J.L. Hooglandgemaal: verschil tussen versies

Huidige versie van 29 jan 2024 om 11:31

Het J.L. Hooglandgemaal is het tweede boezemgemaal van Wetterskip Fryslân. Dit tweede gemaal is een elektrisch gemaal in Stavoren dat gereed kwam in 1966. Het bouwwerk met een gebogen dak is een ontwerp van de architect P. de Vries. Het heeft een moderne hoge en lichte machinehal. Het J.L. Hooglandgemaal staat net buiten de stad aan de Zuiderweg, aan het einde van het Johan Frisokanaal bij de waterkerende dijk van het IJsselmeer. Het toevoerkanaal is in 1966 gegraven en het gemaal is in 1968 in gebruik gesteld.

Het J.L. Hooglandgemaal gezien vanaf de IJsselmeerzijde.

In de hal staan vier schroefpompen. Het gemaal pompt het water vanuit de Friese boezem op het IJsselmeer. De afvoercapaciteit van het J.L. Hooglandgemaal was in aanleg met een capaciteit van ruim 6.000 m³ per minuut anderhalf maal zo groot als het eerste boezemgemaal: het Ir. D.F. Woudagemaal.

Het J.L. Hooglandgemaal neemt de taak over van het eertse boezemgemaal van Friesland dat ook water loost op het IJsselmeer, namelijk het ir. D.F. Woudagemaal te Lemmer. Dit gemaal hoeft nu alleen nog bij zeer hoge en kritieke waterstanden bij te springen.

In de aanloop naar de bouw van het Woudagemaal wordt er al aanbevolen om twee stoomgemalen te bouwen: één bij Lemmer en één bij Stavoren. Er wordt besloten om in eerste instantie één stoomgemaal te bouwen. Het gemaal bij Stavoren is er aanvankelijk nooit gekomen, althans niet in de tijd van Wouda. Dat is waarschijnlijk een financiële kwestie geweest.

Het zou tot 1966 duren, voordat het beoogde tweede gemaal inderdaad wordt gebouwd. De oorzaak dat het eerder beoogde gemaal er na ruim 45 jaar toch nog komt, is de overstroming in 1965, waarbij 100.000 hectare land blank komt te staan. Het is een volstrekt onmogelijke opgave voor het Ir. D.F. Woudagemaal om al dat water binnen een korte termijn weg te malen. Op dat moment wordt de noodzaak van een tweede boezemgemaal wel heel erg duidelijk en dan komt er ook schot in de besluitvorming.

In 2009/2010 zijn alle pompen gereviseerd en geautomatiseerd en is de capaciteit van het gemaal aanmerkelijk vergroot. Voor de (her)ingebruikname van het gemaal gaf de heer J. Atsma, staatsecretaris van infrastructuur en milieu het startsein op donderdag 26 mei 2011. De zaterdag daarna was het gemaal eenmalig opengesteld voor het publiek.

Zie de 5 minuten durende reportage van Omroep Fryslân en Wetterskip Fryslân op Youtube: https://youtu.be/10Kb-nUiroM

Het Hooglandgemaal kan nu volledig op afstand vanuit Leeuwarden worden bediend. Het gemaal is bovendien visvriendelijk gemaakt. Vissen kunnen zonder problemen het gemaal passeren.

Dankzij de capaciteitsuitbreiding heeft het gemaal nu een maximum capaciteit van 120 kubieke meter per seconde, dus 7.200 m³ per minuut, waar het ir D.F. Woudagemaal een capaciteit heeft van 4.000 m³ per minuut met een maximum van 4.500 m³ per minuut. Omdat het J.L. Hooglandgemaal een elektrisch gemaal is, kan het ook veel sneller worden bijgezet, als er sprake is van hoog water in de Friese boezem. Het J.L. Hooglandgemaal is tegenwoordig dan ook het hoofd boezemgemaal en slaat het water van de boezem uit naar het IJsselmeer, wanneer natuurlijke lozing via de verschillende sluizen niet mogelijk is.

Het J.L. Hooglandgemaal gezien vanaf de boezemzijde.

Als de omstandigheden minder gunstig zijn, b.v. een moeilijke aanvoer van boezemwater, of een plotselinge en extreme toename van de waterstand in de Friese boezem is het ir D, F. Woudagemaal een zeer gewaardeerde reserve.

