Anonieme gebruiker
Friese stoomgemalen: verschil tussen versies
geen bewerkingssamenvatting
imported>Jan Pieter Rottine (Nieuwe pagina aangemaakt met '<strong>Stoomgemalen in Friesland</strong>. (gegevens uit het archief van Wetterskip Fryslân) <strong>1853</strong> In de gemeente <strong>Hemelumer Oldephaert en N...') |
imported>Jan Pieter Rottine Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 6: | Regel 6: | ||
In de gemeente <strong>Hemelumer Oldephaert en Noordwolde</strong> wordt in 1853 een meer, de Flait, drooggemalen door Jonkheer J.H.F.K. Gerlacius van Swinderen. Hij gebruikt hiervoor <strong>het eerste stoomgemaal in Friesland</strong>. | In de gemeente <strong>Hemelumer Oldephaert en Noordwolde</strong> wordt in 1853 een meer, de Flait, drooggemalen door Jonkheer J.H.F.K. Gerlacius van Swinderen. Hij gebruikt hiervoor <strong>het eerste stoomgemaal in Friesland</strong>. | ||
Het gebied valt later onder Waterschap Ymedam (1923-1972). | Het gebied valt later onder Waterschap Ymedam (1923-1972). | ||
Het stoomgemaal wordt in 1925 afgebroken en vervangen door een elektrisch gemaal. | Het stoomgemaal wordt in 1925 afgebroken en vervangen door een elektrisch gemaal. | ||
<strong>1858</strong> | <strong>1858</strong> | ||
In de <strong>Polder van het 4de en 5de Veendistrict</strong> wordt al vroeg gebruik gemaakt van stoombemaling. Het stoomgemaal staat <strong>onder Tjalleberd</strong> en wordt weer afgeschaft in 1868. | In de <strong>Polder van het 4de en 5de Veendistrict</strong> wordt al vroeg gebruik gemaakt van stoombemaling. Het stoomgemaal staat <strong>onder Tjalleberd</strong> en wordt weer afgeschaft in 1868. | ||
<strong>1861</strong> | <strong>1861</strong> | ||
| Regel 17: | Regel 19: | ||
In 1866 vervangt men de stoomketels, die slecht voldoen, door één nieuwe. | In 1866 vervangt men de stoomketels, die slecht voldoen, door één nieuwe. | ||
In 1877 wordt het stoomgemaal voorzien van een geheel nieuwe machine en een "dieptastende" vijzel. Het stoomgemaal dient samen met drie molens voor de bemaling van de "ondergronden". | In 1877 wordt het stoomgemaal voorzien van een geheel nieuwe machine en een "dieptastende" vijzel. Het stoomgemaal dient samen met drie molens voor de bemaling van de "ondergronden". | ||
Omstreeks 1900 heeft het gemaal te "weinig vermogen". Omstreeks 1913-1915 wordt het oude gemaal ontmanteld en afgebroken. | Omstreeks 1900 heeft het gemaal te "weinig vermogen". Omstreeks 1913-1915 wordt het oude gemaal ontmanteld en afgebroken. | ||
<strong>1870</strong> | <strong>1870</strong> | ||
In opdracht van <strong>De Haskerveenpolder</strong> wordt in 1870 een stoomgemaal gebouwd voor de droogmaking van 450 ha veenplassen <strong>onder Oudehaske</strong>. Het stoomgemaal wordt geplaatst midden in de droogmaking. In 1876 zijn de gronden droog. | In opdracht van <strong>De Haskerveenpolder</strong> wordt in 1870 een stoomgemaal gebouwd voor de droogmaking van 450 ha veenplassen <strong>onder Oudehaske</strong>. Het stoomgemaal wordt geplaatst midden in de droogmaking. In 1876 zijn de gronden droog. | ||
In 1908 wordt dit gemaal vervangen door een nieuw stoomgemaal | In 1908 wordt dit gemaal vervangen door een nieuw stoomgemaal. | ||
