Zuiderzee: verschil tussen versies

2.498 bytes verwijderd ,  6 okt 2012
geen bewerkingssamenvatting
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:
=='''Zuiderzee'''==
=='''Zuiderzee'''==
De '''Zuiderzee''' heeft in de loop van de eeuwen verschillende vormen gehad.
 
De '''Zuiderzee''' heeft '''in de loop van de eeuwen verschillende vormen''' gehad.


[[Bestand:Flovomeer.jpg|300×362px|link=]]
[[Bestand:Flovomeer.jpg|300×362px|link=]]


[[Afbeelding:800nc ex leg.jpg|thumb|250px|De Zuiderzee rond 800 n.Chr.]]
De '''Zuiderzee''' was een grote '''[[binnenzee]]''' in het '''noordelijk deel van [[Nederland]]'''. Met de voltooiing van de '''[[Afsluitdijk]]''' '''in 1932''' werd '''deze zee voor het belangrijkste deel afgesloten'''. Het '''binnendijkse deel heet sindsdien [[IJsselmeer]]''' (waarvan het '''Markermeer''' weer is afgesplitst), het '''buitendijkse deel is onderdeel geworden van de [[Waddenzee]]'''. De oorspronkelijke oppervlakte was circa 5.900 km².
[[Bestand:Slag op de Zuiderzee, 6 oktober 1573 (Abraham de Verwer, 1621).jpg|thumb|250px|De [[Slag op de Zuiderzee]], [[Abraham de Verwer]] (1573)]]
 
[[Bestand:Overstroming Schellingwoude 1916.jpg|thumb|250px|Overstroming in [[Schellingwoude]] tijdens de watersnood van 1916]]
===Algemeen===
[[Bestand:Planlely.jpg|thumb|250px|Plan Lely met de [[Afsluitdijk]] en droogleggingen.]]
 
[[Bestand:Satellite image of Afsluitdijk, Netherlands (5.19E 53.02N).png|thumb|250px|Satellietfoto van de Afsluitdijk]]
Na het gereedkomen van de Afsluitdijk werd '''het binnendijkse water [[IJsselmeer]] genoemd''', naar de rivier de '''[[IJssel]]''' die erin uitmondt. Het huidige '''[[IJsselmeer]]''' is nog maar ongeveer '''half zo groot als de oorspronkelijke zee'''.
De '''Zuiderzee''' was een grote '''[[binnenzee]]''' in het '''noordelijk deel van [[Nederland]]'''. Met de voltooiing van de [[Afsluitdijk]] in [[1932]] werd deze zee voor het belangrijkste deel afgesloten. Het binnendijkse deel heet sindsdien [[IJsselmeer]] (waarvan het [[Markermeer]] weer is afgesplitst), het buitendijkse deel is onderdeel geworden van de [[Waddenzee]]. De oorspronkelijke oppervlakte was circa 5.900 km².
<br>Het andere deel van de '''voormalige Zuiderzee''' is '''door [[inpoldering]]en land geworden'''. In het oostelijk en zuidoostelijke deel zijn drie [[IJsselmeerpolders]] aangelegd. Deze vormen '''gezamenlijk de huidige provincie [[Flevoland]]'''.
<br>Het '''[[IJsselmeer]]''' is met de aanleg van '''de Houtribdijk in 1976''' opgesplitst in twee delen. Het zuidelijke gedeelte wordt sindsdien '''[[Markermeer]]''' genoemd, naar het voormalige eiland [[Marken]] dat hierin ligt. Dit meer '''zou worden ingepolderd''' om zo de '''[[Markerwaard]]''' te vormen, maar dit polderplan is van de baan.


== Algemeen ==
==='''Ontstaan'''===
Na het gereedkomen van de Afsluitdijk werd het binnendijkse water IJsselmeer genoemd, naar de rivier de [[IJssel]] die erin uitmondt. Het huidige IJsselmeer is nog maar ongeveer half zo groot als de oorspronkelijke zee. Het andere deel van de voormalige Zuiderzee is door [[inpoldering]]en land geworden. In het oostelijk en zuidoostelijke deel zijn drie [[polder]]s aangelegd. Deze vormen gezamenlijk de huidige provincie [[Flevoland]]. Het IJsselmeer is met de aanleg van de [[Houtribdijk]] in [[1976]] opgesplitst in twee delen. Het zuidelijke gedeelte wordt sindsdien [[Markermeer]] genoemd, naar het voormalige eiland [[Marken (Nederland)|Marken]] dat hierin ligt. Dit meer zou worden ingepolderd om zo de [[Markerwaard]] te vormen, maar dit polderplan is van de baan.


