imported>Cierick Goos |
imported>Cierick Goos |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| <div style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;">
| |
| <div style="text-align:center;">
| |
| Leeuwarder Courant <br>
| |
| van Dinsdag 4 Mei 1920.<br>
| |
| DERDE BLAD.<br>
| |
|
| |
|
| ----
| |
|
| |
|
| |
| '''Het Stoomgemaal bij Tacozijl.'''
| |
| </div>
| |
|
| |
|
| |
| <div style="text-indent: 2em;text-align:justify;">
| |
| Zoo begint Friesland zich dan langzamerhand
| |
| van een geduchten vijand, het hooge water, dat
| |
| tegelijk zijn buitenlandsche en binnenlandsche
| |
| vijand is geweest, geheel vrij te maken. Met den
| |
| zoogenaamden „gouden hoep" heeft het de eene
| |
| helft van deze dubbelmacht overwonnen en thans
| |
| is het bezig, met het stoomgemaal bij Tacozijl de
| |
| andere helft te bedwingen.
| |
|
| |
| Het een met het ander vormt een prestatie,
| |
| waartegen wij met eerbied en bewondering mogen
| |
| opzien.
| |
|
| |
| De gouden hoep, — bij den arm eener moeder,
| |
| om haar kind heengeslagen, heeft een onzer
| |
| Friesche zangers hem vergeleken; het stoomgemaal,
| |
| als een strakke, stroeve reus met in zijn lichaam
| |
| geborgen, geweldige, ijzeren krachten. zoo staat
| |
| het daar aan den kant der zee, paraat, zoodra
| |
| het oude gevaar binnenslands ooit weer begint
| |
| te dreigen.
| |
|
| |
| Nog ongeveer twee à drie maanden en het zal,
| |
| als het moet, zijn werk kunnen doen. En bij de
| |
| Friezen, in verschillende kringen, wordt de
| |
| belangstelling wakker, voor zoover zij het al lang
| |
| niet was. Men gaat „op excursie" nu, naar Tacozijl.
| |
| Gisteren, mooie dag van Meische fleur,
| |
| maakten wij zulk een uilstapje mee in gezelschap
| |
| van den „bond van hoofden van den technischen
| |
| dienst van gemeentewerken in Friesland". De trein
| |
| bracht ons tot Heerenveen, waar om 9 uur een
| |
| extra tram gereed stond. Met spoed ging het
| |
| langs wuivende boompjes, zoo frisch in 't eerste
| |
| groen, langs glinsterende slooten en door
| |
| bebloemde weiden, naar de Lemmer.
| |
|
| |
| Daar hadden tegen 11 uur de bondsleden, op
| |
| een negental na allen present, een vergadering
| |
| in de zaal van het hotel „Van der Hoff". De
| |
| voorzitter, de heer Straatsma uit Heerenveen,
| |
| herinnerde bij de opening nog even aan de vorige
| |
| samenkomst, op 10 September 1918, toen de
| |
| hoofdingenieur van den provincialen waterstaat,
| |
| de heer D. F. Wouda, over het groote belang van
| |
| den afvoer van het boezemwater had gesproken,
| |
| bij welke gelegenheid men de bouwkundige en
| |
| waterbouwkundige werken ter bemaling van
| |
| Frieslands boezem bezichtigd had.
| |
|
| |
| Was er destijds van de inwendige inrichting
| |
| van het stoomgemaal nog weinig te zien, sinds
| |
| dien had dat werk belangrijke vorderingen
| |
| gemaakt en daarom voerde de heer Wouda nu nogmaals
| |
| het woord, dezen keer over de constructie
| |
| en de werking der machines met haar aan- en
| |
| toebehooren.
| |
|
| |
| Herhaald werd, dat het stoomgemaal 4OOO M³.
| |
| water per minuut zal kunnen uitwerpen, waarvoor
| |
| de machines 900 P.K. moeten ontwikkelen.
| |
| Dat werk wordt verdeeld over acht eentrifugaalpompen,
| |
| die dus elk 500 M³. per minuut voor hare
| |
| rekening nemen. Daarmee was ook de grens
| |
| bereikt. Tot voor kort had men zulke machines in
| |
| ons land nog niet gebouwd; een van 420 M³. per
| |
| minuut, staande in een polder hij Medemblik,
| |
| spande de kroon.