<strong>1876</strong> | <strong>1876</strong> | ||
| Regel 33: | Regel 37: | ||
foto | foto | ||
<strong>1878</strong> | <strong>1878</strong> | ||
| Regel 39: | Regel 44: | ||
Het gemaal van het waterschap <strong>aan het het Van Panhuyskanaal bij Makkum</strong> werd in 1924-1925 gemoderniseerd. | Het gemaal van het waterschap <strong>aan het het Van Panhuyskanaal bij Makkum</strong> werd in 1924-1925 gemoderniseerd. | ||
De stoommachine werd vervangen door een elektrische installatie met nieuwe pompen. | De stoommachine werd vervangen door een elektrische installatie met nieuwe pompen. | ||
<strong>1880</strong> | <strong>1880</strong> | ||
| Regel 48: | Regel 54: | ||
foto? | foto? | ||
<strong>1881</strong> | <strong>1881</strong> | ||
| Regel 56: | Regel 63: | ||
foto | foto | ||
<strong> 1887? (van vóór 1912)</strong> | <strong> 1887? (van vóór 1912)</strong> | ||
| Regel 61: | Regel 69: | ||
Stoomgemaal van de <strong>Workumermeerpolder</strong>. Was dit het gemaal <strong>Breewar</strong>? | Stoomgemaal van de <strong>Workumermeerpolder</strong>. Was dit het gemaal <strong>Breewar</strong>? | ||
In 1930 omgebouwd tot elktrisch gemaal. | In 1930 omgebouwd tot elktrisch gemaal. | ||
<strong>1892</strong> | <strong>1892</strong> | ||
| Regel 67: | Regel 76: | ||
foto | foto | ||
<strong>1893</strong> | <strong>1893</strong> | ||
| Regel 74: | Regel 84: | ||
foto | foto | ||
<strong>1893</strong> | <strong>1893</strong> | ||
| Regel 79: | Regel 90: | ||
Het waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> laat een stoomgemaal <strong>De Veenhoop</strong> bouwen <strong>aan het Grietmansrak</strong>. Het gemaal werd in 1925 vervangen door het elektrisch gemaal "Zuidergemaal"aan het Polderhoofdkanaal. De stoommachine wordt in 1924 verkocht. | Het waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> laat een stoomgemaal <strong>De Veenhoop</strong> bouwen <strong>aan het Grietmansrak</strong>. Het gemaal werd in 1925 vervangen door het elektrisch gemaal "Zuidergemaal"aan het Polderhoofdkanaal. De stoommachine wordt in 1924 verkocht. | ||
foto | foto | ||
<strong>ca 1894</strong> | <strong>ca 1894</strong> | ||
Omstreeks 1894 wordt er in de <strong>particuliere polder Oud-Beets</strong> een stoomgemaal met machinistenwoning gebouwd <strong>op de Walle bij de Huisjesvaart</strong>. In 1920 blijkt het aanhouden van een eigen stoomgemaal te kostbaar. | Omstreeks 1894 wordt er in de <strong>particuliere polder Oud-Beets</strong> een stoomgemaal met machinistenwoning gebouwd <strong>op de Walle bij de Huisjesvaart</strong>. In 1920 blijkt het aanhouden van een eigen stoomgemaal te kostbaar. | ||
<strong>1895</strong> | <strong>1895</strong> | ||
| Regel 89: | Regel 102: | ||
Voor de bemaling van de veenpolder <strong>De Trijegaasterveenpolder</strong> wordt in 1895 een gemaal gesticht <strong>bij het zuidelijke einde van de weg</strong> <strong>Ouwsterhaule-Oldeouwer</strong> op de polderdijk aan het hoofdkanaal. Het gemaal wordt uitgerust met een vijzel, gedreven door een stoommachine. Dit gemaal is waarschijnlijk in gebruik tot 1926. | Voor de bemaling van de veenpolder <strong>De Trijegaasterveenpolder</strong> wordt in 1895 een gemaal gesticht <strong>bij het zuidelijke einde van de weg</strong> <strong>Ouwsterhaule-Oldeouwer</strong> op de polderdijk aan het hoofdkanaal. Het gemaal wordt uitgerust met een vijzel, gedreven door een stoommachine. Dit gemaal is waarschijnlijk in gebruik tot 1926. | ||
