Dagboek bouw/1917, 3e kwartaal

Dagboek door opzichter W. Anema over de bouw van het gemaal. ^[2.]

Vanwege de grote omvang van het dagboek is het voor deze wiki opgeknipt in de volgende delen:

• 1916, 4e kwartaal met introductie en bronnenlijst
• 1917, 1e kwartaal
• 1917, 2e kwartaal
• 1917, 3e kwartaal (deze pagina)
• 1917, 4e kwartaal
• 1918, 1e kwartaal
• 1918, 2e kwartaal
• 1918, 3e kwartaal
• 1918, 4e kwartaal
• 1919, 1e kwartaal
• 1919, 2e kwartaal
• 1919, 3e kwartaal
• 1919, 4e kwartaal
• 1920, 1e kwartaal
• Deel met aantekeningen

Juli 1917

Dagboek bladzijden 38 & 39.

Maandag 2 Juli 1917

Gelost 600 zak portlandcement aangevoerd per schip 30 Juni

Geplaatst 20 stuks gewapend betonpalen en de volgende nummers ...

Begonnen met het aanbrengen van de gordingen langs de voorkant penanten boezemzijde.

Dinsdag 3 Juli 1917

Met opzichter Jansma naar Leeuwarden en Spannenburg geweest. Jansma m/d Hoofdingenieur gesproken over zijne woning, of er soms ook gelegenheid bestond om nu het vertrek van de N.V. Volker Tij Zn nog op het werk te blijven wonen. De Hoofdingenieur deelde mede, dat de Provincie niet voor een woning kon zorgen en zelf eens moest rond zien.

Geplaatst 2 stuks gewapend betonpalen.

Woensdag 4 Juli 1917

Commissaris met Hoofdingenieur op het werk geweest te Spannenburg en Lemmer.

Besloten de schrankschoren in de achterhar en boven dwarsregel niet met pen en gat te nemen.

Aangevoerd 600 zak portlandcement.

Geplaatst 31 stuks gewapend betonpalen.

Met den Hoofdingenieur besproken de verankering damwand tusschen het ketelhuis en machinegebouw, waaraan reeds begonnen. Het aanbrengen van deze verankering door den Hoofdingenieur goedgekeurd.

Donderdag 5 Juli 1917

Klaargekomen met de verankering beschoeiing tusschen het ketelhuis en machinegebouw.

Geplaatst 24 stuks gewapend betonpalen.

Aan de aannemers Gebr^s Broersma afgegeven de teekening voor de bewapening ketelblokken met fundeering ketelhuis. Alzoo kan met het buigen van dat ijzer worden begonnen, doch het ijzer nog niet aanwezig.

Vrijdag 6 Juli 1917

Geplaatst 24 stuks gewapend betonpalen.

Met Jansma vastgesteld de breeuwnaad in de bekleeding voorloopig aan te houden op eene breedte van 6 mM.

De aannemers te kennen gegeven, dat de laatste 600 zak aangevoerd portlandcement bij mijne afwezigheid op Woensdag morgen 4 Juli niet volgens afspraak is opgeborgen en op riet opgestapeld.

Voor de tweede maal er de aannemrs attent op gemaakt, dat de overkapping voor de sluisdeuren niet voldoende is.

Zaterdag 7 Juli 1917

Geplaatst 15 stuks gewapend betonpalen.

Gestort de ondervloer onder de schoorsteenvoet.

Afgegeven weekrapport n^o 33.

Deze week totaal geplaats 116 stuks gewapend betonpalen.

Deze week was er aangevoerd 180 M³ grind, 360 M³ zand en 600 zak portlandcement, genoemd op 2 Juli.

Gewogen de laatst aangevoerde gegalavaniseerde ankers voor het graniet en ingevuld op de teekening van de ankers blad n^o 9.

Maandag 9 Juli 1917

Dagboek bladzijden 40 & 41.

Geplaatst ... stuks gewapend betonpalen.

Gesteld de onderbewapening in de schoorsteenvloet enalles voor elkaar gebracht om morgen met het storten te beginnen.

Wegens het slechte weer werd de halve dag niet gewerkt. Wel werd er doorgewerkt aan de sluisdeuren en de bewapening in de schoorsteenvoet.