| |
|
| |
| Ten aanzien van de slakkenhuizen wordt
| |
| opgemerkt, dat men voor hunne vervaardiging geen
| |
| gegoten ijzer, maar plaat- en profielijzer heeft
| |
| gebruikt. Dit geldt echter niet van de waaiers,
| |
| die gedeeltelijk van plaat- en gedeeltelijk van
| |
| gegoten ijzer gemaakt zijn, en evenmin van de
| |
| eigenlijke zuigbochten, waarvoor ook gegoten ijzer
| |
| dienst gedaan heeft, omdat daar de as in draait.
| |
| Men is aldus te werk gegaan, wijl op die manier
| |
| materieel bespaard kon worden en de pompen
| |
| dan systematisch uit de onderdeden op te
| |
| bouwen waren, zonder eenig risico. Als type van
| |
| centrifugaalpomp is de onderslagpomp gekozen,
| |
| waarbij het water onder de pomp door naar buiten
| |
| gevoerd wordt. Dit geeft twee voordeelen:
| |
| de pomp is beter te ontluchten en gemakkelijker
| |
| te fundeeren.
| |
|
| |
| Men ziet deze pompen twee aan twee gedreven
| |
| door een stoommachine, welke in het midden
| |
| staat. Derhalve een verdeeling in vier groepen.
| |
| Het vliegwiel van zulk een stoommachine maakt
| |
| 100 omwentelingen per minuut. Men heeft hier
| |
| te doen met tandem-compound-machines; over
| |
| een betrekkelijk klein gedeelte wordt stoom
| |
| toegelaten, die verder expandeert en zoo den
| |
| zuiger voortdrijft, en er zijn twee cylinders, een van
| |
| hoogen druk achter, en een van lagen druk voor.
| |
| De laatstgenoemde cylinder is van dubbele werking
| |
| en aan zijn bouw ligt het gelijkstroom-beginsel
| |
| ten grondslag. Bij zulk een eenvoudigen houw kan
| |
| de helft der organen vervallen, waartegenover
| |
| het bezwaar staat, dat hij dubbel zoo lang is als
| |
| bij toepassing van het wisselstroom-beginsel noodig
| |
| zou zijn. De toelaat heeft niet plaats door
| |
| een bakschuif, zooals bij de oude machines, maar
| |
| wordt bewerkstelligd door het openen en sluiten
| |
| van verschillende kleppen, door middel van een
| |
| lange as, wat een zeer intensieve toetreding
| |
| meebrengt.
| |
|
| |
| De werking der centrifugaalpompen wordt, tot
| |
| stand gebracht, doordat de bladen van den waaier
| |
| telkens een luchtledig doen ontstaan, hetwelk de
| |
| atmosferische druk natuurlijk even spoedig weer
| |
| aan te vullen zoekt, wat meebrengt, dat het water
| |
| als het ware naar binnen geperst wordt. Moet de
| |
| pomp stilgezet wolden, dan kan men boven in den
| |
| waaier lucht laten toetreden; een vacuum is dan
| |
| niet meer mogelijk en het water wordt teruggedreven.
| |
|
| |
| Tot zoover de groote machinehal. Daar onder
| |
| is een dito kelder gebouwd, dienst doende voor
| |
| berging van de condensatie-inrichting, welke
| |
| eveneens respectabele afmetingen heeft. Zij
| |
| heeft tot taak, de ketels van zuiver boezemwater
| |
| te voorzien en het arbeidsvermogen der machines
| |
| met 10 pct. te verhoogen. Bij deze inrichting
| |
| behooren de zoogenaamde verdampers, want
| |
| eerst moet stoom gevormd worden, voor de
| |
| destillatie van zuiver water plaats hebben kan.
| |
|
| |
| Het ketelhuis, naast de machinehal gelegen, en
| |
| wel zoodanig, dat beider assen loodrecht op
| |
| elkaar staan, bevat zes ketels van enormen
| |
| omvang, die twee aan twee naast elkaar zijn
| |
| gebouwd, met de zoogenaamde oververhitten er
| |
| achter. Deze dienen voor het behouden van de
| |
| gewenschte spanning, maar het zijn zeer gevoelige
| |
| instrumenten, zoodat men desnoods ook zonder
| |
| de oververhitters kan werken. Bij de voeding
| |
| van de ketels valt nog op te merken, dat het
| |
| nog al moeielijk is, het gecondenseerde water van
| |
| de olie-emulsie te zuiveren, wat toch gebeuren
| |
| moet, daar anders deze olie-achtige stof zich op
| |
| de naden der ketels zou afzetten en aanleiding tot
| |
| doorbranden zou geven. Welnu, voor die zuivering
| |
| gebruikt, men electrische filters, die het aldus
| |
| verontreinigde water gedurende een halve minuut
| |
| aan een electrischen stroom blootstellen, wat
| |
| voldoende is. Na die bewerking gaat het water naar
| |
| een grooten bak, waaruit het door duplex-pompen
| |
| weer in den ketel geperst wordt, na vooraf den
| |
| zoogenaamden voorwarmer gepasseerd te zijn,
| |
| die het met afgewerkten stoom verwarmt.
