Help:Zandbak: verschil tussen versies

Uit Wouda's Wiki
VisueelWikitekst
imported>Cierick Goos
Geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(27 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
<div style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;">
==Rookschuif aan de schoorsteen==
<div style="text-align:center;">
Zie ook nieuwe pagina met technische tekeningen van de rookkanalen: [[Technische tekeningen rookkanalen]]
Leeuwarder Courant <br>
van Dinsdag 4 Mei 1920.<br>
DERDE BLAD.<br>


----
Opmerking in dagboek 1920 1e kwartaal, Maandag 19 Januari t/m Zaterdag 24 Januari: De monteurs aan het stellen condensatie inrichtingen, '''schuiven schoorsteen''', hoekijzers onder de vloerplaten enz.


[[Bestand:PWS 05627.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|alt=""|Foto van de schoorsteen met rookschuif. Bron: Foto archief PWS.]]
Deze foto laat de schoorsteen zien met de rookschuif aan de schoorsteen, jaartal onbekend bij mij. Pierre wist deze foto te dateren op 22-09-1939.
<br clear=all>


'''Het Stoomgemaal bij Tacozijl.'''
[[Bestand:165689.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|Foto van de schoorsteen met rookschuiven, foto van 02-1975. Bron: RCE]]
</div>
Op deze foto uit het fotoarchief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is de rookschuif nog duidelijk te zien. De rookschuif zelf is ingemetseld in een soort kast die tegen de schoorsteen aan gemetseld is.


Ook grappig om te zien dat de weg hier anders loopt, veel dichter langs de schoorsteen, verder van de huisjes af.


<div style="text-indent: 2em;text-align:justify;">
Ander interesant detail; op deze fot zitten er nog geen ronde ventilatie openingen in de schoorsteen. Hier nog alleen de ventilatie openingen vlak boven de grond. Eigenlijk zitten de ventilatie openingen onder de grond en is alleen een soort gemetseld kanaal te zien dat boven de grond uitkomt.
Zoo begint Friesland zich dan langzamerhand
<br clear=all>
van een geduchten vijand, het hooge water, dat
tegelijk zijn buitenlandsche en binnenlandsche
vijand is geweest, geheel vrij te maken. Met den
zoogenaamden „gouden hoep" heeft het de eene
helft van deze dubbelmacht overwonnen en thans
is het bezig, met het stoomgemaal bij Tacozijl de  
andere helft te bedwingen.


Het een met het ander vormt een prestatie,
Onderstaande technische tekeningen van Machinefabriek &bdquo;Jaffa&rdquo; laten de rookschuif in al zijn detail zien. De linker tekening heeft in de linker bovenhoek een aangezicht staan van de rookschuif. De rechter tekening geeft de detail van alle onderdelen. Het duurst overigens even om de afbeeldingen te laden als je er op klikt doordat ze zo groot zijn.
waartegen wij met eerbied en bewondering mogen
opzien.  


De gouden hoep, — bij den arm eener moeder,
De rookschuif was m.b.v. een ketting en een contra gewicht gebalanceerd zodat deze gemakkelijk te bewegen was. De ketting aan de bovenzijde loopt over twee kettingwielen die tegen de schoorsteen aangebouwd zijn naar het contragewicht. Het contragewicht werd geleid langs twee stalen buizen.
om haar kind heengeslagen, heeft een onzer
Friesche zangers hem vergeleken; het stoomgemaal,
als een strakke, stroeve reus met in zijn lichaam
geborgen, geweldige, ijzeren krachten. zoo staat
het daar aan den kant der zee, paraat, zoodra
het oude gevaar binnenslands ooit weer begint
te dreigen.  


Nog ongeveer twee à drie maanden en het zal,
De constructie waar de kettingwielen mee aan de schoorsteen bevestigd zitten is overigens anders op de onderstaande tekening dan op de RCE foto hierboven. Kan goed zijn dat het niet helemaal uitgevoerd is als op onderstaande tekeningen maar dat er nog wat aanpassingen nodig zijn geweest.
als het moet, zijn werk kunnen doen. En bij de  
Friezen, in verschillende kringen, wordt de  
belangstelling wakker, voor zoover zij het al lang
niet was. Men gaat „op excursie" nu, naar Tacozijl.
Gisteren, mooie dag van Meische fleur,
maakten wij zulk een uilstapje mee in gezelschap
van den „bond van hoofden van den technischen
dienst van gemeentewerken in Friesland". De trein
bracht ons tot Heerenveen, waar om 9 uur een
extra tram gereed stond. Met spoed ging het
langs wuivende boompjes, zoo frisch in 't eerste
groen, langs glinsterende slooten en door
bebloemde weiden, naar de Lemmer.  