== Ontstaan ==
In het '''Subatlanticum''' bestond hier reeds een '''merencomplex''' en het werd rond het begin van de jaartelling door Romeinse auteurs '''Lacus Flevo ([[Flevomeer]])''' genoemd.
In het [[Subatlanticum]] bestond hier reeds een merencomplex en het werd rond het begin van de jaartelling door Romeinse auteurs ''Lacus Flevo'' ([[Flevomeer]]) genoemd. Dit merencomplex was toen nog verhoudingsgewijs klein en stond in verbinding met de zee door een riviermonding of misschien een nauwe zeearm, waarschijnlijk het Vliestroomkanaal, tussen wat later de eilanden [[Vlieland]] en [[Terschelling]] zouden worden. Het [[Marsdiep (zeegat)|Marsdiep]] was toen nog een riviermonding (''fluvium Maresdeop''). In deze periode stond de Zuiderzee nog bekend als ''[[Almere (meer)|Aelmere]]''. Gedurende de vroege middeleeuwen ging dit te veranderen. Onder invloed van de warme periode van 800-1200 steeg het zeeniveau. In 838 was er een eerste grote [[Stormvloed van 838|overstroming]], waarbij volgens twee bronnen een groot aantal plaatsen werd verwoest. Daarna bleef het ruim twee eeuwen rustig.
<br>Dit merencomplex was '''toen nog verhoudingsgewijs klein''' en stond in verbinding met de zee '''door een riviermonding of misschien een nauwe zeearm''', waarschijnlijk '''het Vliestroomkanaal''', tussen wat later de eilanden '''[[Vlieland]]''' en '''[[Terschelling]]''' zouden worden. Het '''[[Marsdiep]]''' was '''toen nog een riviermonding (''fluvium Maresdeop'')'''.
<br>In '''deze periode''' stond de Zuiderzee nog '''bekend als [[Almere|Aelmere]]'''. Gedurende de '''vroege middeleeuwen ging dit te veranderen'''. Onder invloed van de '''warme periode van 800-1200 steeg het zeeniveau'''. In 838 was er een '''eerste grote overstroming''', waarbij volgens twee bronnen '''een groot aantal plaatsen''' werd verwoest. Daarna bleef het ruim twee eeuwen rustig.


[[Bestand:Flevomeer_800.jpg|300×361px|link=]]
[[Bestand:Flevomeer_800.jpg|300×361px|link=]]


De definitieve klap kwam met een serie van stormen in de 12e en vooral 13de eeuw, waarbij grote delen van het veenland wegsloegen. Het begon met de [[Sint-Julianavloed (1164)|Julianavloed]] in 1164. Na de overstromingsrampen van [[Stormvloed van 1212|1212]], [[Stormvloed van 1214|1214]] en 1219 ([[Sint-Marcellusvloed (1219)|eerste Sint Marcellusvloed)]] en 1248 brak het zeewater in het Almere in, waarbij naar verluidt de duinenrij bij [[Callantsoog]] werd weggeslagen. De natuurlijk ontstane barrières waren gebroken. Uit het binnenmeer was een binnenzee ontstaan. Na de stormramp van [[Stormvloed van 1282|1282]], waarbij de verbinding tussen [[Texel]] en het vasteland werd doorbroken, en de desastreuse [[St. Luciavloed (1287)| Sint Luciavloed]] in 1287, waarbij vele tienduizenden doden vielen, was dit proces voltooid en kwam de naam Zuiderzee algemeen in zwang. In de loop der eeuwen werd het oorspronkelijke zoete water steeds zouter, [[brak water]], en uiteindelijk werd de invloed van het zoute zeewater groter dan het [[zoet water]] uit de rivieren.
De '''definitieve klap''' kwam met een '''serie van stormen in de 12e en vooral 13de eeuw''', waarbij grote delen van het veenland wegsloegen.


