Anonieme gebruiker
Marinus Bliek: verschil tussen versies
k
Categorie toegevoegd
imported>Jan Pieter Rottine Geen bewerkingssamenvatting |
imported>Cierick Goos k (Categorie toegevoegd) |
||
| (15 tussenliggende versies door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
In een brief van 25 februari in '''1910''' stelde de Minister van Waterstaat in deze zich wat milder op. Hij '''liet het plan van afsluiting varen en koos voor de bouw van stoomgemalen'''. Als de provincies ook de weg zouden kiezen van bouw van gemalen dan zou '''de minister''' bereid zijn een '''deel van de kosten''' op zich te nemen. Het voorstel noemde een percentage van '''40 %'''. | In een brief van 25 februari in '''1910''' stelde de Minister van Waterstaat in deze zich wat milder op. Hij '''liet het plan van afsluiting varen en koos voor de bouw van stoomgemalen'''. Als de provincies ook de weg zouden kiezen van bouw van gemalen dan zou '''de minister''' bereid zijn een '''deel van de kosten''' op zich te nemen. Het voorstel noemde een percentage van '''40 %'''. | ||
Op deze manier werd de weg in feite geplaveid voor het latere Woudagemaal. | Op deze manier werd de weg in feite geplaveid voor het latere Woudagemaal. | ||
==='''Het ir. D.F. Woudagemaa'''l=== | ==='''Het ir. D.F. Woudagemaa'''l=== | ||
| Regel 34: | Regel 32: | ||
In '''1948''' kreeg het de naam '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]'''. Dit gebeurde ter gelegenheid van zijn pensionering. | In '''1948''' kreeg het de naam '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]'''. Dit gebeurde ter gelegenheid van zijn pensionering. | ||
<br>Van 1920 tot 1968 heeft het gemaal '''gemiddeld 1850 uren per jaar''' gedraaid. Eind '''2003''' had het in totaal rond '''100.000 uren''' gedraaid. '''Na 1967''', toen het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' in bedrijf gekomen is, was het aantal draaiuren gemiddeld '''nog maar 300 per jaar'''. | <br>Van 1920 tot 1968 heeft het gemaal '''gemiddeld 1850 uren per jaar''' gedraaid. Eind '''2003''' had het in totaal rond '''100.000 uren''' gedraaid. '''Na 1967''', toen het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' in bedrijf gekomen is, was het aantal draaiuren gemiddeld '''nog maar 300 per jaar'''. | ||
[[Bestand:Tegelswouda-small.jpg|314×219px|link=]] | |||
'''Dit bijzondere tableau is in bruikleen beschikbaar gesteld door Familie Wouda. Het is te vinden in de expositieruimte van het bezoekerscentrum''' | '''Dit bijzondere tableau is in bruikleen beschikbaar gesteld door Familie Wouda. Het is te vinden in de expositieruimte van het bezoekerscentrum''' | ||
| Regel 41: | Regel 41: | ||
Het bestek gaf een bedrag te zien van '''f 1,8 miljoen'''. Maar dit bedrag zou door de oorlogsomstandigheden en de tegenvaller van de schoorsteen op '''een aanmerkelijk hoger bedrag''' uitkomen. Toen '''in 1920''' de rekening werd opgemaakt kwam het bedrag uit op '''f 2,82 miljoen'''. Dit na moeizame onderhandelingen met de aannemers. Maar daarvoor kreeg Friesland dan ook '''een ultramodern stoomgemaal''', dat voor de komende jaren '''een waarborg was voor een gedegen waterhuishouding zonder wateroverlast'''. | Het bestek gaf een bedrag te zien van '''f 1,8 miljoen'''. Maar dit bedrag zou door de oorlogsomstandigheden en de tegenvaller van de schoorsteen op '''een aanmerkelijk hoger bedrag''' uitkomen. Toen '''in 1920''' de rekening werd opgemaakt kwam het bedrag uit op '''f 2,82 miljoen'''. Dit na moeizame onderhandelingen met de aannemers. Maar daarvoor kreeg Friesland dan ook '''een ultramodern stoomgemaal''', dat voor de komende jaren '''een waarborg was voor een gedegen waterhuishouding zonder wateroverlast'''. | ||