De aannemers nogmaals er op aangedrongen de overkapping van de sluisdeuren in orde te brengen en anders werden er andere mat maatregelen genomen door het werken aan de sluisdeuren stop te zetten.

Dinsdag 10 Juli 1917

Begonnen met het storten van de beton in de schoorsteenvoet en gestort tot eene hoogte van ± 80 cM boven de vloer. Menging van de specie genomen 1 portlandcement ¼ tras 3 zand en 5 grind, behalve op de bewapening, waar iets sterker specie.

Geplaatst ... stuks gewapend betonpalen.

Woensdag 11 Juli 1917

Aan het storten van de beton voor de schoorsteenvoet werd doorgewerkt en gekomen tot de hoogte van de bovenste bewapening.

Geplaatst ... stuks gewapend betonpalen.

Donderdag 12 Juli 1917

Bezig met het stellen van de bovenbewapening in de schoorsteenvoet en met de kuip.

Geplaatst ... stuks gewapend betonpalen.

Vrijdag 13 Juli 1917

weer begonnen met het storten van de schoorsteenvoet.

Geplaatst ... stuks gewapend betonpalen en klaar gekomen met het plaatsen van deze palen.

Naar Leeuwarden geweest om met den Hoofdingenieur te spreken over de afrastering van de rietbeplanting ten noorden van de nieuwe draaibrug te Spannenburg. Opdracht gekregen, waar noodig voor eene afrastering te zorgen.

Zaterdag 14 Juli 1917

Bezig met storten van de beton in de schoorsteenvoet. Door het breken van de kamwielen v/d betonmolen niet met het storten klaar gekomen. De aannemers op gedragen de verdere betonspecie uit de hand klaar te maken en te bevorderen, dat de schoorsteenvoet zoo spoedig mogelijk klaar komt. Een en ander tegen het zin van den aannemers, die op het herstellen van de betonmolen wilden wachten.

Begonnen met het plaatsen van de damwanden.

Afgegeven weekrapport n^o 34.

Maandag 16 Juli 1917

Klaar gekomen met het storten van de schoorsteenvoet. Aan het spuiten van de damwanden werd doorgewerkt.

Naar Langweer geweest om met Zandstra te spreken over het onteigenen van een stuk rietgewas in de Groote Brekken. Afspraak om Donderdag middag samen op het terrein de zaak op te nemen.

Het niet volgens afspraak opgeborgen cement genoemd 6 Juli verstapeld en opgestapeld volgens afspraak op asphaltpapier met riet.

Donderdag 19 Juli 1917

Naar Leeuwarden geweest, om met den Hoofdingenieur te spreken over eene wijziging in de aanleg van de walmuur. Besloten het eerste gedeelte fundeering van uit het machinegebouw aan te leggen op 3.20 ÷ N.A.P. in plaats van 1,66 M ÷ N.A.P. Deze meerdere hoogte walmuur te vervangen door een stuk beton, in aanleg 1,65 M.

Jansma naar Spannenburg geweest, om met Zandstra te spreken over het onteigenen rietgewas Groote Brekken, maar Zandstra was niet gekomen.

De heibaas W. Héres van Hoek van Holland terug gekomen. Klaar gekomen met het plaatsen van de tweede rij damwand.

Vrijdag 20 Juli 1917

Dagboek bladzijden 42 & 43.

Begonnen met het maken van de fundeering onder de walmuur.

Begonnen met de aanvulling met zand onder het machinegebouw to 5 cM beneden onderkant fundeeringpalen.

Zaterdag 21 Juli 1917

Er werd deze week in hoofdzaak gewerkt aan het spuiten van de damwanden, het maken van de fundeering walmuur, het maken van de sluisdeuren, het aanbrengen verankering fundeering v/h ketelhuis, het lossen van materialen enz.

De aannemers toegestaan Maandag morgen te beginnen met het afbreken v/d mallen om de schoorsteenvoet.

Maandag 23 Juli 1917

Op het werk geweest Hoofdingenieur met Ingenieur. Begonnen met het afbreken van de mallen om het ketel... de schoorsteenvoet.

Opdracht van den Hoofdingenieur ontvangen, om de schoorsteenvoet dekkend met koolteer te bestrijken.

Woensdag 25 Juli 1917

Op het werk geweest de Griffier met Hoofdingenieur Prengelen van Arnhem.

