De Waterwolf en R.J. Cleveringsluizen: verschil tussen pagina's

Uit Wouda's Wiki
(Verschil tussen pagina's)
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
 
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 1: Regel 1:
'''Verlaging van de waterstand brengt meerdere koren in het land''', dit is het '''motto van het [[boezemgemaal]] De Waterwolf'''.
Het '''complex R.J. Cleveringsluizen''' bevindt zich '''in de provinciale weg N 361''' naar '''Lauwersoog'''. Het gaat om '''[[spuisluizen]]''', de '''[[schutsluis]]''' voor het scheepvaartverkeer ligt bij [['''Lauwersoog''']].


'''Gemaal de Waterwolf''' is gebouwd in opdracht van het Groningse '''doelwaterschap Electra'''. Het Waterschap Electra werd '''in 1913 opgericht''' met als doel/opdracht '''om te komen tot een betere afwatering in Hunsingo, Westerkwartier en de kop van Drenthe'''. Eigenlijk was waterschap '''Electra''' '''een overkoepelend waterschap'''. Na alle fusies die hebben plaatsgevonden is het waterschap Electra '''in 1994 opgegaan''' in '''Waterschap Noorderzijlvest''' (Groningen). Het gemaal is inmiddels '''Rijksmonument'''.
[[Bestand:[[Bestand:LauwersmeerSluizen.jpg|700x202px|link=]]


Het '''[[boezemgemaal]]''' '''De Waterwolf''' werd '''tussen 1918 en 1920 gebouwd''' op de plaats waar het '''Kommerzijlsterried''' en het '''Reitdiep''' samenkomen. De buurt had geen eigen naam maar werd na de bouw van het gemaal aangeduid met '''Electra''' of '''Lammerburen'''. Formeel staat het gemaal in het dorp '''Oldehove'''.
Met een '''[[spuisluis]]''' kan '''alleen onder natuurlijk verval water worden afgevoerd''', in dit geval van het '''[[Lauwersmeer]]''' naar de '''[[Waddenzee]]'''.


[[Bestand:De_Waterwolf_Electra_Groningen_k.jpg|600×443px|link=]]
Op het '''[[Lauwersmeer]]''' komen twee boezemstelsels samen: de '''[[Friese boezem]]''' en de '''[[Groningse boezem]]'''.
<br>De '''[[Friese boezem]]''' heeft een uitlaatpunt bij '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]'''.
<br>De Groningse boezem bij '''[[Zoutkamp]]'''. Tussen '''[[Zoutkamp]]''' en het gemaal''' [[De Waterwolf]]''' ligt de bergboezem. <br>De '''spuisluizen''' zijn in '''1969 geplaatst''' toen '''de [[Lauwerszee]] werd afgesloten''' en '''het [[Lauwersmeer]] ontstond'''. <br>Het sluizencomplex kreeg op dat moment de naam: '''Lauwerssluizen'''. Pas '''op 2 oktober 2007''' werd de naam gewijzigd in '''R.J. Cleveringsluizen'''.


In de '''[[machinekamer]]''' staan '''vier elektrisch aangedreven Stork [[schroefpompen]]''' als''' [[opvoerwerktuig]]'''.
'''R.J. Clevering''' (1914 - 2013) was van '''1955 - 1979''' voorzitter ([[dijkgraaf]]) van het '''Waterschap Hunsingo'''.  
<br>Het gemaal is '''op 5 november 1920''' door '''Koningin Wilhelmina''' in gebruik gesteld (nog geen maand nadat de Majesteit het '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' in gebruik had gesteld!) .
<br>De s'''tichtingskosten''' waren '''3 miljoen gulden'''.


De '''capaciteit van het gemaal is net zo groot''' als van het '''ir. D.F. Woudagemaal''': '''4000 m3 per minuut'''.
De spuisluizen bestaan uit '''drie bouwwerken''' met '''ieder vier spuikanalen'''. '''Twee''' van de drie bouwwerken staan '''op Fries grondgebied''' en '''één op Gronings grondgebied'''.  


'''In 1920''' waren '''drie pompen geplaatst''', in '''1928''' volgde een '''uitbreiding met een vierde pomp'''.
De spuisluizen worden '''opengezet als het eb op de Waddenzee is'''. Op dat moment is de '''stand van het buitenwater ([[Waddenzee]]) lager dan dat van het [[Lauwersmeer]]''' en kan het onder '''vrij verval''' naar buiten stromen, waarmee de '''[[boezem]]''' wordt '''ontlast''' en daarmee '''het overtollige water kwijt''' is.
<br>In '''1997''' zijn er '''twee kleinere pompen onder de vloer bijgeplaatst van ieder 250 m3 per minuut''', waardoor de capaciteit uitgebreid is tot '''4500 m3''' per minuut.