Daar hadden tegen 11 uur de bondsleden, op
<div style="margin: auto; text-align: center;"><ul style="margin: 0;><!--
een negental na allen present, een vergadering
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: top;">
in de zaal van het hotel „Van der Hoff". De
<div class="thumb tleft" style="margin-top: .5em; width: 199px;">
voorzitter, de heer Straatsma uit Heerenveen,
  <div class="thumbinner">
herinnerde bij de opening nog even aan de vorige
    <div style="float:left; padding:1px; width: 189px;">
samenkomst, op 10 September 1918, toen de
      <div class="thumbimage">[[Bestand:843 Rookkanalen naar den schoorsteen - miniatuur.png|link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/f/fd/843_Rookkanalen_naar_den_schoorsteen.png]]</div>
hoofdingenieur van den provincialen waterstaat,
    </div>
de heer D. F. Wouda, over het groote belang van
    <div style="clear:both;"></div>
den afvoer van het boezemwater had gesproken,
    <div class="thumbcaption">Rookkanalen naar den schoorsteen.</div>
bij welke gelegenheid men de bouwkundige en
  </div>
waterbouwkundige werken ter bemaling van
</div>
Frieslands boezem bezichtigd had.  
</li><!--
 
--><li style="display: inline-block; margin: 0.5em; vertical-align: top;">
Was er destijds van de inwendige inrichting
<div class="thumb tleft" style="margin-top: .5em; width: 318px;">
van het stoomgemaal nog weinig te zien, sinds
  <div class="thumbinner">
dien had dat werk belangrijke vorderingen
    <div style="float:left; padding:1px; width: 308px;">
gemaakt en daarom voerde de heer Wouda nu nogmaals
      <div class="thumbimage">[[Bestand:846 Rookschuif aan den schoorsteen - miniatuur.png|link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/c/ce/846_Rookschuif_aan_den_schoorsteen.png]]</div>
het woord, dezen keer over de constructie
    </div>
en de werking der machines met haar aan- en
    <div style="clear:both;"></div>
toebehooren.  
    <div class="thumbcaption">Rookschuif aan den schoorsteen. Door Machinefabriek &bdquo;Jaffa&rdquo;.</div>
 
  </div>
Herhaald werd, dat het stoomgemaal 4OOO M³.
</div>
water per minuut zal kunnen uitwerpen, waarvoor
</ul></div>
de machines 900 P.K. moeten ontwikkelen.  
Dat werk wordt verdeeld over acht eentrifugaalpompen,
die dus elk 500 M³. per minuut voor hare
rekening nemen. Daarmee was ook de grens
bereikt. Tot voor kort had men zulke machines in
ons land nog niet gebouwd; een van 420 M³. per
minuut, staande in een polder hij Medemblik,
spande de kroon.
 
Ten aanzien van de slakkenhuizen wordt
opgemerkt, dat men voor hunne vervaardiging geen
gegoten ijzer, maar plaat- en profielijzer heeft
gebruikt. Dit geldt echter niet van de waaiers,
die gedeeltelijk van plaat- en gedeeltelijk van
gegoten ijzer gemaakt zijn, en evenmin van de
eigenlijke zuigbochten, waarvoor ook gegoten ijzer
dienst gedaan heeft, omdat daar de as in draait.
Men is aldus te werk gegaan, wijl op die manier
materieel bespaard kon worden en de pompen
dan systematisch uit de onderdeden op te
bouwen waren, zonder eenig risico. Als type van
centrifugaalpomp is de onderslagpomp gekozen,
waarbij het water onder de pomp door naar buiten
gevoerd wordt. Dit geeft twee voordeelen:
de pomp is beter te ontluchten en gemakkelijker
te fundeeren.