Bij het slaan van de fundeering voor de walmuur doet het zich voor, dat de grond begint in te vallen. Dit is hoofdzaak een oorzaak hiervan, dat wij de fundeering dieper aanleggen, dan eerst de bedoeling was.

Volgens beweering van de aannemers moest de heistelling van W. Héres van morgen hierom stilstaan. Volgens bewering van opzichter Hoekstra is niet dit niet het geval en hadden zij niet eens stoom op. Het was gister avond afgesproken met het spuiten van de damwanden te beginnen.

Zaterdag 28 Juli 1917

Op het werk geweest Herfkens om te spreken over het bouwen van de schoorsteen. Afgesproken om hiermee te beginnen Maandag 6 Augustus.

Zand en portlandcement (± 100 zak) zou worden geleverd door Gebr^s Broersma. Zand per M³ ƒ 2,10. Portlandcement ƒ 5,– per zak.

Begonnen met het lossen van de aangevoerde kalk voor de schoorsteen.

Er werd deze week in hoofdzaak gewerkt aan het plaatsen van damwanden onder de keersluis, het slaan van de fundeering onder de walmuur, het maken van de sluisdeuren, het lossen van de aangevoerde materialen enz. Afgegeven weekrapport n^o 36. Bijzonderheden deze week niet te melden.

Maandag 30 Juli 1917

Op het werk geweest Sollaart, Hijgenaar en Kolpa, afgehaald door Jansma en Hoekstra van Spannenburg.

Op het werk werd weinig uitgevoerd, wegens reparatie aan de locomobiel en het water in de fundeeringput te hoog om goed te kunnen werken.

Vrijdag 27 Juli 1917

Bericht van het silicaatbureau ontvangen, dat de prijs van de portlandcement was gestegen tot de prijs van ƒ 78,75.

Per telefoon hiervan kennis gegeven aan den Ingenieur en opdracht ontvangen, de benoodigde portlandcement tot eene hoeveelheid van 400.000 KG maar te axepteeren.

Hiervan was reeds geleverd 125.000 KG tegen de prijs van ƒ 65,– per 1000 KG.

Dinsdag 31 Juli 1917

Klaar gekomen met het plaatsen van de damwanden onder het machinegebouw, ketelhuis enz.

Aangevoerd twee schepen met tras ... KG

Klaar gekomen met het lossen van de kalk voor de schoorsteenbouwer.

Augustus 1917

1, 2 en 3 Augustus 1917

Wegens het slechte weer werd er weinig gewerkt.

Begonnen met het plaatsen van de damwanden onder de walmuren.

Zaterdag 4 Augustus 1917

Dagboek bladzijden 44 & 45.

Afgegeven weekrapport n^o 37.

Er werd deze week in hoofdzaak gewerkt aan het maken van de fundeering walmuur, het maken van de sluisdeuren, het vervoeren van grond en het lossen van de aangevoerde materialen.

Gebr^s Broersma gewaarschuwd, dat op het lossen van de portlandcement beter moest worden toegezien. Hoekstra aangewezen, om mede er op toe te zien. De verzending van de portlandcement is slecht.

Maandag 6 Augustus 1917

Aangevoerd 4 ladingen portlandcement, warmee begonnen te lossen. De aankomst van de portlandcement is slecht. Veel zakken welke stuk zijn en enkele reeds verhard, wanneer ze uit de waggons komen.

De aannemers gewaarschuwd, dat deze portlandcement bij het werken niet voor goeie cement werd geaxepteerd.

Bij het lossen ook zeer moeilijk te zeggen, welke goed zijn en welke niet. Dit openbaart zich bij het verwerken beter. De aannemers er op aangedrongen, hiervan aan het cilicaatbureau bericht te doen.

Dinsdag 7 Augustus 1917

Begonnen met twee metselaars aan de onderbouw (rookkanalen enz) van de schoorsteen. De schoorsteenbouwer Forstermans met nog drie metselaars hier gekomen om te beginnen met de bouw van de schoorsteen.

8 en 9 Augustus 1917

Wegens de feestelijkheden te Lemmer werd er deze dag weinig uitgevoerd. Begonnen met het buigen van ijzer voor de vloeren.

In Leeuwarden toezegging ontvangen, het ijzer van ijzer van 12 mM, welke te veel is aangevoerd, te verwerken in de vloeren machinegebouw.