Van '''1920-1946''' is het gemaal '''via een hoogspanningskabel voorzien van elektriciteit''', van '''1946 tot 1975''' was het een '''diesel-elektrisch gemaal''' en na de '''ombouw van 1975/78''' is het een '''dieselgemaal''' aangedreven door '''vier Brons motoren uit Appingedam'''.
Dat water stroomt '''voor een belangrijk deel vanuit Friesland naar Dokkumer Nieuwe Zijlen''' en '''vanuit Groningen voor het Westerkwartier, Hunsingo en een deel van de kop van Drenthe via het Reitdiep''' naar het Lauwersmeer.  


Architect van het gemaal is '''Willem Reitsema''' (1885 - 1963) uit '''Leens'''. H. Nienhuis, eveneens uit Leens, is betrokken geweest bij de veranderingen in 1946. De '''bouwstijl''' wordt als ''',,ambachtelijk en traditioneel"''' omschreven. Reitsema heeft een gevarieerd oeuvre op zijn naam staan: boerderijen, woningen, garages en utiliteitsgebouwen. Als architect is Reitsema niet in één bepaalde stijl onder te brengen hij varieerde op de '''Amsterdamse school''' die de naam '''Groninger stijl''' kreeg. Ook gebruikt hij de stijlkenmerken van''' Dudok''' en de '''Delftse school'''.
Met '''enige regelmaat blijven de spuisluizen wel eens wat langer open''' staan dan strikt noodzakelijk is. Op '''dat moment stroomt er zout water van de [[Waddenzee]] naar het [[Lauwersmeer]]'''.


[[Bestand:Waterwolf_k.jpg|600×400px|link=]]
Tot de zomer van 2012 is er vaak nagedacht over '''het vervangen van de spuisluizen door een nieuw elektrisch gemaal'''. De '''capaciteit''' zou '''15.000 m3 per minuut''' bedragen.
<br>Ter vergelijking: '''[[De Cruquius]]''', bij de droogmaking van de Haarlemmermeer (1852 in bedijf): 2500 m3 per minuut, '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' Lemmer (1920 in bedrijf): 4500 m3 per minuut en het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' Stavoren (1967 in bedrijf) 9000 m3 per minuut.
<br>De geraamde kosten van het gemaal zouden '''minimaal 180 miljoen euro''' bedragen. De verwachting is dat het gemaal dan '''tien dagen per jaar''' zou gaan draaien.
<br>De hoge kosten en het geringe jaarlijks gebruik en de economische recessie, die in 2008 begon, heeft het besluit in de hand gewerkt om '''het gemaal definitief niet te bouwen'''.
De s'''puisluizen blijven gehandhaafd'''.


'''De Waterwolf''' bemaalt '''67.000 hectare in het westen''' van de provincie '''Groningen''' en '''29.000 hectare in het noorden''' van de '''Drenthe'''. Het gemaal maalt af op een peil van ''' - 0.93 m NAP'''. Dat is aanzienlijk lager dan het peil in de '''[[Friese boezem]]''': '''- 0.52 m NAP'''. Dat zorgt ervoor dat er '''goed overleg moet zijn''' tussen het '''Wetterskip Fryslân''' en het waterschap '''Noorderzijlvest''' '''over het gebruik van het Lauwersmeer'''. Het Friese water komt via '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''' op het Lauwersmeer.
Aan '''spuien onder natuurlijk verval is één belangrijk nadeel''' verbonden: '''de waterstand van het buitenwater is niet te beïnvloeden'''. Als er een '''stevige noordwester storm''' staat (windkracht 8 of meer), dan wordt het water vanuit de '''[[Noordzee]]''' de '''[[Waddenzee]]''' ingeblazen. Er staat bij '''[[Lauwersoog]]''' een '''hogere waterstand dan onder normale weersomstandigheden'''. Omdat het buitenwater '''([[Waddenzee]])''' dan hoger staat dan het binnenwater '''([[Lauwersmeer]])''', '''kunnen de spuisluizen niet geopend worden''' en '''blijft het overtollige water''' uit de Friese en Groningse boezem op het Lauwersmeer staan. Dit '''kan een aantal dagen duren''' zonder dat er dan sprake is van een groot veiligheidsrisico. Het wordt echter anders '''als er ook sprake is van gelijktijdige overvloedige neerslag (regen)'''. In dat geval raken de beide '''[[boezem]]s''' vol of zelfs overvol. Het water kan letterlijk geen kant meer op.
'''Bij Lammerburen''' is ter hoogte van het gemaal in het Reitdiep '''een sluis''' gebouwd. '''Door de sluisdeuren te sluiten''' stroomt het water '''van het Reitdiep''' '''het Kommerzijlsterried in''' en wordt dan door het gemaal opgepompt en uitgeslagen. Het '''deel van het Reitdiep tussen het gemaal en de sluizen''' bij '''[[Zoutkamp]]''' is een''' berg[[boezem]]''', deze '''bergboezem''' is '''6 kilometer lang'''. Mocht het water in de '''[[boezem]]''' van het '''Waterschap Noorderzijlvest''' te hoog staan, dan kan het afgemalen worden door de Waterwolf en tijdelijk opgeslagen in de bergboezem, '''totdat er een moment is om het water op het''' '''[[Lauwersmeer]]''' te brengen. Dat gaat onder '''natuurlijk verval''': de '''sluis openzetten als het water op het Lauwersmeer lager staat dan in de bergboezem'''. Soms is er een probleem: in de zomer van 2006 dee de situatie zich voor, dat '''zowel het Lauwersmeer als de bergboezem vol met overtollig water''' uit de '''[[Groningse boezem]]''' stonden. '''Afvoeren naar de '''[[Waddenzee]]''' was op dat moment niet mogelijk''', door de hoge waterstand op de Waddenzee. Op dat moment was er '''sprake van een serieus''' probleem. Oorzaak was een '''dagenlang aanhoudende neerslag'''.