Men ziet deze pompen twee aan twee gedreven
Op de linker tekening staan trouwens ook nog een soort goten getekend met een toegangsdeur tot de rookkanalen. Dan kom je vanaf het grasveld buiten direct in de ondergrondse rookkanalen kommen. daar heeft men blijkbaar vanaf gezien.
door een stoommachine, welke in het midden
staat. Derhalve een verdeeling in vier groepen.
Het vliegwiel van zulk een stoommachine maakt
100 omwentelingen per minuut. Men heeft hier
te doen met tandem-compound-machines; over
een betrekkelijk klein gedeelte wordt stoom
toegelaten, die verder expandeert en zoo den
zuiger voortdrijft, en er zijn twee cylinders, een van
hoogen druk achter, en een van lagen druk voor.  
De laatstgenoemde cylinder is van dubbele werking
en aan zijn bouw ligt het gelijkstroom-beginsel
ten grondslag. Bij zulk een eenvoudigen houw kan
de helft der organen vervallen, waartegenover
het bezwaar staat, dat hij dubbel zoo lang is als
bij toepassing van het wisselstroom-beginsel noodig
zou zijn. De toelaat heeft niet plaats door
een bakschuif, zooals bij de oude machines, maar
wordt bewerkstelligd door het openen en sluiten
van verschillende kleppen, door middel van een
lange as, wat een zeer intensieve toetreding
meebrengt.  


De werking der centrifugaalpompen wordt, tot
<br clear=all>
stand gebracht, doordat de bladen van den waaier
telkens een luchtledig doen ontstaan, hetwelk de
atmosferische druk natuurlijk even spoedig weer
aan te vullen zoekt, wat meebrengt, dat het water
als het ware naar binnen geperst wordt. Moet de
pomp stilgezet wolden, dan kan men boven in den
waaier lucht laten toetreden; een vacuum is dan
niet meer mogelijk en het water wordt teruggedreven.


Tot zoover de groote machinehal. Daar onder
==Deurtje en klimijzers==
is een dito kelder gebouwd, dienst doende voor
[[Bestand:PWS 05650.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|Foto van de bouwkuip en eerste schoorsteen in aanbouw, foto gedateerd 10 november 1917. Bron: Foto archief PWS.]]
berging van de condensatie-inrichting, welke
Deurtje aan de zijde van het ketelhuis bij de eerste schoorsteen. Bovenop de schoorsteen is zeer vaag de hijsinrichting te zien (van het type galg).
eveneens respectabele afmetingen heeft. Zij
<br clear=all>
heeft tot taak, de ketels van zuiver boezemwater
te voorzien en het arbeidsvermogen der machines
met 10 pct. te verhoogen. Bij deze inrichting
behooren de zoogenaamde verdampers, want
eerst moet stoom gevormd worden, voor de  
destillatie van zuiver water plaats hebben kan.


Het ketelhuis, naast de machinehal gelegen, en  
[[Bestand:PWS 05651.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|Foto van de bouwkuip en eerste schoorsteen in aanbouw, foto gedateerd 27 mei 1918. Bron: Foto archief PWS.]]
wel zoodanig, dat beider assen loodrecht op
Wederom deurtje in schoorsteen aan zijde van het ketelhuis. Nu ook te zien dat de klimijzers ook aan de ketelhuis kant zaten. Op deze foto is de hijsinrichting boven op de schoorsteen beter te zien.
elkaar staan, bevat zes ketels van enormen
omvang, die twee aan twee naast elkaar zijn
gebouwd, met de zoogenaamde oververhitten er
achter. Deze dienen voor het behouden van de  
gewenschte spanning, maar het zijn zeer gevoelige
instrumenten, zoodat men desnoods ook zonder
de oververhitters kan werken. Bij de voeding
van de ketels valt nog op te merken, dat het
nog al moeielijk is, het gecondenseerde water van
de olie-emulsie te zuiveren, wat toch gebeuren
moet, daar anders deze olie-achtige stof zich op  
de naden der ketels zou afzetten en aanleiding tot
doorbranden zou geven. Welnu, voor die zuivering
gebruikt, men electrische filters, die het aldus
verontreinigde water gedurende een halve minuut
aan een electrischen stroom blootstellen, wat
voldoende is. Na die bewerking gaat het water naar
een grooten bak, waaruit het door duplex-pompen
weer in den ketel geperst wordt, na vooraf den
zoogenaamden voorwarmer gepasseerd te zijn,
die het met afgewerkten stoom verwarmt.


