Keuze locatie

De locatie voor het bouwen van het grote boezemgemaal wordt zorgvuldig gekozen. Aanvankelijk heeft men het gemaal gepland in de buurt van het buurtschap Tacozijl. Dit is een historisch locatie aan de zuidzijde van de zeedijk die rondom Friesland ligt. Bij Takozijl bevond zich reeds in de Middeleeuwen een zeesluis, waardoor de vissersschepen en zeeschepen met hun lading Friesland kunnen binnentrekken. In de latere eeuwen neemt het belang van deze sluis af, op andere plaatsen in de ringvormige zeedijk worden de sluizen uitgebreid en vergroot: Stavoren, Workum, Hindeloopen, Makkum en Harlingen.

De zeedijk moet Friesland beschermen tegen het water van de Zuiderzee. Tijdens de najaars- en winterstormen kan er, afhankelijk van de windrichtingen een behoorlijke opstuwing plaatsvinden in de Zuiderzee. In de loop van de geschiedenis zijn er tijdens de vele stormvloeden regelmatig op vele locaties dijkdoorbraken ontstaan.

Het stroomkanaal aan de aanvoerzijde van het gemaal.

Één van deze dijkdoorbraken heeft plaatsgevonden op een punt, even westelijk van Lemmer. Door de schurende werking van het binnenstromende water ontstaat er een grote en diepe waterkolk, waaromheen later aan de zeezijde weer een nieuw stuk zeedijk werd aangelegd. Een dergelijke kolk wordt ook wel een wiel genoemd en is een algemeen bekend verschijnsel in Nederland dat optreedt na een dijkdoorbraak. De kolk bij Lemmer kreeg uiteindelijk de naam Teroelsterkolk.

Bij de beoordeling van geschikte locaties voor de bouw en inrichting van een groot stoomgemaal komt ir. D.F. Wouda tot de conclusie dat de Teroelsterkolk de meest geschikte plaats is. Deze diepe kolk heeft alleen nog maar een goede verbinding nodig met de Friese boezem nodig en de Grote Brekken, het meest zuidelijke meer van die boezem, ligt dicht in de buurt van de kolk.

Daarmee is de locatie definitief bepaald en wordt het Woudagemaal uiteindelijk dichter bij Lemmer dan bij Tacozijl gebouwd. Toch wordt het gemaal vanaf 1920 aanvankelijk steeds "It stoomgemaal", "Teakesyl" of "Stoomgemaal Teakesyl" genoemd. Pas in 1947 krijgt het gemaal de naam "ir. D.F. Woudagemaal".

De Teroelsterkolk biedt ook nog andere mogelijkheden. Naast de uitslag van water uit de Friese boezem bij hoge waterstanden, komt het ook voor, dat er water moet worden "ingelaten". Aan de kolk staat ook een inlaatsluis, waar men in geval van grote droogte water de Friese boezem kan inlaten.