Vrijdag 10 Augustus 1917

De schoorsteenbouwers begonnen met het bouwen van de schoorsteen. Begonnen met de bekisting voor het gedeelte betonmuur.

Door de aannemers is mij meegedeeld, dat zij het cilicaatbureau er mee in kennis hebben gesteld, wat betreft de slechte aankomst van de portlandcement. Ook de H.S.M is hiermee in kennis gesteld. Van de station chef v/d H.S.M. te Sneek bericht ontvangen, dat er Vrijdag 's middags iemand kwam om nader onderzoek in te stellen.

Hieraan werd ook gevolg gegeven en kwam de chef persoonlijk. De aannemer Jac. Broersma, de chef en ik de zaak opgenomen en is de schade vast gesteld als volgt:
1^ste lading 47 zak geheel verloren.
2^de lading 142 zak geheel verloren.
2^de lading 42 zak half verloren.
Totaal 210 zak geheel verloren, waarvoor schade vergoeding wordt aangevraagd.

Toestemming van de Chef ontvangen, dat wij met deze portlandcement kunnen doen, wat wij willen. Met de aannemers afgesproken, deze cement de volgende week te zeefen en in de walmuur te verwerken.

Zaterdag 11 Augustus 1917

Afgegeven weekrapport n^o 38.

Eene lading cement van 900 zak gelost, waarin verscheidene bedorven zakken.

Deze week aangevoerde materialen:
62000 KG betonijzer.
4200 zak portlandcement.
600 M³ zand.

Er werd deze week in hoofdzaak gewerkt aan het buigen van betonijzer, het stellen van de bekisting voor de walmuur, het aanvullen met zand onder stortebed, ontvangbed en fundeering machinegebouw en verder het lossen van de aangevoerde materialen.

De schoorsteenbouwer gekomen tot 2 Meter boven de betonfundering of 3,20 M + N.A.P.

Maandag 13 Augustus 1917

Kolpa op het werk geweest, om enkele gegevens betreffende het ijzerbuigen van Buwalda over te nemen. Klaar gekomen met het stellen van de bekisting van de walmuur.

Dinsdag 14 Augustus 1917

Dagboek bladzijden 46 & 47.

Begonnen met het storten van de beton voor de walmuur. In deze walmuur verwerkt 8 staven ijzer lang 12,– M en zwaar 16 m/m.

Onder de walmuur van het gedeelte beton zijn geplaatst totaal 119 stuks dennen palen, waaronder 36 schoorpalen.

Woensdag 15 Augustus 1917

Klaar gekomen met storten beton walmuur. Eender gestort de werkvloer onder de ketelblokken.

Vrijdag 17 Augustus 1917

Begonnen met het stellen van de bewapening betonvloer onder de ketelblokken.

Maandag 20 Augustus 1917

Het ontvangbed op diepte gemaakt en gewerkt aan de wapening.

Woensdag 22 Augustus 1917

Begonnen met het storten van de verdiepte gedeelten. Met de verdere storting wachten tot vrijdag.

Donderdag 23 Augustus 1917

Begonnen met het stellen van de bekisting voor de verdieping langs het ontvangbed.

Dagboek bladzijden 48 & 49.

Zaterdag 25 Augustus 1917

Begonnen met het storten van de beton voor de vloer onder de ketelblokken.
Ingenieur op het werk geweest om de fundeeringput machinegebouw met ketelhuis op te nemen. Tot de conclusie gekomen dat er in de bemaling weinig verbetering was te brengen. Onder de werkvloer een laag van 20 cm dikte en hier onder een platte laag in plaats van 5 cm beton. Vastgesteld om in te gaan tot het aanbrengen van een grindlaag zwaar 20 cm waarvan een laag stampbeton zwaar 5 cm in plaats van een platte laag waartegen de hoofdingenieur bezwaar maakte.

Maandag 27 Augustus 1917

Door de schoorsteenbouwers werd niet gewerkt wegens afwezigheid.
De aannemer prijsopgaaf gevraagd voor het aanbrengen van 20 cm grind onder de werkvloer machinegebouw met ketelhuis en het zand te verwijderen. Het leveren van grind ter plaatse op f. 6,25 per M³. Inkoopprijs volgens ontvangen telegram van Hielder te Harlingen f, 4,50 en van Broojenhout (?) te Nijmegen voor f. 5,00.
Problemen om de put droog te houden.

