4.504
bewerkingen
k
Dode links verwijderd
imported>Jan Pieter Rottine Geen bewerkingssamenvatting |
k (Dode links verwijderd) |
||
| (7 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
=='''[[Machinefabriek Jaffa]]'''== | =='''[[Machinefabriek Jaffa]]'''== | ||
Machinefabriek <strong>Jaffa</strong> was een <strong>machinefabriek te Utrecht (stad)</strong>. Het is de naam die de ''' | Machinefabriek <strong>Jaffa</strong> was een <strong>machinefabriek te Utrecht (stad)</strong>. Het is de naam die de '''machinefabriek''' <strong>Louis Smulders & Co.</strong> te Utrecht in de loop der tijd aanneemt en die gebaseerd is op de naam van het fabrieksterrein waar de onderneming vanaf '''1890''' gevestigd is. | ||
Louis Smulders opereert vanaf deze locatie voor het eerst als zelfstandig eigenaar en ondernemer, nadat hij op diverse plaatsen in de diverse bedrijven van de families Smulders ervaring heeft opgedaan. | Louis Smulders opereert vanaf deze locatie voor het eerst als zelfstandig eigenaar en ondernemer, nadat hij op diverse plaatsen in de diverse bedrijven van de families Smulders ervaring heeft opgedaan. | ||
| Regel 89: | Regel 89: | ||
In '''1895''' worden er zo al '''18 stoomachines''' afgeleverd en in '''1899''' bedraagt dat aantal '''21'''. | In '''1895''' worden er zo al '''18 stoomachines''' afgeleverd en in '''1899''' bedraagt dat aantal '''21'''. | ||
<br>De inrichting van ''' | <br>De inrichting van '''gasfabrieken''' wordt verder '''een belangrijke specialiteit'''. De fa. Louis Smulders & Co. had al vanaf 1884 de inrichting van gasfabrieken op zich genomen en de '''mechanisatie van het kolen- en cokestransport''' was daarbij een belangrijk aspect. '''Vanaf 1900 ging Jaffa laadmachines en transportinrichtingen voor het gasbedrijf''' maken en in '''1904''' vervaardigde men de '''eerste ovenlaadmachine'''. | ||
'''In deze periode''' zou het bedrijf door zijn relaties en ervaringen een '''steeds groter deel van het transportwezen in het gasbedrijf voor rekening''' kunnen nemen. In 1904 leverde het een '''kolenlift''' voor de gasfabriek te Den Helder, in 1910 een''' kolentransportinrichting''' voor hetzelfde bedrijf. | '''In deze periode''' zou het bedrijf door zijn relaties en ervaringen een '''steeds groter deel van het transportwezen in het gasbedrijf voor rekening''' kunnen nemen. In 1904 leverde het een '''kolenlift''' voor de gasfabriek te Den Helder, in 1910 een''' kolentransportinrichting''' voor hetzelfde bedrijf. | ||
| Regel 97: | Regel 97: | ||
<br>(foto A.B.A. : Rik Wesselius, Milwaukee - website verbaarsjes.nl) | <br>(foto A.B.A. : Rik Wesselius, Milwaukee - website verbaarsjes.nl) | ||
De '''elektrische hangkraan''' (in samenwerking met Groeneveld) het jaar daarop, was ook weer bestemd voor een gasbedrijf, te Vlaardingen. In 1912 werd een grote '''kolen- en cokestransportinrichting''' geleverd voor de nieuwe gasfabriek te 's-Gravenhage. Een nieuwe dimensie betekende de '''elektrohangbanen met automatische besturing der | De '''elektrische hangkraan''' (in samenwerking met Groeneveld) het jaar daarop, was ook weer bestemd voor een gasbedrijf, te Vlaardingen. In 1912 werd een grote '''kolen- en cokestransportinrichting''' geleverd voor de nieuwe gasfabriek te 's-Gravenhage. Een nieuwe dimensie betekende de '''elektrohangbanen met automatische besturing der loopkatten''', waarvan de eerste geleverd werd aan de Gasfabriek Wormerveer, in 1915. Trots adverteerde het bedrijf hiermee, als enige uitvoerder in Nederland. | ||
===Transport en aflevering=== | ===Transport en aflevering=== | ||
| Regel 112: | Regel 112: | ||
[[Bestand:Jaffa_gieterij_personeel_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|548x365px|link=]] | [[Bestand:Jaffa_gieterij_personeel_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|548x365px|link=]] | ||
'''Personeel in de Jaffa ijzergieterij''' | '''Personeel in de Jaffa ijzergieterij''' | ||
(afbeelding: Erfgoed Utrecht.nl) | <br>(afbeelding: Erfgoed Utrecht.nl) | ||