Natuurlijk is, zal alles behoorlijk in gang gezet
Lijkt erop dat er 1 lijn langs de schoorsteen en 1 door de schoorsteen loopt. Langs de schoorsteen hijsen zal lastig gaan omdat de schoorsteen taps toeloopt, de last zou dan over het onderste deel van de schoorsteen langs het metselwerk schuren. Dus hijsen door de schoorsteen is waarschijnlijker. Dus hijstouw loopt buiten de schoorsteen naar beneden. Er zal aan de voet van de schoorsteen ergens een katrol zitten om de richting van het hijstouw te veranderen (van verticaal langs de schoorsteen naar horizontaal richting een paard of iets anders om er aan te trekken). Dit geldt voor de hijsinrichting van het type galg die dus bij de eerste schoorsteen gebruikt is.
worden, een goede verbranding eerste vereischte.  
<br clear=all>
Die wordt bevorderd, door samengeperste lucht,
door exhausters in een luchtkanaal gevoerd,
onder de roosters te brengen, welke op die
manier open blijven. Er is echter een bezwaar
aan verbonden, n.l. het vrij spoedig vervuilen
van de rookkanalen, maar deze kunnen door
middel van inspectiegaten nog tijdens het bedrijf
weer gezuiverd worden.


Het onderwerp zelf was daarmee in de
[[Bestand:PWS 05661.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|Foto van de schoorsteen na bliksem inslag, foto gedateerd 16 juni 1918. Bron: Foto archief PWS.]]
vergadering afgehandeld, maar de heer Wouda
Op deze foto is te zien dat er geen deurtje in de schoorsteen zit aan de kant waar nu het deurtje zit. Ook de eerste schoorsteen had dus maar één schoonmaakopening. Op een van de tekeningen van Canoy is een doorsnede te zien waarop twee schoonmaakopening ingetekend staan diagonaal tegenover elkaar.
wenschte er nog iets aan toe te voegen, om een
leugen te achterhalen. Er wordt n.l. verteld, dat
het gebouw van het stoomgemaal bezig is te  
verzakken en reeds scheuren vertoont. Eerst heeft
dit gerucht de ronde gedaan omtrent het gemaal
in de buurt van Zoutkamp, in de provincie
Groningen. Welnu, noch het een noch ander is
waar, zooals spreker uit eigen aanschouwing weet.  
Het publiek schijnt echter te meenen, dat aan een
groot werk als dit toch wel wat mankeeren
moet. Men kome het dan maar eens bezichtigen.  
Als er iets is, waarmee men bijzonder
gelukkig is geweest, dan is het wel met de
fundeering van dit gebouw, dank zij de groote
aandacht, daaraan geschonken, omdat men rekening
had te houden met het verbazend groot gewicht,
dat zij te dragen heeft. Het gebouw verkeert dus,
hoewel men over het aesthetisch effect er van  
verschillend kan denken, in een uitstekenden toestand.


Naar aanleiding van een drietal vragen uit de  
In de tekeningen van Canoy staan er per schoonmaakopening twee deurtjes geteken, één aan de buitenkant maar ook één aan de binnenkant van de schoorsteen (ter hoogte van de schutwand). In beide contracten met Canoy wordt gesproken over een schoonmaakdeurtje (á 25 gulden). Waarschijnlijk altijd maar 1 schoonmaakdeurtje in de schoorsteen, dus niet volgens de tekening bij de offerte.
vergadering deed de inleider nog de volgende
mededeelingen:
Het geheele stoomgemaal staat op een peil,
dat boven den hoogst bekenden zeestand uitgaat.  
Tegen ruw weer is het beveiligd door een keersluis,  
waarvan de stormdeuren gesloten kunnen
worden. M. a. w. ook de ruwste en hoogste zee
kan het stoomgemaal niet deren.