[[Bestand:De_Waterwolf_(uitlaten).jpg‎|600×260px|link=]]
Op '''dat moment is het noodzakelijk om mechanisch te gaan bemalen'''.
 
'''(zie de uitleg in de 3D film in het''' '''[[bezoekerscentrum van het Woudagemaal]]''')
Ook hier was het voortraject een lange: '''Prof. N.N. Henket''' van de Poly Technische School in '''Delft''' had aan het '''eind van de 19e eeuw in 1877''' al eens voorgesteld om vier stoomgemalen op het Hogeland in '''Hunsingo''' te plaatsen, om hiermee '''de afwatering''' vanuit het gebied naar de '''[[Lauwerszee]]''' te '''verbeteren'''. In dat jaar verscheen het voorlopig rapport over de gewenste bemaling in Hunsingo. Vergelijk de discussie in '''Friesland''', waar Wouda in zijn rapport aan '''Provinciale Staten''' aan had gegeven, dat er twee '''boezemstoomgemalen''' (bij '''Lemmer''' het '''ir. D.F. Woudgemaal'''; 1920) en '''Stavoren''' het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]'''; 1967) '''nodig''' zouden zijn voor een optimale afwatering.
 
De '''voorstellen van Prof. Henket verdwenen''' in de la. In de periode waarin Wouda aan het ontwerp van het stoomgemaal bij [[Teakesyl|Tacozijl]] werkte, ging men '''in Groningen ook weer voortvarend aan de slag'''. Er moest een gemaal komen. De Groningers pakten het echter nog wat '''eigentijdser aan door van de Waterwolf direct een elektrisch gemaal te maken'''.
<br>De belangrijkste reden hiervan was dat de '''elektriciteitscentrale bij''' '''Helpman''' aan de zuidkant van de stad was gebouwd. Door het gemaal aan te sluiten op het elektriciteitsnet was de centrale '''zeker van een belangrijke afnemer'''. De provincie zag dit op tijd in en wilde het openbare stroomnet om die reden aanpassen. Zo kon het gebeuren dat er vrijwel '''gelijktijdig twee grote gemalen worden gebouwd''', maar met verschillende uitgangspunten: '''stoom (ir. D.F. Woudagemaal) of elektriciteit (De Waterwolf)'''.
 
[[Bestand:Reitdiep_bij_Dorkwerd_gi.jpg‎|600×450px|link=]]
 
De '''noodzaak voor mechanische bemaling''' is ontstaan, '''nadat het Reitdiep bij Zoutkamp in 1877 werd afgesloten van de [[Lauwerszee]]'''. Door de overheersende windrichting (westenwind) werd de geul in het Reitdiep '''volgespoeld met zand uit de [[Lauwerszee]]''', hetgeen '''de afwatering ernstig belemmerde'''. Het gemaal '''De Waterwolf moest dit probleem oplossen'''. Een tweede probleem ontstond, toen '''de woeste gronden in Drenthe steeds meer omgezet werden in cultuurgrond'''. Drenthe kon het '''gebiedseigen water niet langer vasthouden''', het water werd '''versneld via de boezem afgevoerd naar de [[Lauwerszee]]'''.
 