== Handel en visserij ==
<br>Het begon met '''de Sint-Julianavloed in 1164'''.
De overlevende bewoners van het omliggende land maakten er het beste van en werden actief in de handel. [[Koopvaardij|Handelsschepen]] bevoeren de [[zee]]; [[havenstad|havensteden]] als [[Kampen (Overijssel)|Kampen]] en [[Harderwijk (Gelderland)|Harderwijk]] behoorden tot de [[Hanze]], en via de Zuiderzee voeren [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]]-schepen naar [[Hoorn (Noord-Holland)|Hoorn]] en [[Amsterdam]]. Ook werd er volop gevist. In [[1900]], toen de Zuiderzeevisserij op haar hoogtepunt was, waren er zo'n 3.000 [[platbodem]]s actief waarmee werd gevist op [[haring (vis)|haring]], [[ansjovis]], [[paling]], [[bot (vis)|bot]] en [[garnaal|garnalen]].
<br>Na de '''overstromingsrampen''' van '''1212, 1214, 1219''' (eerste '''Sint Marcellusvloed''') en '''1248''' '''brak het zeewater in het Almere in''', waarbij naar verluidt '''de duinenrij bij [[Callantsoog]] werd weggeslagen'''.


Keerzijde waren de voortdurende overstromingen, waarbij vaak veel slachtoffers vielen.  
De '''natuurlijk ontstane barrières waren gebroken'''. Uit het '''binnenmeer''' was '''een binnenzee ontstaan'''.  


In de loop van de [[19e eeuw|negentiende eeuw]] rees het plan de Zuiderzee helemaal of gedeeltelijk in te polderen. Voor de internationale handelsvaart was de Zuiderzee toen al niet meer zo belangrijk. Inpoldering paste ook in het vooruitgangsgeloof van het tijdperk van de [[industriële revolutie]]. Het project zou veel nieuwe landbouwgrond opleveren, en zou de immer bedreigde [[kustlijn]] met ruim 250 kilometer inkorten. Dat laatste was van groot belang, omdat de Zuiderzee bekendstond als een woeste zee, die vaak voor overstromingen zorgde in het steeds dichter bevolkte Nederland.
Na de '''stormramp van 1282''', waarbij '''de verbinding tussen [[Texel]] en het vasteland''' werd '''doorbroken''', en de desastreuse '''St. Luciavloed in 1287''', waarbij '''vele tienduizenden doden''' vielen, was '''dit proces voltooid''' en '''kwam de naam Zuiderzee algemeen in zwang'''.


== Zuiderzeewerken ==
In de loop der eeuwen werd '''het oorspronkelijke zoete water steeds zouter''', '''[[brak water]]''', en uiteindelijk werd de '''invloed van het zoute zeewater groter''' dan het '''[[zoet water]]''' uit de rivieren.
In [[1886]] richtten enkele notabelen de [[Zuiderzeevereniging]] op, die moest onderzoeken of drooglegging haalbaar was. Ir. [[Cornelis Lely]] trad in [[1886]] als veelbelovend ingenieur bij deze vereniging in dienst. Hij ontwierp in [[1891]] het eerste plan voor de [[Afsluiting (topologie)|afsluiting]] van de Zuiderzee. In [[1913]], toen Lely inmiddels voor de derde maal [[minister]] van [[Ministerie van Verkeer en Waterstaat|Waterstaat]] was, werd inpoldering opgenomen in het regeringsprogramma - ondanks protesten van de [[visserij]]sector. Na de [[watersnood 1916|watersnood van 1916]] waren de geesten rijp voor het megaproject en twee jaar later ging het [[parlement]] akkoord. De [[Zuiderzeewet]] werd aangenomen.


In juni [[1920]] werd het eerste deel van de [[Zuiderzeewerken]] aanbesteed: de aanleg van de 2,5 kilometer lange [[Amsteldiepdijk]] van [[Noord-Holland]] naar het [[eiland]] [[Wieringen]]. Bij dat project werd nuttige ervaring opgedaan die later van pas kwam bij de aanleg van de [[Afsluitdijk]]. In augustus [[1930]] werd de [[Wieringermeerpolder]] drooggelegd. Het is de enige Zuiderzeepolder geweest. De polder werd voor de afsluiting van de zee drooggelegd omdat er heel veel vraag was naar [[landbouw]]grond. De aanleg van de Afsluitdijk begon in januari [[1927]]. Op [[28 mei]] [[1932]] werd de [[dam (waterkering)|dam]] gesloten.
==='''Handel en visserij'''===
[[File:Zuiderzeewerken.ogg|thumb|left|Zuiderzeewerken]]


