Stoomgemaal: verschil tussen versies

In de <strong>tweede helft van de 19e eeuw</strong> vindt de grootste groei plaats van het aantal stoomgemalen. Ook de diversiteit van de inzet en de daarbij toegepaste technieken neemt toe. Omstreeks 1900 zijn er al ongeveer 500 stoomgemalen in Nederland in gebruik gesteld. Ook in de <strong>provincie Fryslân</strong> zijn in de loop van de 19e en 20e eeuw in totaal omstreeks <strong>25 [[Friese stoomgemalen]]</strong> gebouwd.   

<br>De bedrijfsgebouwen en bijbehorende woningen van de gemalen vertonen vaak een kenmerkende architectuur: die sluit zich vaak aan bij de heersende trends in de bouwtrant bij fabrieks- en bedrijfsgebouwen, neo-gotische of neo-renaissancistische stijl. Tegen het einde van deze eeuw komt de bouwstijl van gemalen ook onder invloed te staan van bijvoorbeeld de Jugendstil, soms uitlopend in een meer eclectische bouwstijl.

<br>De stoomgemalen tonen ook bijzonder veel variaties in de bouw en aard van de stoommachines en de opvoerwerktuigen, die uiteraard gelijk oplopen met de kennisontwikkeling van de stoomtechniek en toegepaste materialen.  

<br>In de loop van de 19e en 20e eeuw zorgt deze <strong>vernieuwing van de stoomtechniek</strong> weliswaar voor een <strong>toenemend rendement</strong>, maar zo langzamerhand wordt in de 20e eeuw daarbij wel het plafond bereikt.