In 1914 bestaan er plannen om een nieuw stoomgemaal te bouwen bij de schutsluis, maar van dit plan wordt in 1925 weer afgestapt. | In 1914 bestaan er plannen om een nieuw stoomgemaal te bouwen bij de schutsluis, maar van dit plan wordt in 1925 weer afgestapt. | ||
<strong>1901</strong> | <strong>1901</strong> | ||
| Regel 96: | Regel 110: | ||
foto | foto | ||
<strong>1905</strong> | <strong>1905</strong> | ||
| Regel 103: | Regel 118: | ||
foto | foto | ||
<strong>1908</strong> | <strong>1908</strong> | ||
Dit stoomgemaal van de <strong>Haskerveenpolder</strong> vervangt het stoomgemaal van 1870. Waarschijnlijk is dit gemaal <strong>meer oostelijk</strong> <strong>aan de Welle</strong> geplaatst. (topografische kaart, 1929) | Dit stoomgemaal van de <strong>Haskerveenpolder</strong> vervangt het stoomgemaal van 1870. Waarschijnlijk is dit gemaal <strong>meer oostelijk</strong> <strong>aan de Welle</strong> geplaatst. (topografische kaart, 1929) | ||
Met de aanleg van het stoomgemaal te Stobbegat (1917) komt dit gemaal weer te vervallen. | Met de aanleg van het stoomgemaal te Stobbegat (1917) komt dit gemaal weer te vervallen. | ||
<strong>1913</strong> | <strong>1913</strong> | ||
Waterschap de <strong>Veenpolder van Echten</strong> bouwt een nieuw stoomgemaal <strong>aan het Tjeukemeer</strong> op de plaats van het oude stoomgemaal van 1861. De bemalingsinstallatie, waaronder de toendertijd grootste centrifugaalpomp van Friesland, wordt geleverd door de Gebr. Stork & Co. te Hengelo. In 1925 wordt het gemaal geëlektrificeerd. | Waterschap de <strong>Veenpolder van Echten</strong> bouwt een nieuw stoomgemaal <strong>aan het Tjeukemeer</strong> op de plaats van het oude stoomgemaal van 1861. De bemalingsinstallatie, waaronder de toendertijd grootste centrifugaalpomp van Friesland, wordt geleverd door de Gebr. Stork & Co. te Hengelo. In 1925 wordt het gemaal geëlektrificeerd. | ||
foto | foto | ||
<strong>1913</strong> | <strong>1913</strong> | ||
<strong>Aan de Achlumervaart</strong> wordt een stoomgemaal gebouwd in opdracht van het waterschap <strong>Ludinga</strong>. In 1940 nemen twee elektromotoren de taak van de stoommachine over. | <strong>Aan de Achlumervaart</strong> wordt een stoomgemaal gebouwd in opdracht van het waterschap <strong>Ludinga</strong>. In 1940 nemen twee elektromotoren de taak van de stoommachine over. | ||
<strong>1913</strong> | <strong>1913</strong> | ||
| Regel 124: | Regel 143: | ||
foto | foto | ||
<strong>1915</strong> | <strong>1915</strong> | ||
| Regel 129: | Regel 149: | ||
