Noordzee
Mare Librum, zo dacht Hugo de Groot er al in de 17e eeuw over, toen hij zijn gedachten op papier zette. De Groot was in zijn tijd een belangrijk rechtsgeleerde.
De Republiek had belang bij zijn gezaghebbende woorden: een vrij zee.
Men kon geen kapers op de kust gebruiken. De handelsroute van Nederland/Holland liep via de Noordzee naar de rest van Europa: Middellandse Zeegebied, Oostzee (Hanze) en later ook naar het Verre Oosten (VOC).
Hugo de Groot
De Noordzee is een tamelijk ondiepe zee, die in het zuiden ingeklemd ligt tussen het Het Kanaal/ (Nauw van Calais) en in het noorden de Atlantische Oceaan.
De Noordzee is voor Nederland van wezenlijk belang: scheepvaart die via de Noordzee de havens van Amsterdam en Rotterdam kan bereiken via vastgestelde vaarroutes. Omdat de Noordzee zeer druk bevaren wordt zijn er paden uitgezet, deze snelwegen zijn in de zomer van 2013 opnieuw aangepast, waardoor het scheepvaartverkeer van en naar de havens minder kruisende bewegingen hoeft te maken.
Naast de beroepsvaart maakt ook de zeewaardige pleziervaart veelvuldig gebruik van de Noordzee, voor de korte oversteek naar Engeland of voor een lange zeereis naar het zuiden.
De Noordzee is vanwege de vis die wordt gevangen van groot belang voor de visserij. Enkele bekende vissoorten die gevangen worden: haring, kabeljauw, makreel, schol.
Sinds de ontdekking van olie en gas in het continentaal plat van de Noordzee staan veel booreilanden in de Noordzee om de grondstoffen te winnen en naar het vasteland te transporteren.
Omdat de fossiele brandstoffen vroeg of laat uitgeput zullen raken, komen er meer windturbineparken op de Noordzee bij. De opgewekte elektriciteit wordt via grote stroomkabels, die op de bodem van de Noordzee liggen, aan land gebracht en in het distributienet opgenomen.
In het verleden is er wel eens over nagedacht om buiten het vaste land en dus op de Noordzee een nieuwe luchthaven te bouwen, als alternatief voor Schiphol. Die plannen zitten voorlopig in de ijskast. Hoogstwaarschijnlijk zullen eerder de regionale luchthavens: Lelystad en Rotterdam uitgebreid worden om een deel van het vakantieverkeer over te nemen van Schiphol. Daarom zal er nog eens nagedacht zal worden over een hele nieuwe luchthaven in de Noordzee.
Nederland heeft een gunstig zeeklimaat, door de lange kustlijn kan de warme golfstroom, die vanaf de Atlantische Oceaan het Kanaal binnenstroomt, gedurende een lange tijd van het jaar in de Noordzee blijven stromen. Eigenlijk komt het al decennialang niet meer voor, dat vanwege ijsgang vaarwegen van en naar de havens gestremd zijn.
De Noordzee vormt in zeker opzicht ook een bedreiging voor de kustlijn. Op twee plaatsen ontbreekt de meest natuurlijke kustverdediging: de duinen. Dat is bij Westkapelle in Zeeland, waar de Westkapelse zeedijk is aangelegd en in het noorden is dat de Hondsbossche zeewering.
Duinen zijn flexibel en met name bij de Hondsbossche zeewering is goed te zien dat de duinen meebewegen en dat de zeewering eigenlijk zeewaarts uitsteekt.
Bij Katwijk is inmiddels een nieuwe oplossing gevonden: een dijk in de duinen, zodat het gehele kunstwerk er natuurlijk uitziet, maar wel robuust genoeg is om de zee tegen te houden.
Ter hoogte van 's-Gravezande in het Westland is inmiddels een kunstmatig eiland vlak voor de kust aangelegd. De Delflandse hoofden die hier vanouds waren geplaatst, om de sterke golfslag te breken en zo te voorkomen dat delen van de kust zouden worden weggeslagen, bleken niet meer te werken, of in ieder onvoldoende.
De provincie Zuid-Holland had twintig jaar geleden het ambitieuze plan: ,,Ruimte voor de kust" opgevat om evenwijdig aan de kustlijn tussen Hoek van Holland en Kijkduin een nieuwe strook land aan te leggen en in ontwikkeling te nemen, alle denkbare functies zouden dan mogelijk zijn geweest.
De nieuwe kustlijn zou enkele kilometers in zee komen te liggen. Tussen het huidige strand en de nieuwe kustlijn zouden nieuwe meren ontstaan. Evenals de luchthaven is ook dit plan in de ijskast bijgezet.
De belangrijkste reden om de kustlijn te verschuiven is de jaarlijks weerkerende afslag, die langs de Hollandse kustlijn overal plaatsvindt, waardoor er bijna ieder voorjaar grote zandsuppleties nodig zijn om de zeereep intact te houden.
Ook op Ameland spelen dergelijke processen zich af. Aan de noordwestzijde groeit een enorme zandplaat terwijl ter hoogte van Ballum de zee stukken van het strand wegslaat.
De Noordzee is een relatief ondiepe zee, het is bekend dat de zee helemaal niet zo oud is, maar dat er vroeger een groter aangesloten Europa is geweest: men kon naar Engeland lopen! Stijging en daling van de temperatuur op aarde zorgt ervoor, dat de zee verdwijnt in de ijstijden en weer ontstaat in warmere perioden, een geologisch gezien regelmatig terugkerende cyclus, zich afspelende in een tijdsbestek van honderdduizenden jaren.
De betrekkelijk geringe diepte van de Noordzee zorgt er voor dat de grotere zeezoogdieren met enige regelmaat in de problemen komen als zij op de Atlantische Oceaan de ,,verkeerde afslag" nemen en in Het Kanaal terecht komen. Weliswaar laten zij zich door het warme water meevoeren, maar de ondiepte speelt hen ter hoogte van Nederland parten. Strandingen van kleinere of grotere walvissen komen meerdere keren per jaar voor.
Potvis gestrand in 1598
Voor de waterhuishouding in Nederland is de Noordzee eveneens van groot belang. Het ir. D.F. Woudagemaal, één van de twee boezemgemalen van de provincie Fryslân, brengt het water op het IJsselmeer, het water gaat via de spuisluizen in de Afsluitdijk en komt dan op respectievelijk in de Waddenzee en uiteindelijk in de Noordzee.
In de Delta van Zuidwest-Nederland, het gebied tussen Vlissingen en Rotterdam, stromen de meeste grote rivieren in de Noordzee: de Westerschelde die als Schelde in België ontstaat en de Rijn en Maas met alle vertakkingen die tussen de grens met Duitsland stroomafwaarts ontstaan.