De invloed er van op den waterstand Is tweeërlei.
Ook te zien dat tijdens de bouw je een veel betere toegang tot de schoorsteen had via het rookgaskanaal dan via het deurtje. Bij de bouw van de eerste schoorsteen zal vast de rookgaskanalen gebruikt zijn om materialen naar binnen te brengen. Het hijstouw liep al aan de buitenzijde langs de schoorsteen en hoefde dus niet meer door een opening naar buiten, zie boven.
De hoogste stand (gemiddeld 79 c.M. + Z. P.) gaat
<br clear=all>
belangrijk naar beneden en komt op ongeveer
45 c.M. Dit beteekent voor de laaggebouwde
dorpen in Friesland voortaan een veilige ligging.  
Met de buitensporigheden van den ouden en
hardnekkigen vijand is het dus uit. Zijne hooge
sprongen zijn gedaan, zooals de edelen eenmaal
tegen graaf Floris zeiden. Dat er nu geen
speling mag zijn tot b.v. 47 à 50 c.M. is wat al  
te veel gevergd. Echter hindert die geringe
schommeling volstrekt niet.


Wat de waterstanden in den zomer aangaat,
[[Bestand:PWS 05663.jpg|miniatuur|rechtop=0.75|Aanzicht van het bijna voltooide gebouw in juli 1919 aan de zeezijde. Foto gedateerd 18 juli 1919. Bron: Foto archief PWS.]]
men zal probeeren, die wat hooger te houden dan
Piere vertelde dat zijn vader altijd een driepoot gebruikte als hijsinrichting. De foto hiernaast bevestigd dat er bij de bouw van de tweede schoorsteen een driepoot gebruikt is als hijsinrichting. Aan de driepoot zit tussen twee van de poten een rol om het hijstouw over te lijden zodat het opgaande en neergaande touw verder van elkaar af lopen. Anders zou het neergaande hijstouw tegen de hijslast aanschuren.  
zij gewoonlijk zijn, b.v. 20 à 25 c.M. + Z. P. en
dat heeft men met het stoomgemaal wel in de  
hand. En daar zal in velerlei opzichten profijt
van getrokken worden. Maar als er een buitengewoon
droge zomer komt, dan heeft het stoomgemaal
daarvoor geen baat. In dat opzicht zal
men moeten wachten tot na de afsluiting der
Zuiderzee, als deze droog is geworden, met een  
zoetwatermeer in het midden. Tot zoolang zullen
standen in den zomer van 40 c.M. — Z. P.
mogelijk blijven.  


Een mechanische stookinrichting was in dit
Onderin de schoorsteen zal er dan ergens een katrol zijn bevestigd om de richting van het hijstouw te veranderen en en hijstouw horizontaal naar buiten de schoorsteen te leiden. Het kan goed zijn dat hiervoor de schoonmaakopening gebruikt is, maar het valt niet uit te sluiten dat het touw door een van de rookgasopeningen geleid is. Heb hier geen foto of ander aanwijzing voor kunnen vinden.
stoomgemaal niet gewenscht, Dat is een te  
<br clear=all>
gevoelig en een te nauw luisterend instrument, om
het aan de risico van een vrij langdurige
werkeloosheid bloot te stellen. Er zal daarom uit de
hand gestookt worden en men krijgt op die manier
nog een behoorlijke verbranding, dank zij de  
reeds genoemde aanblaas-inrichting.


Na de lunch gingen we dan op weg naar het
==Toegankelijkheid schoorsteen==
gebouw met zijn kostbare machines. Het is
Dagboek fragmenten mbt tot rookkanalen en rookschuiven
een wandeling van 20 minuten. Aangenaam,
voor wie van een zeegezicht en de zeelucht
houden, als het zomert, zooals gisteren, op den
derden dag van Mei.


Het gebouw heeft een grijsachtige tint, is
april 1919 begonnen met de eerste helft rookkanalen
lang en hoog, met driehoekige gevels en uitsteeksels,
in overeenstemming met den bouw van de
kap. Mooi metselwerk, wordt er gezegd. Grijze,
glinsterende stukken graniet er tusschen. Ter
zijde een zwaar uit roode steen gebouwde schoorsteen,
van 60 meter hoogte. Dien heeft in
Januari, vertelt men ons, de 65-jarige brugwachter
Koopmans uit de Lemmer beklommen. Ik
wil naar boven, zei hij, en hij kwam er, aan den
binnenkant. Halverwege rustte hij uit.