| |
|
| |
| Natuurlijk is, zal alles behoorlijk in gang gezet
| |
| worden, een goede verbranding eerste vereischte.
| |
| Die wordt bevorderd, door samengeperste lucht,
| |
| door exhausters in een luchtkanaal gevoerd,
| |
| onder de roosters te brengen, welke op die
| |
| manier open blijven. Er is echter een bezwaar
| |
| aan verbonden, n.l. het vrij spoedig vervuilen
| |
| van de rookkanalen, maar deze kunnen door
| |
| middel van inspectiegaten nog tijdens het bedrijf
| |
| weer gezuiverd worden.
| |
|
| |
| Het onderwerp zelf was daarmee in de
| |
| vergadering afgehandeld, maar de heer Wouda
| |
| wenschte er nog iets aan toe te voegen, om een
| |
| leugen te achterhalen. Er wordt n.l. verteld, dat
| |
| het gebouw van het stoomgemaal bezig is te
| |
| verzakken en reeds scheuren vertoont. Eerst heeft
| |
| dit gerucht de ronde gedaan omtrent het gemaal
| |
| in de buurt van Zoutkamp, in de provincie
| |
| Groningen. Welnu, noch het een noch ander is
| |
| waar, zooals spreker uit eigen aanschouwing weet.
| |
| Het publiek schijnt echter te meenen, dat aan een
| |
| groot werk als dit toch wel wat mankeeren
| |
| moet. Men kome het dan maar eens bezichtigen.
| |
| Als er iets is, waarmee men bijzonder
| |
| gelukkig is geweest, dan is het wel met de
| |
| fundeering van dit gebouw, dank zij de groote
| |
| aandacht, daaraan geschonken, omdat men rekening
| |
| had te houden met het verbazend groot gewicht,
| |
| dat zij te dragen heeft. Het gebouw verkeert dus,
| |
| hoewel men over het aesthetisch effect er van
| |
| verschillend kan denken, in een uitstekenden toestand.
| |
|
| |
| Naar aanleiding van een drietal vragen uit de
| |
| vergadering deed de inleider nog de volgende
| |
| mededeelingen:
| |
| Het geheele stoomgemaal staat op een peil,
| |
| dat boven den hoogst bekenden zeestand uitgaat.
| |
| Tegen ruw weer is het beveiligd door een keersluis,
| |
| waarvan de stormdeuren gesloten kunnen
| |
| worden. M. a. w. ook de ruwste en hoogste zee
| |
| kan het stoomgemaal niet deren.
| |
|
| |
| De invloed er van op den waterstand Is tweeërlei.
| |
| De hoogste stand (gemiddeld 79 c.M. + Z. P.) gaat
| |
| belangrijk naar beneden en komt op ongeveer
| |
| 45 c.M. Dit beteekent voor de laaggebouwde
| |
| dorpen in Friesland voortaan een veilige ligging.
| |
| Met de buitensporigheden van den ouden en
| |
| hardnekkigen vijand is het dus uit. Zijne hooge
| |
| sprongen zijn gedaan, zooals de edelen eenmaal
| |
| tegen graaf Floris zeiden. Dat er nu geen
| |
| speling mag zijn tot b.v. 47 à 50 c.M. is wat al
| |
| te veel gevergd. Echter hindert die geringe
| |
| schommeling volstrekt niet.
| |
|
| |
| Wat de waterstanden in den zomer aangaat,
| |
| men zal probeeren, die wat hooger te houden dan
| |
| zij gewoonlijk zijn, b.v. 20 à 25 c.M. + Z. P. en
| |
| dat heeft men met het stoomgemaal wel in de
| |
| hand. En daar zal in velerlei opzichten profijt
| |
| van getrokken worden. Maar als er een buitengewoon
| |
| droge zomer komt, dan heeft het stoomgemaal
| |
| daarvoor geen baat. In dat opzicht zal
| |
| men moeten wachten tot na de afsluiting der
| |
| Zuiderzee, als deze droog is geworden, met een
| |
| zoetwatermeer in het midden. Tot zoolang zullen
| |
| standen in den zomer van 40 c.M. — Z. P.