Tussen [[1936]] en [[1968]] is gewerkt aan de IJsselmeerpolders ([[Noordoostpolder]], [[Oostelijk Flevoland]] en [[Zuidelijk Flevoland]], de huidige provincie [[Flevoland]]). Aanvankelijk waren er plannen nog meer land in te polderen. Zo werd in [[1976]] nog dwars door het IJsselmeer de [[Houtribdijk]] aangelegd in verband met de geplande inpoldering van de [[Markermeer|Markerwaard]]. Deze is er nooit gekomen vanwege financiële redenen en toenemend verzet tegen verdere aantasting van het gebied rond de voormalige Zuiderzee. Op die manier heeft de omgeving aan de noordgrens van [[Amsterdam]] (De regio [[Waterland (regio)|Waterland]]) het oorspronkelijke "open" karakter behouden.  
De overlevende '''bewoners van het omliggende land''' maakten er het beste van en '''werden actief in de handel'''. <br>'''Handelsschepen bevoeren de [[Zuiderzee]]'''; havensteden als '''[[Kampen]]''' en '''[[Harderwijk]]''' behoorden tot de '''[[Hanze]]''', en via de Zuiderzee voeren '''VOC-schepen''' naar [[Hoorn]] en [[Amsterdam]].


De afsluiting had grote gevolgen voor de visserij en de [[Natuur (wereld)|natuur]], en betekende de nekslag voor de duizenden vissers die op de Zuiderzee hun boterham verdienden. Na de voltooiing van de Afsluitdijk veranderde de voormalige zee in een meer. Het water werd geleidelijk aan steeds zoeter. Nog een paar jaar hielden de [[haring (vis)|haring]] en de [[ansjovis]] stand, maar toen verdwenen ze. De [[bruinvis]] en de [[gewone zeehond]] waren toen al lang vertrokken. Veel vissers maakten gebruik van de [[Zuiderzeesteunwet]] en vroegen een uitkering aan. Anderen werden bijvoorbeeld pluimveehouder of boer. Ook [[vishandel]]aren, [[zeilmaker]]s en [[scheepsbouw|scheepbouwers]] werden werkloos. De geschiedenis van de Zuiderzeevisserij is uitgebreid in beeld gebracht door [[Peter Dorleijn]].
Ook '''werd er volop gevist'''. In '''1900, toen de Zuiderzeevisserij op haar hoogtepunt''' was, waren er zo'n '''3.000 platbodemschepen actief''', waarmee werd gevist op [[haring]], [[ansjovis]], [[paling]], [[bot]] en [[garnalen]].


== Huidige situatie ==
Keerzijde waren de '''voortdurende overstromingen''', waarbij '''vaak veel slachtoffers''' vielen.  
[[Paling]] blijft een belangrijke bron van inkomsten voor de vissers, al klagen deze wel over de sterke toename van [[aalscholver]]s die zich ook met de vis voeden.


Verder bieden het huidige IJsselmeer, de [[randmeer (water)|randmeren]] en [[Flevoland]] woon-, werk- en recreatiemogelijkheden en is er "nieuwe [[Landschap|natuur]]" ontstaan zoals de [[Oostvaardersplassen]] in [[Zuidelijk Flevoland]].
'''In de loop van de 19e eeuw eeuw rees het plan''' de '''Zuiderzee helemaal of gedeeltelijk in te polderen'''. Voor de internationale handelsvaart '''was de Zuiderzee toen al niet meer zo belangrijk'''.


== Voormalige Zuiderzeekust ==
'''Inpoldering''' paste ook in het '''vooruitgangsgeloof''' van het '''tijdperk van de [[industriële revolutie]]'''.
De voormalige kustlijn van de Zuiderzee kan nog gevolgd worden via de 400 kilometer lange Zuiderzee [[fietsroute]]. In Enkhuizen is het [[Zuiderzeemuseum]], waar, naast voorwerpen uit de geschiedenis van de Zuiderzeecultuur, ook een museumdorp is gebouwd met huizen uit diverse plaatsen rond de Zuiderzee.
<br>Het project zou '''veel nieuwe landbouwgrond''' opleveren, en zou de immer '''bedreigde kustlijn met ruim 250 kilometer inkorten'''. Dat laatste was van groot belang, omdat '''de Zuiderzee bekendstond als een woeste zee''', die vaak voor '''overstromingen zorgde in het steeds dichter bevolkte Nederland'''.