Dinsdag 28 Augustus 1917

Begonnen met het stellen van spoor voor het vervoeren van zand uit de funderingsput. Er werd ook nog gewerkt aan het stortebed en aan het plaatsen van damplanken op de hoek bij de locomobiel. Verder werd er gewerkt aan de bewapening kolommen onder het ketelhuis.
Wegens het slechte weer werd er door de schoorsteenbouwers niet gewerkt.

Dagboek bladzijden 50 & 51.

Woensdag 29 Augustus 1917

Gestort de beton voor de gewapende vloer onder het tweede ketelblok.
Begonnen met het aanbrengen van een laag grind onder de fundering machinegebouw met keersluis ter dikte van plusminus 20 cm.
Commissaris [der Koningin] op het werk geweest met zijn plezierjacht.

September 1917

Zaterdag 1 September 1917

Gewerkt aan het metselen van de walmuur.
Gestort betonvloer onder het derde ketelblok.
Aan de Ingenieur voorgesteld om het selecteeren van de steen door de metselaar te laten doen en niet de vaste arbeiders.
Schoorsteen tot een hoogte van 13 meter.

Maandag 3 September 1917

Begonnen met het lossen van een lading schoorsteen steen totaal 100 last.
Met Jansma naar Spannenburg geweest en opgenomen het werk van bestek no. 5 aangenomen door de NV J. Volker & Co.
Het buigen van ijzer voor het opgaand muurwerk ketelhuis.

Dinsdag 4 September 1917

Door hun (aannemer) werd steeds beweerd dat de bemaling van de fundeeringsput voldoende is, wat door mij werd tegengesproken. De bemaling moet ook vaak stopgezet worden wegens reparatie, wat tijdens het betonstorten moet worden voorkomen.
In de funderingsput wordt gewerkt aan het stellen van het betonijzer aan de verdiepte balk langs het stortebed.

Woensdag 5 September 1917

Begonnen met het stellen van de mallen voor de betonwerken onder de ketels.
Het leveren van de deuren door Gebr. Boljan aangenomen voor fl. 60,- per stuk met bijlevering van materialen.
Broersma nogmaals besteld, om meetlatten te willen bestellen.

Dagboek bladzijden 52 & 53.

Donderdag 6 September 1917

Het metselen van de walmuur het vervoeren van zand en het aanbrengen van grind onder de fundering machinegebouw met keersluis enz. het opstellen van de mallen voor het betonwerk onder de ketels, het maken van de sluisdeuren, het stellen van het ijzer voor de verdiepte balk langs het stortebed.
Begonnen met de herbesteding van den nieuwen parallelweg.
Door de ingenieur gevraagd:

Van waar komt de graniet uit Noorwegen of Zweden en uit welken groef?

Antw. niet bekend, maar uit Noorwegen.

Vrijdag 7 September 1917

Reparatie aan de locomobiel.
Het maken van een sleuf voor de betonbalkjes.
Met Jansma en van The (?) nagegaan het sorteren van de steen. Monsters uitgezocht waaraan het sorteren zou moeten gebeuren, waar één monster opgestuurd naar Leeuwarden.

Zaterdag 8 September 1917

Door de schoorsteenbouwers niets uitgevoerd.
Naar Leeuwarden geweest en met den ingenieur besproken het sorteren van steen, door den metselaar van het en anderen. Het sorteren moest kosten f. 1.30 per duizend gerekend het geheele aantal steenen, welke moesten worden omgezet en fl. 4,- per duizend gerekend de uitgesorteerde steen en geschikt voor voorwerkers. Besloten voorlopig niet met het selecteren te beginnen.

Maandag 10 September 1917

Vervoeren zand en in plaats brengen van grind. Eén betonvlechter bezig met het stellen van betonijzer in de verdiepte gedeelten. De timmerlieden bezig met het timmeren van de mallen van het betonwerk onder de ketelblokken en het maken van de sluisdeuren.

Dinsdag 11 September 1917

De schoorsteenbouwers teruggekomen (twee man).

Donderdag 13 September 1917

Klaargekomen met het vervoeren van zand uit de funderingsput en daarvoor in de plaats brengen van een laag grind van 20 cm.
Drie man aan ’t damopspuiten aan de voorste damwanden.