| |
| mogelijk blijven.
| |
|
| |
| Een mechanische stookinrichting was in dit
| |
| stoomgemaal niet gewenscht, Dat is een te
| |
| gevoelig en een te nauw luisterend instrument, om
| |
| het aan de risico van een vrij langdurige
| |
| werkeloosheid bloot te stellen. Er zal daarom uit de
| |
| hand gestookt worden en men krijgt op die manier
| |
| nog een behoorlijke verbranding, dank zij de
| |
| reeds genoemde aanblaas-inrichting.
| |
|
| |
| Na de lunch gingen we dan op weg naar het
| |
| gebouw met zijn kostbare machines. Het is
| |
| een wandeling van 20 minuten. Aangenaam,
| |
| voor wie van een zeegezicht en de zeelucht
| |
| houden, als het zomert, zooals gisteren, op den
| |
| derden dag van Mei.
| |
|
| |
| Het gebouw heeft een grijsachtige tint, is
| |
| lang en hoog, met driehoekige gevels en uitsteeksels,
| |
| in overeenstemming met den bouw van de
| |
| kap. Mooi metselwerk, wordt er gezegd. Grijze,
| |
| glinsterende stukken graniet er tusschen. Ter
| |
| zijde een zwaar uit roode steen gebouwde schoorsteen,
| |
| van 60 meter hoogte. Dien heeft in
| |
| Januari, vertelt men ons, de 65-jarige brugwachter
| |
| Koopmans uit de Lemmer beklommen. Ik
| |
| wil naar boven, zei hij, en hij kwam er, aan den
| |
| binnenkant. Halverwege rustte hij uit.
| |
|
| |
| Aan het andere einde van het gebouw, naast
| |
| het breede toevoerkanaal, een kolk van vrij groote
| |
| oppervlakte. Nog een overblijfsel van een
| |
| dijkdoorbraak in de 18e eeuw, zegt de heer Wouda.
| |
| Mooi diep ook. Dat poeltje doet nu nog zijn
| |
| nut. Er is vrij wat grond in geworpen, die men
| |
| wel kwijt wilde. Wordt later het gemaal op gang
| |
| gebracht, dan heeft men eerst, voordat het
| |
| kanaalwater nog goed in beweging is, al wat
| |
| aanvoer uit de kolk en later bij het stilzetten, vangt
| |
| zij den eersten stoot op, die dientengevolge ontstaat.
| |
|
| |
| Men denkt nog eens aan de „scheuren",
| |
| producten der volksphantasie. Niemand kan ze
| |
| vinden. Dan gaan wij het gebouw binnen. De deuren
| |
| zijn van teakhout. Nu treffen ons nog meer
| |
| de reusachtige afmetingen, het zware voorkomen
| |
| van alle machine-onderdeelen. Om een enkel
| |
| voorbeeld te noemen. Zoo'n vliegwiel weegt
| |
| 9000 kilo en wordt, helft voor helft, aan kettingen
| |
| heel langzaam omhoog getrokken en daarna door
| |
| een ijzeren brug, waarvan de kettingen afhangen,
| |
| en welke brug zich over de geheele lengte van
| |
| het gebouw kan voortrollen, op zijn plaats gebracht.
| |
|
| |
| Tusschen ketels en fundeeringen door gaat een
| |
| stroom van koude lucht, zoodat de fundeeringen
| |
| nooit warm kunnen worden, wat ook al weer als
| |
| een voorbehoedmiddel legen het ontstaan van
| |
| scheuren werkt.
| |
|
| |
| Maar wij willen het hierbij laten. Op alles nog
| |
| eens terug komen, gaat niet best en het
| |
| verstaan is bovendien moeilijk in dit gebouw, waar
| |
| nog gewerkt wordt en dreunende hamerslagen
| |
| van ijzer op ijzer schel weerklinken.
| |
|
| |
| Als de bezichtiging ruim anderhalf uur geduurd
| |
| heeft, herinnert ieder zich weer het klokje
| |
| van scheiden en zijn „home, sweet home", zooals
| |
| de Engelschman zegt, in de verte.
| |
| </div></div>
| |
|
| |
|
| |
| ==Bronnen==
| |
| #Leeuwader courant
| |