=== Vroegere Zuiderzeeplaatsen ===
==='''Zuiderzeewerken'''===
[[Afbeelding:Enkhuizen - Drommedaris.jpg|thumb|250px|De Drommedaris, stadspoort van Enkhuizen]]


{{Zie hoofdartikel|Lijst van plaatsen aan of in de voormalige Zuiderzee}}
'''In 1886''' richtten enkele notabelen de '''[[Zuiderzeevereniging]]''' op, die moest '''onderzoeken of drooglegging haalbaar was.'''
<br>'''[[ir. Cornelis Lely]]''' trad '''in 1886 als veelbelovend ingenieur bij deze vereniging in dienst'''. Hij '''ontwierp in 1891 het eerste plan''' voor de '''afsluiting van de Zuiderzee'''.
In 1913, toen '''[[ir. Cornelis Lely]]''' inmiddels voor de derde maal '''minister van Verkeer en Waterstaat was''', werd '''inpoldering opgenomen in het regeringsprogramma''' - ondanks '''protesten van de visserijsector'''.


== Eilanden in de (voormalige) Zuiderzee ==
Na de '''watersnood van 1916''' waren de geesten '''rijp voor het megaproject''' en twee jaar later ging het parlement akkoord. '''De [[Zuiderzeewet]] werd aangenomen'''.
[[Afbeelding:Marken NASA.jpg|thumb|250px|Marken, eiland in het Markermeer]]
 
Van de vijf eilanden die ten zuiden van de latere Afsluitdijk in de Zuiderzee lagen, bestaat alleen het voor [[Amsterdam]] liggende [[Pampus (eiland)|Pampus]] nog als een echt eiland. Ten noorden daarvan ligt [[Marken (Nederland)|Marken]], dat sinds de aanleg van een dam in 1957 feitelijk een [[schiereiland]] is. [[Wieringen]] is door de [[Wieringermeerpolder]] onderdeel geworden van het vaste land. Er zijn plannen geweest om het oorspronkelijke eiland weer los van het land te maken door middel van de aanleg van het [[Wieringerrandmeer]] tussen het [[Amstelmeer]] en het IJsselmeer. Dit project werd echter in 2010 afgeblazen.<ref>[http://www.rtvnh.nl/nieuws/50431/SP:+%27stekker+uit+Wieringerrandmeer%27 Stekker uit Wieringerrandmeer], www.rtvnh.nl</ref> [[Schokland]] en [[Urk]] zijn tenslotte opgegaan in de [[Noordoostpolder]]. Urk is nog wel een zelfstandige [[Nederlandse gemeente]].  
In juni 1920 werd '''het eerste deel van de [[Zuiderzeewerken]] aanbesteed''': de aanleg van de 2,5 kilometer lange '''[[Amsteldiepdijk]]''' van '''[[Noord-Holland]]''' naar het '''eiland [[Wieringen]]'''. Bij dat project werd '''nuttige ervaring opgedaan''' die later '''van pas kwam bij de aanleg van de [[Afsluitdijk]]'''.
 
In '''augustus 1930 werd de [[Wieringermeerpolder]] drooggelegd'''. Het is de enige Zuiderzeepolder geweest. De polder werd '''voor de afsluiting van de zee drooggelegd''' omdat er '''heel veel vraag was naar landbouwgrond'''.
 
De '''aanleg van de [[Afsluitdijk]]''' begon in '''januari 1927'''. '''Op 28 mei 1932 werd de dam gesloten'''.
De naam '''[[Afsluitdijk]]''' is enigszins misleidend. Het is '''geen dijk''' in de ware zin van het woord '''maar een dam'''. Zowel aan de kant van '''[[Noord-Holland]]''' als aan de kant van '''Fryslân''' zijn '''[[sluizen|spui- en schutsluizen]]''' in de '''[[Afsluitdijk]]''' gebouwd.  
<br>In een dijk zit geen enkel kunstwerk waar het water doorheen gevoerd kan worden van de ene naar de andere kant. Een dijk is een harde scheiding.  
 