Dagboek bladzijden 54 & 55.

Vrijdag 14 September 1917

Twee betonbalken met twee tusschenbalkjes gestort aan de zeezijde. Eerst geen voldoende volk op het stort, welke aanmerking door Kolpa en Jansma werd gemaakt, omdat het ijzer met het storten met karren te veel van zijn plaats ging. Bij de tweede bak dit veranderd en werd er gestort in een stortbak.

Zaterdag 15 September 1917

Het opruimen van het spoor.

Maandag 17 September 1917

Begonnen met het stellen van het ijzer voor de bewapening onder de ketelblokken.

Dinsdag 18 September 1917

Aannemers hadden besteld 120 M¹ ijzeren aardbuis wijd binnenwerks 10 cm. Deze buizen dachten de aannemers te leggen onder de grindlaag in de funderingsput onder de grindlaag in de funderingsput voor afwatering van de Z.W. hoek van de funderingput naar de centrifugaalpompen. Hier was ik niet voor. Voorlopig twee rijen buizen te leggen.

Woensdag 19 September 1917

Jansma naar Leeuwarden geweest om met den Ingenieur te spreken of het bandijzer voor bewapening kan worden vervangen door draad zwaar 5 mm. Toegestaan maar de helft meer draad van 5 mm te gebruiken, dan er bandijzer staat voorgeschreven. Het plan met de buizen gaat niet door.

Donderdag 20 September 1917

Het afsluiten van de funderingsput in de Z.W. hoek. Hier te slaan een damwand breed 22 meter en damplanken lang 1,50 meter. De zwaarte nader te bepalen. Geleverd door de firma Sleeswijk.

Vrijdag 21 September 1917

Begonnen met het plaatsen van de damwanden.

Dagboek bladzijden 56 & 57.

Zaterdag 22 September 1917

Gesteld een gedeelte werkvloer in de fundering onder het machinegebouw met keersluis.

Maandag 24 September 1917

Er werd gewerkt aan het vlechtwerk op het stortebed, het stellen van ijzer ketelblok.

Dinsdag 25 September 1917

Met den aannemer Jac. Broersma naar Leeuwarden geweest. Eerst gesproken met den Directeur v/d NV Hadelust over de levering van ijzer in verband met de door hun gestuurd telegram uit Duitschland inhoudende dat de aannemers zeer waarschijnlijk deze maand nog konden verwachten 100.000 Kg ijzer 11 mm.
Aankoop 2000 zak portlandcement die door het cilicaatbureau werd aangeboden.
Mocht het ijzer voor de vloer onder het machinegebouw met keersluis niet komen, het stortebed met ontvangbed af te maken en door te werken aan het ketelhuis.
De schoorsteenbouwer Vorstermans en met Jansma over het voegwerk gesproken waarop door mij aan Canoy Herfkens aanmerking was gemaakt. [A. Vorstermans bouwt in 1909 te Panningen de ringoven van de Heldense Steenfabriek].

Woensdag 26 September 1917

Verschil met de aannemer over het storten van beton voor het eerste ketelblok. Bij mijn thuiskomst Broersma gewaarschuwd niet te vlug op te storten en ik de bewapening eerst wilde zien. Hierover met de aannemers nog al eenige woorden gehad, omdat zij zich er niet mee konden vereenigen. Het volk moest in de turf. (sic)

Donderdag 27 September 1917

Al het volk, waaronder ook begrepen de timmerlieden werkten mee aan het storten van de beton.

Vrijdag 28 September 1917

Klaar gekomen met het storten van de beton voor het ketelblok. Aan de werkvloer kon niet worden doorgewerkt wegens gebrek aan buizen. Het stellen van de bewapening in de betonbalk langs het ontvangbed.

Dagboek bladzijden 58 & 59.

Zaterdag 29 September 1917

De aannemers toegestaan het aanwezige ijzer zwaar 10 mm en 12 mm in de funderingplaat onder her machinegebouw te verwerken.

Zondag 30 September 1917

Besloten om de mazen van het onder- en bovennet voor de betonplaat onder het machinegebouw met keersluis aan te houden op 8 M of 7 per M¹.
Schoorsteen tot 27 meter boven de betonfundering.

---

Volgende deel ──>