Pas bij '''de afsluiting van de [[Lauwerszee]]''' en het plaatsen van de '''[[P.J. Cleveringasluizen]]''' ('''spui- en [[schutsluis]]''') bij '''[[Lauwersoog]]''' kon het waterbeheer in '''Groningen''' en '''Drenthe''' beter gestuurd worden.
 
(zie ook: [http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Waterwolf]
<br>'''Stoomgemaal De Waterwolf en internet-ecyclopedie Wikipedia''')

Versie van 5 nov 2013 15:08

Het complex R.J. Cleveringsluizen bevindt zich in de provinciale weg N 361 naar Lauwersoog. Het gaat om spuisluizen, de schutsluis voor het scheepvaartverkeer ligt bij '''Lauwersoog'''.

[[Bestand:

Met een spuisluis kan alleen onder natuurlijk verval water worden afgevoerd, in dit geval van het Lauwersmeer naar de Waddenzee.

Op het Lauwersmeer komen twee boezemstelsels samen: de Friese boezem en de Groningse boezem.
De Friese boezem heeft een uitlaatpunt bij Dokkumer Nieuwe Zijlen.
De Groningse boezem bij Zoutkamp. Tussen Zoutkamp en het gemaal De Waterwolf ligt de bergboezem.
De spuisluizen zijn in 1969 geplaatst toen de Lauwerszee werd afgesloten en het Lauwersmeer ontstond.
Het sluizencomplex kreeg op dat moment de naam: Lauwerssluizen. Pas op 2 oktober 2007 werd de naam gewijzigd in R.J. Cleveringsluizen.

R.J. Clevering (1914 - 2013) was van 1955 - 1979 voorzitter (dijkgraaf) van het Waterschap Hunsingo.

De spuisluizen bestaan uit drie bouwwerken met ieder vier spuikanalen. Twee van de drie bouwwerken staan op Fries grondgebied en één op Gronings grondgebied.

De spuisluizen worden opengezet als het eb op de Waddenzee is. Op dat moment is de stand van het buitenwater (Waddenzee) lager dan dat van het Lauwersmeer en kan het onder vrij verval naar buiten stromen, waarmee de boezem wordt ontlast en daarmee het overtollige water kwijt is.

Dat water stroomt voor een belangrijk deel vanuit Friesland naar Dokkumer Nieuwe Zijlen en vanuit Groningen voor het Westerkwartier, Hunsingo en een deel van de kop van Drenthe via het Reitdiep naar het Lauwersmeer.

Met enige regelmaat blijven de spuisluizen wel eens wat langer open staan dan strikt noodzakelijk is. Op dat moment stroomt er zout water van de Waddenzee naar het Lauwersmeer.

Tot de zomer van 2012 is er vaak nagedacht over het vervangen van de spuisluizen door een nieuw elektrisch gemaal. De capaciteit zou 15.000 m3 per minuut bedragen.
Ter vergelijking: De Cruquius, bij de droogmaking van de Haarlemmermeer (1852 in bedijf): 2500 m3 per minuut, ir. D.F. Woudagemaal Lemmer (1920 in bedrijf): 4500 m3 per minuut en het J.L. Hooglandgemaal Stavoren (1967 in bedrijf) 9000 m3 per minuut.
De geraamde kosten van het gemaal zouden minimaal 180 miljoen euro bedragen. De verwachting is dat het gemaal dan tien dagen per jaar zou gaan draaien.
De hoge kosten en het geringe jaarlijks gebruik en de economische recessie, die in 2008 begon, heeft het besluit in de hand gewerkt om het gemaal definitief niet te bouwen. De spuisluizen blijven gehandhaafd.

Aan spuien onder natuurlijk verval is één belangrijk nadeel verbonden: de waterstand van het buitenwater is niet te beïnvloeden. Als er een stevige noordwester storm staat (windkracht 8 of meer), dan wordt het water vanuit de Noordzee de Waddenzee ingeblazen. Er staat bij Lauwersoog een hogere waterstand dan onder normale weersomstandigheden. Omdat het buitenwater (Waddenzee) dan hoger staat dan het binnenwater (Lauwersmeer), kunnen de spuisluizen niet geopend worden en blijft het overtollige water uit de Friese en Groningse boezem op het Lauwersmeer staan. Dit kan een aantal dagen duren zonder dat er dan sprake is van een groot veiligheidsrisico. Het wordt echter anders als er ook sprake is van gelijktijdige overvloedige neerslag (regen). In dat geval raken de beide boezems vol of zelfs overvol. Het water kan letterlijk geen kant meer op.

Op dat moment is het noodzakelijk om mechanisch te gaan bemalen. (zie de uitleg in de 3D film in het bezoekerscentrum van het Woudagemaal)