<strong>Ter hoogte van de straatweg te Jutrijp</strong> wordt voor het waterschap <strong>Hommerts-Sneek</strong> een stoomgemaal gebouwd. Dit stoomgemaal heeft ruim een dag nodig om voldoende druk op de ketels te hebben om te kunnen malen. Dit gemaal bezit bovendien ook te weinig capaciteit, want in 1941 wordt er nog een elektrisch gemaal gebouwd aan de Kerksloot bij Hommerts. Het stoomgemaal wordt omstreeks 1960 vervangen door een elektrisch gemaal. | <strong>Ter hoogte van de straatweg te Jutrijp</strong> wordt voor het waterschap <strong>Hommerts-Sneek</strong> een stoomgemaal gebouwd. Dit stoomgemaal heeft ruim een dag nodig om voldoende druk op de ketels te hebben om te kunnen malen. Dit gemaal bezit bovendien ook te weinig capaciteit, want in 1941 wordt er nog een elektrisch gemaal gebouwd aan de Kerksloot bij Hommerts. Het stoomgemaal wordt omstreeks 1960 vervangen door een elektrisch gemaal. | ||
foto | |||
<strong>1917</strong> | <strong>1917</strong> | ||
| Regel 137: | Regel 158: | ||
foto | foto | ||
<strong>1918</strong> | <strong>1918</strong> | ||
In opdracht van waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Samllingerland</strong> komt een stoomgemaal <strong>De Boorne</strong> gereed, gebouwd op <strong>het punt waar de westelijke polderdijk het oude Koningsdiep afdamde</strong> voor de bemaling van de kavels van droogmakerijen van de Zuidoost-, de Zuidwest- en de Westpolder. Het gemaal dient ook als helper en reserve van het gemaal "De Veenhoop". De stoommachine wordt in 1924 verkocht. | In opdracht van waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Samllingerland</strong> komt een stoomgemaal <strong>De Boorne</strong> gereed, gebouwd op <strong>het punt waar de westelijke polderdijk het oude Koningsdiep afdamde</strong> voor de bemaling van de kavels van droogmakerijen van de Zuidoost-, de Zuidwest- en de Westpolder. Het gemaal dient ook als helper en reserve van het gemaal "De Veenhoop". De stoommachine wordt in 1924 verkocht. | ||
In 1925 worden de beide stoomgemalen "De Veenhoop" en "De Boorne" vervangen door een elektrisch aangedreven gemaal "Zuidergemaal" aan de zuidelijke polderdijk bij het Polderhoofdkanaal. | In 1925 worden de beide stoomgemalen "De Veenhoop" en "De Boorne" vervangen door een elektrisch aangedreven gemaal "Zuidergemaal" aan de zuidelijke polderdijk bij het Polderhoofdkanaal. | ||
<strong>1920</strong> | <strong>1920</strong> | ||
| Regel 148: | Regel 171: | ||
foto | foto | ||
<strong>1922</strong> | <strong>1922</strong> | ||
Het is mogelijk dat het in 1922 voor de veenpolder <strong>De Deelen</strong> gebouwde gemaal <strong>bij Haskerdijken (Heabrêge) </strong> eerst een stoomgemaal is geweest. Op de topografische kaart van 1929 staat op deze locatie vermeld: <strong>"Stoomgemaal De Deelen"</strong>. | Het is mogelijk dat het in 1922 voor de veenpolder <strong>De Deelen</strong> gebouwde gemaal <strong>bij Haskerdijken (Heabrêge) </strong> eerst een stoomgemaal is geweest. Op de topografische kaart van 1929 staat op deze locatie vermeld: <strong>"Stoomgemaal De Deelen"</strong>. | ||
<strong>1941</strong> | <strong>1941</strong> | ||
In het archief van waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> zijn technische tekeningen opgenomen betreffende de <strong>ombouw van het Noordergemaal tot een stoomgemaal</strong> (vanwege de olieschaarste). het is onbekend of dit plan is uitgevoerd. | In het archief van waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> zijn technische tekeningen opgenomen betreffende de <strong>ombouw van het Noordergemaal tot een stoomgemaal</strong> (vanwege de olieschaarste). het is onbekend of dit plan is uitgevoerd. | ||