Aan het andere einde van het gebouw, naast
21 aug 1919 schoorsteen gereed
het breede toevoerkanaal, een kolk van vrij groote
oppervlakte. Nog een overblijfsel van een
dijkdoorbraak in de 18e eeuw, zegt de heer Wouda.
Mooi diep ook. Dat poeltje doet nu nog zijn
nut. Er is vrij wat grond in geworpen, die men
wel kwijt wilde. Wordt later het gemaal op gang
gebracht, dan heeft men eerst, voordat het
kanaalwater nog goed in beweging is, al wat
aanvoer uit de kolk en later bij het stilzetten, vangt
zij den eersten stoot op, die dientengevolge ontstaat.


Men denkt nog eens aan de „scheuren",
Maandag 8 t/m Zaterdag 13 September 1919: Door de metselaars werd er gewerkt aan het afwerken rookkanalen, voegwerk ketelblokken en schoonmaken windwerkkasten en schuifkasten penanten zeezijde.
producten der volksphantasie. Niemand kan ze
vinden. Dan gaan wij het gebouw binnen. De deuren
zijn van teakhout. Nu treffen ons nog meer
de reusachtige afmetingen, het zware voorkomen
van alle machine-onderdeelen. Om een enkel
voorbeeld te noemen. Zoo'n vliegwiel weegt
9000 kilo en wordt, helft voor helft, aan kettingen
heel langzaam omhoog getrokken en daarna door
een ijzeren brug, waarvan de kettingen afhangen,
en welke brug zich over de geheele lengte van
het gebouw kan voortrollen, op zijn plaats gebracht.


Tusschen ketels en fundeeringen door gaat een
Maandag 15 t/m Zaterdag 21 September 1919: Donderdag 18 September begonnen met het afwerken van de rookkanalen achter de ketels.
stroom van koude lucht, zoodat de fundeeringen
nooit warm kunnen worden, wat ook al weer als
een voorbehoedmiddel legen het ontstaan van
scheuren werkt.


Maar wij willen het hierbij laten. Op alles nog
Maandag 27 oktober t/m Zaterdag 1 November: Het baggeren boezemzijde gaat deze week goed van stapel en de zuiger werd verplaatst naar de walmuur om het uitkomende zand te spuiten op het terrein rondom den schoorsteen.
eens terug komen, gaat niet best en het  
verstaan is bovendien moeilijk in dit gebouw, waar
nog gewerkt wordt en dreunende hamerslagen
van ijzer op ijzer schel weerklinken.


Als de bezichtiging ruim anderhalf uur geduurd
Maandag 19 Januari t/m Zaterdag 24 Januari: De monteurs aan het stellen condensatie inrichtingen, schuiven schoorsteen, hoekijzers onder de vloerplaten enz.  
heeft, herinnert ieder zich weer het klokje
van scheiden en zijn „home, sweet home", zooals
de Engelschman zegt, in de verte.
</div></div>


Er is al begonnen met het bouwen van de rookkanalen voordat de schoorsteen gereed was. Afwerking van de rookkanalen ook na gereedkomen van de schoorsteen. Stellen van de schuiven aan de schoorsteen pas maanden na gereedkomen van de schoorsteen.


==Bronnen==
Onduidelijk of de schoorsteen tijdens de bouwperiode toegankelijk is gebleven via een van de rookgasopeningen. Zou goed kunnen dat ze een deel van een rookkanaal vlak bij de schoorsteen opengehouden hebben voor toegang en deze pas na gereedkomen van de schoorsteen dicht gemetseld hebben. Na gereedkomen van de schoorsteen duurde het nog een paar maanden voordat ze zand zijn gaan opspuiten rond de schoorsteen, toen moest alles dicht zijn.
#Leeuwader courant

Huidige versie van 19 mrt 2024 om 12:57

Rookschuif aan de schoorsteen

Zie ook nieuwe pagina met technische tekeningen van de rookkanalen: Technische tekeningen rookkanalen

Opmerking in dagboek 1920 1e kwartaal, Maandag 19 Januari t/m Zaterdag 24 Januari: De monteurs aan het stellen condensatie inrichtingen, schuiven schoorsteen, hoekijzers onder de vloerplaten enz.