'''Tussen 1936 en 1968''' is '''gewerkt aan de IJsselmeerpolders''': '''[[Noordoostpolder]]''', '''[[Oostelijk Flevoland]]''' en '''[[Zuidelijk Flevoland]]''', allemaal '''samengevoegd tot de huidige provincie [[Flevoland]]''').
<br>'''Aanvankelijk''' waren er '''plannen''' '''nog meer land in te polderen'''.
<br>Zo werd '''in 1976 nog dwars door het IJsselmeer de [[Houtribdijk]] aangelegd''' in verband met de '''geplande inpoldering van de [[Markerwaard]]'''.
<br>Deze is er nooit gekomen vanwege '''financiële redenen''' en '''toenemend verzet tegen verdere aantasting van het gebied rond de voormalige Zuiderzee'''. Op die manier heeft '''de omgeving aan de noordgrens van [[Amsterdam]] (De regio [[Waterland]]) het oorspronkelijke "open" karakter behouden'''.   
 
De afsluiting had '''grote gevolgen voor de visserij''' en '''de natuur''' en het betekende '''de nekslag voor de duizenden vissers die op de Zuiderzee hun boterham verdienden'''.
 
Na de voltooiing van de [[Afsluitdijk]] veranderde de voormalige zee in een meer. Het '''water''' werd geleidelijk aan '''steeds zoeter'''. Nog '''een paar jaar hielden de haring en de ansjovis stand''', maar toen '''verdwenen''' ze. De '''bruinvis en de zeehond''' waren toen '''al lang vertrokken'''. Veel '''vissers maakten gebruik van de [[Zuiderzeesteunwet]]''' en vroegen '''een uitkering''' aan.
<br>Anderen werden bijvoorbeeld '''pluimveehouder of boer'''. Ook '''vishandelaren, zeilmakers en scheepbouwers werden werkloos'''.  


[[IJsseloog]] is een [[kunstmatig eiland]] in het [[Ketelmeer]] dat werd aangelegd vanwege [[milieu]]technische redenen.
===Huidige situatie===


In 1997 is men begonnen met het aanleggen van het eiland [[Ramsplaat]] in de IJsselmonding van het Ketelmeer. Ten noorden van Andijk heeft men het eiland [[De Kreupel]] aangelegd met als doel om de voedselbronnen voor de vogels beter bereikbaar te maken. In de luwte van het ca. 70 ha grootte natuurproject is een aanlegsteiger met circa 20 aanlegplaatsen.
'''Paling bleef lange tijd een belangrijke bron van inkomsten voor de vissers''', al klagen deze wel over de sterke toename van aalscholvers die zich ook met de vis voeden.


In sommige bronnen wordt er ook nog over het eiland Villa gesproken in de Zuiderzee. Door de steeds grotere wordende Zuiderzee werd Nagele eerst een eiland voordat het helemaal opging in de Zuiderzee.
Verder '''bieden het huidige IJsselmeer, de randmeren en Flevoland woon-, werk- en recreatiemogelijkheden''' en is er '''nieuwe natuur''' ontstaan zoals de '''[[Oostvaardersplassen]]''' in '''[[Zuidelijk Flevoland]]'''.


== Herinnering aan de Zuiderzee ==
===Voormalige Zuiderzeekust===
* [[Willy van Hemert]] (tekst) en [[Joop de Leur]] (muziek) schreven het lied de [[Zuiderzeeballade]] ([[1958]]), waarin de vooruitgang en (vissers)geschiedenis werd beschreven.
* [[Jan de Hartog]] schreef in 1967 het boek ''[[Herinneringen van een bramzijgertje]]''. ''...ik wist nu dat er eigenlijk niets verloren was gegaan; alleen was een kinderzee veranderd in een kinderland''.
De voormalige '''kustlijn van de Zuiderzee''' kan nog gevolgd worden via de 400 kilometer lange Zuiderzee fietsroute. In '''[[Enkhuizen]]''' is het '''[[Zuiderzeemuseum]]''', waar, naast voorwerpen uit de geschiedenis van de Zuiderzeecultuur, ook een museumdorp is gebouwd met huizen uit diverse plaatsen rond de Zuiderzee.
* De thema's Zuiderzee, inpoldering en IJsselmeer komen aan bod in het [[Zuiderzeemuseum]] in Enkhuizen en het [[Nieuw Land Erfgoedcentrum]] in Lelystad, en op [[Schokland]].