De firma Smulders loopt '''niet voorop in de ontwikkelingen van sociaal beleid en de emancipatie van de werknemers''': de '''concurrenten Stork en Werkspoor steken duidelijk de loef af voor wat betreft goede arbeidsomstandigheden, beloning, huisvesting en het stichten van interne bedrijfsopleidingen'''. Daarom komt de familie Smulders regelmatig '''in aanvaring met de vakbeweging'''. | De firma Smulders loopt '''niet voorop in de ontwikkelingen van sociaal beleid en de emancipatie van de werknemers''': de '''concurrenten Stork en Werkspoor steken duidelijk de loef af voor wat betreft goede arbeidsomstandigheden, beloning, huisvesting en het stichten van interne bedrijfsopleidingen'''. Daarom komt de familie Smulders regelmatig '''in aanvaring met de vakbeweging'''. | ||
| Regel 144: | Regel 144: | ||
===Pompwerktuigen=== | ===Pompwerktuigen=== | ||
Een andere succesvolle specialisatie betrof de vervaardiging van '''pompwerktuigen''', al dan niet '''in combinatie met een door Jaffa geleverde stoominstallatie'''. Ook dit betrof een voor Jaffa oud product, waarmee circa | Een andere succesvolle specialisatie betrof de vervaardiging van '''pompwerktuigen''', al dan niet '''in combinatie met een door Jaffa geleverde stoominstallatie'''. Ook dit betrof een voor Jaffa oud product, waarmee circa 1882 al een begin werd gemaakt. Talloze gemalen in Nederland werden zo voorzien van effektieve werktuigen. | ||
[[Bestand:57545_Jaffa_meetgoot_centrifugaalpomp_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|540x370px|link=]] | [[Bestand:57545_Jaffa_meetgoot_centrifugaalpomp_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|540x370px|link=]] | ||
| Regel 153: | Regel 153: | ||
'''Het hoogtepunt vormt ongetwijfeld het [[ir. D.F. Woudagemaal]] bij Lemmer uit 1920''', sinds 1998 Unesco-werelderfgoed. Het gemaal, dat bestemd was voor Frieslands boezem, heeft een '''capaciteit van 4000 m³ per minuut en bestaat uit acht centrifugaalpompen, twee aan twee gekoppeld aan vier stoommachines'''. Ook de oorspronkelijke ketelinstallatie is geleverd door Jaffa. | '''Het hoogtepunt vormt ongetwijfeld het [[ir. D.F. Woudagemaal]] bij Lemmer uit 1920''', sinds 1998 Unesco-werelderfgoed. Het gemaal, dat bestemd was voor Frieslands boezem, heeft een '''capaciteit van 4000 m³ per minuut en bestaat uit acht centrifugaalpompen, twee aan twee gekoppeld aan vier stoommachines'''. Ook de oorspronkelijke ketelinstallatie is geleverd door Jaffa. | ||
[[Bestand: | [[Bestand: 57529_Jaffa_transport_n_Lemmer_2_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|544×368px|link=]] | ||
'''Smulders' transport voor stoomgemaal te Lemmer''' | |||
<br>(afbeelding: Erfgoed Utrecht.nl) | |||
===Bedrijfsvoering=== | ===Bedrijfsvoering=== | ||
Al tijdens het bewind van de oprichter komen verschillende van diens zonen in de zaak te werken. '''Na het overlijden van Louis Smulders, in | Al tijdens het bewind van de oprichter komen verschillende van diens zonen in de zaak te werken. '''Na het overlijden van Louis Smulders, in 1908 zetten twee van hen, Henricus en Josephus, de zaak voort'''. Deze wordt '''in 1918 omgezet in een naamloze vennootschap''', waarbij de familie de leiding behoudt. '''In 1920-1929 verdwijnt de directe bemoeienis van familieleden met de bedrijfsvoering''', die dan in handen komt van derden. | ||
[[Bestand:57529_Jaffa_transport_n_Lemmer_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|540x370px|link=]] | |||
'''Smulders' transport voor stoomgemaal te Lemmer''' | |||
<br>(afbeelding: Erfgoed Utrecht.nl) | |||
===Bezettingstijd=== | ===Bezettingstijd=== | ||