Het Hooglandgemaal is niet open voor publiek.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Het '''J.L. Hooglandgemaal''' is een '''elektrisch [[gemaal]] in Stavoren''' dat gereed kwam in 1966. Het bouwwerk met een gebogen dak is een ontwerp van de '''architect P. de Vries'''.
+Het J.L. Hooglandgemaal is het tweede boezemgemaal van {{taal-Fries|Wetterskip Fryslân}}. Dit tweede gemaal is een elektrisch gemaal in Stavoren dat gereed kwam in 1966. Het bouwwerk met een gebogen dak is een ontwerp van de architect P. de Vries. Het heeft een moderne hoge en lichte machinehal. Het J.L. Hooglandgemaal staat net buiten de stad aan de Zuiderweg, aan het einde van het Johan Frisokanaal bij de waterkerende dijk van het IJsselmeer. Het toevoerkanaal is in 1966 gegraven en het gemaal is in 1968 in gebruik gesteld.
-[[Bestand:J_L_Hooglandgemaal_Stavoren.jpg|600×400px|link=]]
+[[Bestand:J_L_Hooglandgemaal_Stavoren.jpg|miniatuur|rechtop=2|gecentreerd|Het J.L. Hooglandgemaal gezien vanaf de IJsselmeerzijde.]]
-In de hal staan '''vier [[schroefpomp|schroefpompen]]'''. Het gemaal pompt het [[water]] '''vanuit de [[Friese boezem]] op het [[IJsselmeer]]'''. De '''[[afvoercapaciteit]]''' van het J.L. Hooglandgemaal is met ruim 6000 m3 per minuut anderhalf maal groter dan die van het '''[[Ir. D.F. Woudagemaal|Woudagemaal]]'''.
+In de hal staan vier schroefpompen. Het gemaal pompt het water vanuit de Friese boezem op het IJsselmeer. De afvoercapaciteit van het J.L. Hooglandgemaal was in aanleg met een capaciteit van ruim 6.000 m{{sup|3}} per minuut anderhalf maal zo groot als het eerste boezemgemaal: het Ir. D.F. Woudagemaal.
-[[Bestand:J_L_Hooglandgemaal_Schroefpomp.jpg|450×600px|link=]]
+[[Bestand:J_L_Hooglandgemaal_Schroefpomp.jpg|miniatuur|Één van de vier schroefpompen in de machinehal van het Hooglandgemaal.]]
+Het J.L. Hooglandgemaal neemt de taak over van het eertse boezemgemaal van Friesland dat ook water loost op het IJsselmeer, namelijk het ir. D.F. Woudagemaal te Lemmer. Dit gemaal hoeft nu alleen nog bij zeer hoge en kritieke waterstanden bij te springen.
-Op '''10 mei 1967 werd het gemaal officieel geopend'''.
+In de aanloop naar de bouw van het Woudagemaal wordt er al aanbevolen om twee stoomgemalen te bouwen: één bij Lemmer en één bij Stavoren. Er wordt besloten om in eerste instantie één stoomgemaal te bouwen. Het gemaal bij Stavoren is er aanvankelijk nooit gekomen, althans niet in de tijd van Wouda. Dat is waarschijnlijk een financiële kwestie geweest.
-<br>Het is gelegen '''ten zuiden van de Johan Frisosluis''', gelegen aan het Johan Frisokanaal.
-Het [[J.L. Hooglandgemaal]] nam de taak over van het andere gemaal in Friesland dat water loost op het IJsselmeer, namelijk het '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' te '''Lemmer'''. Dit gemaal hoeft nu alleen nog bij zeer hoge [[waterstand|waterstanden]] bij te springen.
-Aan het gemaal bij Stavoren zit wel een '''historisch''' verhaal vast. [[Ir. D.F. Wouda]] heeft aan provinciale staten van Friesland in zijn studie naar het waterbeheer in de provincie '''aanbevolen om twee stoomgemalen te bouwen: één bij Lemmer en één bij Stavoren'''.
+Het zou tot 1966 duren, voordat het beoogde tweede gemaal inderdaad wordt gebouwd. De oorzaak dat het eerder beoogde gemaal er na ruim 45 jaar toch nog komt, is de overstroming in 1965, waarbij 100.000 hectare land blank komt te staan. Het is een volstrekt onmogelijke opgave voor het Ir. D.F. Woudagemaal om al dat water binnen een korte termijn weg te malen. Op dat moment wordt de noodzaak van een tweede boezemgemaal wel heel erg duidelijk en dan komt er ook schot in de besluitvorming.
-Met die studie was men overigens niet over één nacht ijs gegaan. De '''eerste adviezen worden al medio 1880 uitgebracht'''.
-Met '''de bouw van twee stoomgemalen''' wilde ir. Wouda bereiken dat er twee punten aan de Zuiderzee waren, Lemmer en Stavoren, waar het water uit de '''[[Friese boezem]]''' uitgeslagen zou kunnen worden.