== Trivia ==
* Tijdens de [[Olympische Zomerspelen 1928]] in [[Amsterdam]] werd de Zuiderzee gebruikt voor het [[Zeilen op de Olympische Zomerspelen 1928|zeilen]].<ref>[http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1928/1928.pdf Official reports.]</ref>


== Zie ook ==
===Eilanden in de (voormalige) Zuiderzee===
*[[Zuiderzee (departement)]], ''Zuyderzée'' als Frans [[departement (Nederlanden)|departement]].


== Externe links ==
[[Afbeelding:Marken NASA.jpg|thumb|250px|Marken, eiland in het Markermeer]]
*[http://www.zuiderzeemuseum.nl/ Zuiderzeemuseum]
*[http://home.uni-one.nl/m1/fietsen/zuijderc.html Zuiderzeeroute]


{{Appendix}}
Van de '''vijf eilanden die ten zuiden van de latere Afsluitdijk in de Zuiderzee lagen''', bestaat alleen '''het voor [[Amsterdam]] liggende eilandPampus nog als een echt eiland'''.
{{Commonscat|Zuiderzee}}
<br>Ten noorden daarvan ligt [[Marken]], dat '''sinds de aanleg van een dam in 1957 feitelijk een [[schiereiland]]''' is. <br>'''[[Wieringen]]''' is door de '''[[Wieringermeerpolder]]''' onderdeel geworden '''van het vaste land'''. Er zijn plannen geweest om het oorspronkelijke eiland weer los van het land te maken door middel van de aanleg van het Wieringerrandmeer tussen het Amstelmeer en het IJsselmeer. Dit project werd echter in 2010 afgeblazen.
{{Navigatie Zuiderzeewerken}}
<br>'''[[Schokland]]''' en '''[[Urk]]''' zijn tenslotte '''opgegaan in de [[Noordoostpolder]]'''. Urk is nog wel een zelfstandige Nederlandse gemeente.


[[Categorie:Zuiderzee| ]]
'''[[IJsseloog]]''' is een '''kunstmatig eiland in het [[Ketelmeer]]''', dat werd aangelegd vanwege '''milieutechnische redenen'''.
[[Categorie:Zuiderzeewerken]]
[[Categorie:Binnenzee]]
[[Categorie:Accommodatie tijdens de Olympische Zomerspelen 1928]]


De Zuiderzee ontstond pas na enkele zware stormvloeden in de Middeleeuwen en na de storm van 1384? verdwenen de moer- of veengronden in het gebied van de Wadden geheel en kwam er een verbinding met de Almere tot stond. De nieuwe binnenzee werd vervolgens Zuiderzee genoemd.
'''In 1997''' is men begonnen met het '''aanleggen van het eiland [[Ramsplaat]]''' in de '''IJsselmonding van het [[Ketelmeer]]'''.
<br>Pas bij de afsluiting van de Zuiderzee zou aan de ene kant van de Afsluitdijk het '''[[IJsselmeer]]''' ontstaan en aan de andere zijde kreeg het bovenliggende deel van de Zuiderzee een andere naam: de '''[[Waddenzee]]'''.  
<br>Ten noorden van Andijk heeft men '''het eiland [[De Kreupel]]''' aangelegd, met als doel '''om de voedselbronnen voor de vogels beter bereikbaar te maken'''. In de luwte van het ca. 70 ha grootte '''natuurproject''' is een aanlegsteiger met circa 20 aanlegplaatsen.


De naam '''[[Afsluitdijk]]''' is enigszins misleidend. Het is '''geen dijk''' in de ware zin van het woord '''maar een dam'''. Zowel aan de kant van '''[[Noord-Holland]]''' als aan de kant van '''Fryslân''' zijn '''[[sluizen|spui- en schutsluizen]]''' in de '''[[Afsluitdijk]]''' gebouwd.
===Herinnering aan de Zuiderzee===
<br>In een dijk zit geen enkel kunstwerk waar het water doorheen gevoerd kan worden van de ene naar de andere kant. Een dijk is een harde scheiding.
De '''thema's''' Zuiderzee, inpoldering en IJsselmeer komen aan bod in het '''[[Zuiderzeemuseum]] in Enkhuizen''' en het '''[[Nieuw Land Erfgoedcentrum]] in Lelystad''', en '''op [[Schokland]]'''.
Anonieme gebruiker