""
Foto van de schoorsteen met rookschuif. Bron: Foto archief PWS.

Deze foto laat de schoorsteen zien met de rookschuif aan de schoorsteen, jaartal onbekend bij mij. Pierre wist deze foto te dateren op 22-09-1939.

Foto van de schoorsteen met rookschuiven, foto van 02-1975. Bron: RCE

Op deze foto uit het fotoarchief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is de rookschuif nog duidelijk te zien. De rookschuif zelf is ingemetseld in een soort kast die tegen de schoorsteen aan gemetseld is.

Ook grappig om te zien dat de weg hier anders loopt, veel dichter langs de schoorsteen, verder van de huisjes af.

Ander interesant detail; op deze fot zitten er nog geen ronde ventilatie openingen in de schoorsteen. Hier nog alleen de ventilatie openingen vlak boven de grond. Eigenlijk zitten de ventilatie openingen onder de grond en is alleen een soort gemetseld kanaal te zien dat boven de grond uitkomt.

Onderstaande technische tekeningen van Machinefabriek „Jaffa” laten de rookschuif in al zijn detail zien. De linker tekening heeft in de linker bovenhoek een aangezicht staan van de rookschuif. De rechter tekening geeft de detail van alle onderdelen. Het duurst overigens even om de afbeeldingen te laden als je er op klikt doordat ze zo groot zijn.

De rookschuif was m.b.v. een ketting en een contra gewicht gebalanceerd zodat deze gemakkelijk te bewegen was. De ketting aan de bovenzijde loopt over twee kettingwielen die tegen de schoorsteen aangebouwd zijn naar het contragewicht. Het contragewicht werd geleid langs twee stalen buizen.

De constructie waar de kettingwielen mee aan de schoorsteen bevestigd zitten is overigens anders op de onderstaande tekening dan op de RCE foto hierboven. Kan goed zijn dat het niet helemaal uitgevoerd is als op onderstaande tekeningen maar dat er nog wat aanpassingen nodig zijn geweest.

  • Rookkanalen naar den schoorsteen.
  • Rookschuif aan den schoorsteen. Door Machinefabriek „Jaffa”.

Op de linker tekening staan trouwens ook nog een soort goten getekend met een toegangsdeur tot de rookkanalen. Dan kom je vanaf het grasveld buiten direct in de ondergrondse rookkanalen kommen. daar heeft men blijkbaar vanaf gezien.


Deurtje en klimijzers

Foto van de bouwkuip en eerste schoorsteen in aanbouw, foto gedateerd 10 november 1917. Bron: Foto archief PWS.

Deurtje aan de zijde van het ketelhuis bij de eerste schoorsteen. Bovenop de schoorsteen is zeer vaag de hijsinrichting te zien (van het type galg).

Foto van de bouwkuip en eerste schoorsteen in aanbouw, foto gedateerd 27 mei 1918. Bron: Foto archief PWS.

Wederom deurtje in schoorsteen aan zijde van het ketelhuis. Nu ook te zien dat de klimijzers ook aan de ketelhuis kant zaten. Op deze foto is de hijsinrichting boven op de schoorsteen beter te zien.

Lijkt erop dat er 1 lijn langs de schoorsteen en 1 door de schoorsteen loopt. Langs de schoorsteen hijsen zal lastig gaan omdat de schoorsteen taps toeloopt, de last zou dan over het onderste deel van de schoorsteen langs het metselwerk schuren. Dus hijsen door de schoorsteen is waarschijnlijker. Dus hijstouw loopt buiten de schoorsteen naar beneden. Er zal aan de voet van de schoorsteen ergens een katrol zitten om de richting van het hijstouw te veranderen (van verticaal langs de schoorsteen naar horizontaal richting een paard of iets anders om er aan te trekken). Dit geldt voor de hijsinrichting van het type galg die dus bij de eerste schoorsteen gebruikt is.

Foto van de schoorsteen na bliksem inslag, foto gedateerd 16 juni 1918. Bron: Foto archief PWS.