+In 2009/2010 zijn alle pompen gereviseerd en geautomatiseerd en is de capaciteit van het gemaal aanmerkelijk vergroot. Voor de (her)ingebruikname van het gemaal gaf de heer J. Atsma, staatsecretaris van infrastructuur en milieu het startsein op donderdag 26 mei 2011. De zaterdag daarna was het gemaal eenmalig opengesteld voor het publiek.
-<br>Het gemaal bij Stavoren is er aanvankelijk nooit gekomen, althans '''niet in de tijd van Wouda'''. Dat was waarschijnlijk een centenkwestie.
-<br>Het gemaal bij Tacozijl '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' was al veel duurder geworden dan was begroot. De aanneemsom van 1,8 miljoen gulden werd uiteindelijk 2,5 miljoen gulden. Dan krijg je binnen de politiek niet direct de handen op elkaar om in 1920 aansluitend nog een tweede gemaal te gaan bouwen.
-<br>Het '''zou tot 1966 duren''', voordat het door Wouda beoogde '''tweede gemaal''' zou worden gebouwd. De oorzaak dat het eerder beoogde gemaal er na ruim 45 jaar toch nog kwam, was de overstroming in 1965, waarbij 100.000 hectare land blank kwam te staan.
+Zie de 5 minuten durende reportage van {{taal-Fries|Omroep Fryslân}} en {{taal-Fries|Wetterskip Fryslân}} op Youtube: https://youtu.be/10Kb-nUiroM
-<br>Het was een '''volstrekt onmogelijke opgave''' voor het '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' om al dat water dat binnen korte termijn weg te malen.
-<br>'''Op dat moment werd de noodzaak van een tweede boezemgemaal wel heel erg duidelijk''' en kwam er ook schot in de besluitvorming.
-Ir. D.F. Wouda kreeg alsnog gelijk: '''bouw twee boezem (stoom)gemalen'''.
-[[Bestand:J.L.Hooglandgemaal_2.jpg|600×450px|link=]]
+Het Hooglandgemaal kan nu volledig op afstand vanuit Leeuwarden worden bediend. Het gemaal is bovendien visvriendelijk gemaakt. Vissen kunnen zonder problemen het gemaal passeren.
-Op zaterdag 28 mei 2011 is het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' in Stavoren open gesteld voor publiek. Belangstellenden zijn deze dag tussen 10.00-16.00 uur van harte welkom om een kijkje te nemen in het gemaal. '''Het gemaal is namelijk ‘Klaar voor de toekomst''''. Alle '''pompen zijn gereviseerd en geautomatiseerd''' en de '''[[capaciteit]] van het gemaal is vergroot'''.
+Dankzij de capaciteitsuitbreiding heeft het gemaal nu een maximum capaciteit van 120 kubieke meter per seconde, dus 7.200 m{{sup|3}} per minuut, waar het ir D.F. Woudagemaal een capaciteit heeft van 4.000 m{{sup|3}} per minuut met een maximum van 4.500 m{{sup|3}} per minuut. Omdat het J.L. Hooglandgemaal een elektrisch gemaal is, kan het ook veel sneller worden bijgezet, als er sprake is van hoog water in de Friese boezem. Het J.L. Hooglandgemaal is tegenwoordig dan ook het hoofd boezemgemaal en slaat het water van de boezem uit naar het IJsselmeer, wanneer natuurlijke lozing via de verschillende sluizen niet mogelijk is.
-<br>Voor de '''ingebruikname''' van het gemaal geeft de heer''' J. Atsma, staatsecretaris van infrastructuur en milieu, het startsein op donderdag 26 mei'''. De open dag biedt een unieke kans op het gemaal van binnen te bekijken.
-Het gemaal kan nu '''volledig op afstand (via telemetrie) worden bediend'''.
+[[Bestand:J.L.Hooglandgemaal_2.jpg||miniatuur|rechtop=2|gecentreerd|Het J.L. Hooglandgemaal gezien vanaf de boezemzijde.]]
-Het gemaal is bovendien visvriendelijk. Vissen kunnen zonder problemen door het gemaalstelsel zwemmen.
+Als de omstandigheden minder gunstig zijn, b.v. een moeilijke aanvoer van boezemwater, of een plotselinge en extreme toename van de waterstand in de Friese boezem is het ir D, F. Woudagemaal een zeer gewaardeerde reserve.
-<br>Dankzij de capaciteitsuitbreiding heeft het gemaal '''nu een maximum capaciteit van 120 kubieke meter per seconde,dus 7200 m3 per minuut'''.
+Het Hooglandgemaal is niet open voor publiek.
+[[Category:Waterbeheer Friese boezem|Hooglandgemaal]]