Gemaalontwerp uit 1904: verschil tussen versies

In 1904 kwam de commissie met het zijn eindverslag.<ref>''Lauwerzee-verslag 1904.'' (1904). Hoitsema. Geraadpleegd op Delpher op 30-12-2023 van https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB18A:018683000</ref><ref name="Teekeningen">''Lauwerzee-verslag 1904: Teekeningen en Kaarten.'' (1904). Hoitsema. Geraadpleegd op Delpher op 30-12-2023 van https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB18A:048904000</ref> De aanbevelingen van de commissie zijn niet (direct) overgenomen. Dijxhoorn schrijft hierover in het ''Ingenieur'' artikel ''[[De werktuigen van het provinciaal stoomgemaal]]'': "De plannen van de Lauwerzee-commissie zijn niet door de Hooge Regeering overgenomen. De Provinciale Besturen van Friesland en van Groningen hebben echter later afzonderlijk de boezembemaling ter hand genomen."

==Uitgangspunten van de commissie==

Deze locatie is vrij dichtbij de locatie waar het gemaal uiteindelijk gebouwd is.

[[Bestand:Lauwerszee comm - B.8, Detail gemaal.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/7/73/Lauwerszee_comm_-_B.8%2C_Detail_gemaal.jpg|Binnensluis of spuisluis met aan weerszijden een stoomgemaal, ketelhuis en woningen voor het personeel.<ref name="B.8">Dit is een uitsnede van een tekening, de volledige tekening is: Lauwerzee commisie 1904, Teekeningen en Kaarten, Bijlage VIII, ''Situatie van de stoomgemalen nabij Tacozijl'' [[Media:Lauwerszee comm - B.8, Situatie van de stoomgemalen nabij tacozijl.jpg|[Link naar tekening]]]</ref>]]

===Capaciteit van het gemaal===

Voor de bemalings capaciteit van het gemaal werd daarom geadviseerd:

* Waarbij het gemaal 23 uur per dag maalt (1 uur per dag was nodig voor controles en onderhoud),

Dit is de capaciteit van het beoogde gemaal bij een opvoerhoogte van 1 meter. Bij een lagere opvoerhoogte moet het gemaal meer kunnen leveren, maximaal 275.000 m³ per uur. Bij een hogere opvoerhoogte moet het gemaal kunnen blijven malen tot een opvoerhoogte van 1,60 meter, hierbij mag de opbrengst lager zijn.

===Vermogen===

===Spuimogelijkheid===

Er is toen al voorzien dat wanneer de Zuiderzee afgesloten zal worden de mogelijkheid ontstaat om zoet IJsselmeerwater de Friese boezem in te laten. Inmalen van zoetwater door het gemaal bij tacozijl wordt niet nodig geacht omdat het waterhoogte verschil tussen het te vormen IJsselmeer en de Friese boezem voldoende zal zijn.

===Keersluis===

In die tijd vond men het nogal risicovol om een grote constructie in een zeedijk op te nemen. Men was bang dat dit een zwak punt zou kunnen zijn, het bezwijken van een dergelijk constructie zou dan een groot gat in de zeedijk kunnen veroorzaken. Men hield zich liever bij techniek die zich al bewezen had, namelijk relatief smalle sluizen in een zeedijk. Hierom is er destijds gekozen voor een (breed)gemaal een stukje landinwaarts en een relatief smalle zeesluis in de zeedijk.

===Keuze der wateropvoerwerktuigen===

Bij stoomgemalen met een opvoerhoogte tussen de 2 en 4 meter hebben centrifugaalpompen "zonder twijfel" de voorkeur, zowel wat aanlegkosten betreft als wat betreft de onderhouds- en bedrijfskosten. Het is de vraag of deze keuze voor centrifugaalpompen ook de meest geschikte is voor een gemaal met zeer geringe opvoerhoogte (dikwijls 0,50 meter en nog wel minder). Omdat het gemaal maar zelden gebruikt wordt zal de keuze van de wateropvoerwerktuigen meer bepaald worden door de aanleg- en onderhoudskosten. Het rendement (kolenverbruik per waterpaardekracht) is minder van belang.

Interessant genoeg zijn in het uiteindelijke ontwerp voor het gemaal wel hevel-centrifugaalpompen gebruikt. Het rendement daarvan viel ook wat tegen.

De waaiers kunnen met een bovenloopkraan uit de pomphuizen getild worden, dit dient voor onderhoud, om vrije lozing (spuien) mogelijk te maken en voor het verwijderen van vreemde voorwerpen die in de waaier klem kunnen komen te zitten.

Centrifugaalpompen met verticale as zijn tot dan toe maar weinig in Nederlandse gemalen toegepast. Genoemd wordt dat het stoomgemaal in Drongelen ook pompen heeft met verticale as. ook wordt genoemd dat dit type centrifugaalpompen veel voorkomen in Noord-Duitsland en in westelijke staten van Amerika. Een ander toendertijd zeer bekende toepassing zijn de vijf centrifugaalpompen met verticale as die te Khatatba op de Nijl uitslaan. Deze leveren bij 32 omwentelingen per minuut ieder 360 m³ per minuut met een opvoerhoogte van 3 meter.  

De grote capaciteit per pomp vraagt om grote waaiers. Een lage opvoerhoogte vraagt echter een lage omtreksnelheid aan de buitenomtrek van de waaier. Samen geeft dit een laag toerental voor de waaiers, tussen 24 en 34 omwentelingen per minuut afhankelijk van de opvoerhoogte.

Per machinelokaal zijn er vier centrifugaalpompen met verticale as, deze worden per twee pompen door één stoommachine aangedreven. Er is een haakse overbrenging nodig om de uitgaande as van de stoommachine aan de verticaal staande as van de centrifugaalpompen te verbinden. Hiervoor wordt een tandwiel overbrenging gekozen (met kegelraderen ofwel kamwielen). Om de stoommachine effectiever te laten werken is het gewenst om deze op een hoger toerental te laten draaien dan de pompen. Deze wens laat zich gemakkelijk combineren met de gekozen haakse tandwiel overbrenging, een overbrengingsverhouding van 2 op 1 wordt gekozen. De stoommachines draaien dan twee maal zo snel als de pomp waaiers.

===Keuze der stoomwerktuigen===

===Keuze der stoomketels===

Om niet in "buitengewoon groote afmetingen te vervallen" kiest Dijxhoorn voor Lancashire-ketels, 3 stoomketels per stoommachine, 6 per ketelhuis en 12 totaal. Per ketelhuis is er één schoorsteen. Reserve ketels worden niet nodig geacht, bij uitval van een ketel bij het grootste vermogen kunnen de andere ketels bijspringen, desnoods met een wat hoger kolenverbruik.