Op deze foto is te zien dat er geen deurtje in de schoorsteen zit aan de kant waar nu het deurtje zit. Ook de eerste schoorsteen had dus maar één schoonmaakopening. Op een van de tekeningen van Canoy is een doorsnede te zien waarop twee schoonmaakopening ingetekend staan diagonaal tegenover elkaar.

In de tekeningen van Canoy staan er per schoonmaakopening twee deurtjes geteken, één aan de buitenkant maar ook één aan de binnenkant van de schoorsteen (ter hoogte van de schutwand). In beide contracten met Canoy wordt gesproken over een schoonmaakdeurtje (á 25 gulden). Waarschijnlijk altijd maar 1 schoonmaakdeurtje in de schoorsteen, dus niet volgens de tekening bij de offerte.

Ook te zien dat tijdens de bouw je een veel betere toegang tot de schoorsteen had via het rookgaskanaal dan via het deurtje. Bij de bouw van de eerste schoorsteen zal vast de rookgaskanalen gebruikt zijn om materialen naar binnen te brengen. Het hijstouw liep al aan de buitenzijde langs de schoorsteen en hoefde dus niet meer door een opening naar buiten, zie boven.

Aanzicht van het bijna voltooide gebouw in juli 1919 aan de zeezijde. Foto gedateerd 18 juli 1919. Bron: Foto archief PWS.

Piere vertelde dat zijn vader altijd een driepoot gebruikte als hijsinrichting. De foto hiernaast bevestigd dat er bij de bouw van de tweede schoorsteen een driepoot gebruikt is als hijsinrichting. Aan de driepoot zit tussen twee van de poten een rol om het hijstouw over te lijden zodat het opgaande en neergaande touw verder van elkaar af lopen. Anders zou het neergaande hijstouw tegen de hijslast aanschuren.

Onderin de schoorsteen zal er dan ergens een katrol zijn bevestigd om de richting van het hijstouw te veranderen en en hijstouw horizontaal naar buiten de schoorsteen te leiden. Het kan goed zijn dat hiervoor de schoonmaakopening gebruikt is, maar het valt niet uit te sluiten dat het touw door een van de rookgasopeningen geleid is. Heb hier geen foto of ander aanwijzing voor kunnen vinden.

Toegankelijkheid schoorsteen

Dagboek fragmenten mbt tot rookkanalen en rookschuiven

april 1919 begonnen met de eerste helft rookkanalen

21 aug 1919 schoorsteen gereed

Maandag 8 t/m Zaterdag 13 September 1919: Door de metselaars werd er gewerkt aan het afwerken rookkanalen, voegwerk ketelblokken en schoonmaken windwerkkasten en schuifkasten penanten zeezijde.

Maandag 15 t/m Zaterdag 21 September 1919: Donderdag 18 September begonnen met het afwerken van de rookkanalen achter de ketels.

Maandag 27 oktober t/m Zaterdag 1 November: Het baggeren boezemzijde gaat deze week goed van stapel en de zuiger werd verplaatst naar de walmuur om het uitkomende zand te spuiten op het terrein rondom den schoorsteen.

Maandag 19 Januari t/m Zaterdag 24 Januari: De monteurs aan het stellen condensatie inrichtingen, schuiven schoorsteen, hoekijzers onder de vloerplaten enz.

Er is al begonnen met het bouwen van de rookkanalen voordat de schoorsteen gereed was. Afwerking van de rookkanalen ook na gereedkomen van de schoorsteen. Stellen van de schuiven aan de schoorsteen pas maanden na gereedkomen van de schoorsteen.

Onduidelijk of de schoorsteen tijdens de bouwperiode toegankelijk is gebleven via een van de rookgasopeningen. Zou goed kunnen dat ze een deel van een rookkanaal vlak bij de schoorsteen opengehouden hebben voor toegang en deze pas na gereedkomen van de schoorsteen dicht gemetseld hebben. Na gereedkomen van de schoorsteen duurde het nog een paar maanden voordat ze zand zijn gaan opspuiten rond de schoorsteen, toen moest alles dicht zijn.

Overgenomen van "https://wiki.woudagemaal.nl/w/index.php?title=Help:Zandbak&oldid=10779"