scheepvaartverkeer weer op gang komen. | <br>Deze keersluis wordt eigenlijk alleen maar gesloten '''als uiterste maatregel tijdens acute noodsituaties met betrekking tot windstuwing en buitengewoon hoge waterstanden in de Friese boezem'''. Het '''scheepvaartverkeer wordt dan stilgelegd'''. Als men via bemaling ('''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' en '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''') de situatie weer beheerst wordt de keersluis bij Terherne weer geopend en kan het scheepvaartverkeer weer op gang komen. | ||
====''' | ===='''Inlaatsluis'''==== | ||
In tegenstelling tot de noodzaak van bemaling '''komt het ook regelmatig voor dat er water ingelaten moet worden'''. In '''droge voorjaar- en zomerperiodes''' treedt er''' in de polders''' en '''in de boezem''' een '''sterke verdamping''' op. Als het peil van het water te laag wordt en er '''droogteverschijnselen optreden in cultuurland en -gewassen''', of als '''het scheepvaartverkeer gehinderd wordt door lage waterstanden''', moet er uiteindelijk '''water worden ingestroomd'''. | In tegenstelling tot de noodzaak van bemaling '''komt het ook regelmatig voor dat er water ingelaten moet worden'''. In '''droge voorjaar- en zomerperiodes''' treedt er''' in de polders''' en '''in de boezem''' een '''sterke verdamping''' op. Als het peil van het water te laag wordt en er '''droogteverschijnselen optreden in cultuurland en -gewassen''', of als '''het scheepvaartverkeer gehinderd wordt door lage waterstanden''', moet er uiteindelijk '''water worden ingestroomd'''. | ||
| Regel 134: | Regel 134: | ||
Boezemsluizen verbinden de poldervaarten met de boezem, waarop de polders het water uitslaan. | Boezemsluizen verbinden de poldervaarten met de boezem, waarop de polders het water uitslaan. | ||
[[Bestand:Boezemsluis_Spaarndam.jpg|400x266px|link=]] | [[Bestand:Boezemsluis_Spaarndam.jpg|400x266px|link=]] | ||
''' | '''Boezemsluis Spaarndam''' | ||
===='''poldersluis'''==== | ===='''poldersluis'''==== | ||
De poldersluizen verbinden de verschillende districten met een verschillend waterpeil in een polder. | [[Bestand:Helomasluis_k.jpg|400×274px|link=]] | ||
'''Een oude poldersluis''' | |||
<br>De poldersluizen verbinden de verschillende districten met een verschillend waterpeil in een polder. | |||
===='''molensluis'''==== | ===='''molensluis'''==== | ||
De | [[Bestand:Sschepradmolen_met_molensluis.jpg|400x304px|link=]] | ||
'''Molen met molensluis''' | |||
De watermolen ligt aan een klein riviertje of beekje. Aan de molen is een water- of stuwrecht verbonden, dat de molenaar het recht geeft het water te stuwen. Het verval (hoogteverschil bij de sluizen) bedraagt ongeveer 1 m. Bij het opendraaien van de molensluis komt het waterrad door het opgestuwde water in beweging. | |||
===='''Overige sluizen'''==== | ===='''Overige sluizen'''==== | ||
| Regel 172: | Regel 177: | ||
===='''duikersluis'''==== | ===='''duikersluis'''==== | ||
[[Bestand:Duikersluis.jpg|350×262px|link=]] | |||
Een '''inlaatduiker''', of kortweg '''inlaat''' is een '''waterstaatkundig kunstwerk''', dat '''in de waterkering is gelegen en dat bedoeld is om (vers) water in de polder in te laten'''. | Een '''inlaatduiker''', of kortweg '''inlaat''' is een '''waterstaatkundig kunstwerk''', dat '''in de waterkering is gelegen en dat bedoeld is om (vers) water in de polder in te laten'''. | ||
<br>Een inlaat wordt ook wel duikersluis genoemd. Zo genoemd omdat hij primair de taak heeft (net als een sluis) het water te keren. | <br>Een inlaat wordt ook wel duikersluis genoemd. Zo genoemd omdat hij primair de taak heeft (net als een sluis) het water te keren. | ||
| Regel 180: | Regel 186: | ||
===='''dam- en schotbalksluis'''==== | ===='''dam- en schotbalksluis'''==== | ||
Een '''schotbalksluis''' wordt ook wel keersluis of stuw genoemd, waarbij de opening door bovenelkaar geplaatste balken afgesloten worden. Dit type sluis dient om '''water te keren d.m.v. balken die in sponningen worden geplaatst'''; veelal toegepast als '''inundatiesluis'''; bij toepassing van '''een dubbele rij balken''' kon de tussengelegen ruimte worden gevuld met grond; Schotbalksluis (dubbel) met tussenliggende penanten | Een '''schotbalksluis''' wordt ook wel keersluis of stuw genoemd, waarbij de opening door bovenelkaar geplaatste balken afgesloten worden. Dit type sluis dient om '''water te keren d.m.v. balken die in sponningen worden geplaatst'''; veelal toegepast als '''inundatiesluis'''; bij toepassing van '''een dubbele rij balken''' kon de tussengelegen ruimte worden gevuld met grond; Schotbalksluis (dubbel) met tussenliggende penanten | ||
<br>Bij een sluis denkt men meestal aan een waterstaatkundig werk dat schepen in staat stelt om hogerop te komen. Een schotbalksluis is het tegendeel: waar eerst gewoon gevaren kon worden '''werpt deze sluis een dam op''', '''waardoor iedere vorm van scheepvaart onmogelijk wordt'''. | <br>Bij een sluis denkt men meestal aan een waterstaatkundig werk dat schepen in staat stelt om hogerop te komen. Een schotbalksluis is het tegendeel: waar eerst gewoon gevaren kon worden '''werpt deze sluis een dam op''', '''waardoor iedere vorm van scheepvaart onmogelijk wordt'''. | ||
'''Schotbalksluis te Easterwierrum in de Zwette''' | |||
'''Bij het samenstellen van deze tekst en de afbeeldingen is gebruik gemaakt van:''' | '''Bij het samenstellen van deze tekst en de afbeeldingen is gebruik gemaakt van:''' | ||
| Regel 187: | Regel 195: | ||
<br>'''Fotoarchief van Tresoar''' te Leeuwarden | <br>'''Fotoarchief van Tresoar''' te Leeuwarden | ||
<br>'''diverse wikipedia-sites''' | <br>'''diverse wikipedia-sites''' | ||
<br> | |||
[[Category:Waterbeheer]] | |||