Vanaf het begin van de bezetting''' tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft de machinefabriek in bedrijf''' en wordt dan '''voor een deel ingezet voor de Duitse oorlogseconomie'''. Het bedrijf maakt, zoals alle bedrijven in Nederland, '''een moeilijke tijd''' door. Er komen voornamelijk '''orders van de bezetter''' binnen, '''personeel duikt onder''' of wordt '''verplicht tewerkgesteld in Duitsland'''. Uiteindelijk komt het bedrijf '''onder leiding te staan van de bezetter'''. Aan het einde van de oorlog zijn de activiteiten tot nihil gedaald en is het bedrijf bij de bevrijding in berooide staat. | Vanaf het begin van de bezetting''' tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft de machinefabriek in bedrijf''' en wordt dan '''voor een deel ingezet voor de Duitse oorlogseconomie'''. Het bedrijf maakt, zoals alle bedrijven in Nederland, '''een moeilijke tijd''' door. Er komen voornamelijk '''orders van de bezetter''' binnen, '''personeel duikt onder''' of wordt '''verplicht tewerkgesteld in Duitsland'''. Uiteindelijk komt het bedrijf '''onder leiding te staan van de bezetter'''. Aan het einde van de oorlog zijn de activiteiten tot nihil gedaald en is het bedrijf bij de bevrijding in berooide staat. | ||
[[Bestand:Jaffa_houtgasgeneratoren_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|529x378px|link=]] | |||
'''Produktie van houtgasgeneratoren''' | |||
<br>(afbeelding: Erfgoed Utrecht.nl) | |||
===Naoorlogse ontwikkelingen=== | ===Naoorlogse ontwikkelingen=== | ||
<br>'''Na de bevrijding''' komt de productie echter al snel weer op gang: '''houtgasgeneratoren''' en andere '''transportmiddelen'''. '''Het bedrijf profiteert van de herstelperiode van Nederland'''. | <br>'''Na de bevrijding''' komt de productie echter al snel weer op gang: '''houtgasgeneratoren''' en andere '''transportmiddelen'''. '''Het bedrijf profiteert van de herstelperiode van Nederland'''. | ||
In '''1951''' wordt het bedrijf '''overgenomen door Stork''', waarna in '''1952 de naam''' wordt '''gewijzigd''' in '''N.V. Machinefabriek Stork-Jaffa'''. Het productiepakket verandert de eerste decennia nog niet echt. Binnen de transportwerktuigen komen '''vliegtuigliften''' tot ontwikkeling. '''Stuurinrichtingen voor schepen''' blijven eveneens belangrijk, terwijl '''(semi)-automatische doceersystemen''' een belangrijke nieuwe pijler worden. | |||
[[Bestand:57540_Jaffa_terrein_met_zuigbuizen_Erfgoed_Utrecht_nl.jpg|505x396px|link=]] | |||
'''Het oude Jaffa-terrein''' | |||
<br>(afbeelding: Erfgoed Utrecht.nl) | |||
===Schaalvergroting=== | ===Schaalvergroting=== | ||
In '''1977''' volgt '''de integratie binnen de Stork-gelederen''' in de in 1975 gevormde '''divisie Bepak''' (Bottling and Packaging Systems), waarbij '''Jaffa vanwege de ligging en ruimte de centrale directie gaat herbergen'''. In '''1998''' wordt het '''restant van Jaffa overgeplaatst naar de Stork-vestiging in Raamsdonksveer''', die op zijn beurt in '''2002''' weer wordt samengevoegd met de productielokatie in '''Amsterdam'''. '''Begin 21e eeuw wordt het complex afgebroken''', op Villa Jaffa en een bedrijfsgebouw op de hoek Groeneweg/Vleutenseweg na. | In '''1977''' volgt '''de integratie binnen de Stork-gelederen''' in de in 1975 gevormde '''divisie Bepak''' (Bottling and Packaging Systems), waarbij '''Jaffa vanwege de ligging en ruimte de centrale directie gaat herbergen'''. In '''1998''' wordt het '''restant van Jaffa overgeplaatst naar de Stork-vestiging in Raamsdonksveer''', die op zijn beurt in '''2002''' weer wordt samengevoegd met de productielokatie in '''Amsterdam'''. '''Begin 21e eeuw wordt het complex afgebroken''', op Villa Jaffa en een bedrijfsgebouw op de hoek Groeneweg/Vleutenseweg na. | ||
In 2001 vindt de oplevering van de eerste appartementen van het Jaffapark plaats. | '''In 2001 vindt de oplevering van de eerste appartementen van het Jaffapark plaats.''' | ||
Bronnen: | Bronnen: | ||
| Regel 175: | Regel 190: | ||
<br>"Jaffa en de dingen die voorbijgaan", door René de Kam. | <br>"Jaffa en de dingen die voorbijgaan", door René de Kam. | ||
(Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2001 | (Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2001 | ||
<br> | |||
[[Category:Voorgeschiedenis bemaling Frieslands boezem]] | |||