Een '''bijzonderheid''' was dat bij wet was vastgelegd dat er '''in Friesland gedurende 30 jaar een [[bemalingbelasting]]''' geheven mocht worden op | Een '''bijzonderheid''' was dat bij wet was vastgelegd dat er '''in Friesland gedurende 30 jaar een [[bemalingbelasting]]''' geheven mocht worden op <strong>''ongebouwd''</strong>. Dit ter betaling van de kosten van '''rente, aflossing en exploitatie van het gemaal'''. Dit was een apart privilege voor Friesland! | ||
==='''Aandrijfsysteem'''=== | ==='''Aandrijfsysteem'''=== | ||
| Regel 77: | Regel 77: | ||
==='''De pomptunnels'''=== | ==='''De pomptunnels'''=== | ||
[[Bestand:Wouda-kolken-1.jpg|742x600px|link=]] | |||
<br>Het zijn toch wel grote constructies. Om een indruk te geven. De '''toevoeropeningen hebben een diameter van 1400 mm'''. En de '''grootste breedte van de dubbel uitgevoerde schoep is circa 1 meter'''. Het '''plaatijzer''' van het slakkenhuis is '''13 mm dik'''. | <br>Het zijn toch wel grote constructies. Om een indruk te geven. De '''toevoeropeningen hebben een diameter van 1400 mm'''. En de '''grootste breedte van de dubbel uitgevoerde schoep is circa 1 meter'''. Het '''plaatijzer''' van het slakkenhuis is '''13 mm dik'''. | ||
| Regel 87: | Regel 87: | ||
===Het ketelhuis=== | ===Het ketelhuis=== | ||
In feite begint hier de gesloten kringloop. | In feite begint hier de gesloten kringloop. Aan het '''begin van deze kringloop''' zijn '''de ketels leeg''' en moeten eerst '''met water gevuld''' worden. In principe is dit '''gewoon boezem water'''. Daarvoor is dan wel '''25000 liter water per ketel''' nodig! | ||
<br>'''Aanvankelijk''' stonden hier (ieder met een onder- en bovenketel) '''[[stoomketels van het type Piedboeuf|zes Pied-Boeufketels]]''', waarvan er steeds één in reserve werd gehouden. Deze ketels werden in 1955 afgekeurd en vervangen door '''[[Schotse ketels|vier zogenaamde vuurgang-vlampijp ketels van het fabrikaat Werkspoor uit Amsterdam]]'''. Ook van deze ketels wordt er steeds één in reserve gehouden. | |||
<br>Bij slechts '''90 toeren''' van de stoommachines zouden er '''maar twee ketels echt nodig''' zijn. Het gemaal kan met gemak op drie ketels genoeg stoom produceren voor volle draaicapaciteit. | |||
<br>In '''1967''' zijn deze ketels '''omgebouwd naar oliestook'''. | |||
Men produceert '''stoom bij 195 graden Celsius bij een druk van 14 bar'''. De stoom wordt '''dan nog oververhit met behulp van een in de ketel gebouwde oververhitter tot 320 graden'''. | |||
<br>Men bereikt hiermee dat '''de temperatuur bij de stoommachines 300 graden''' is. Het '''rendement wordt hierdoor verbeterd''', en men '''voorkomt op deze manier dat er waterslag kan ontstaan'''. Waterslag kan '''rampzalig voor de stoommachine''' zijn. | |||
De '''stroomproductie per ketel is circa 5000 kg/h'''. Het '''brandstofverbruik kan in totaal 14 tot 20 ton olie per dag zijn'''. In principe is de '''totale olievoorraad voldoende voor 1 maand''', bij nominaal toerental. | |||
<br>De olie die normaal gebruikt wordt is '''zeer dik''' en moet, '''voordat deze verstoven en in de ketels gebruikt kan worden, tot wel 110 graden opgewarmd worden'''. In de voorraadtank zit '''een warmtewisselaar die de olie voorverwarmt tot 80 graden Celsiu'''s. In de ketelruimte is een speciale warmtewisselaar aanwezig om de temperatuur van aangevoerde olie te verhogen tot de gewenste 110 graden C. | |||
Voordat er was overgegaan op het stoken met olie '''werden de kolen met de kruiwagen vanuit de kolenbunker naar binnen gebracht'''. Vervolgens werden ze '''op de stalen vloer voor de ketels in een speciale trog gestort'''. | |||
<br>De stoker gooide de kolen vandaar '''op het roosterbed in de vuurgangen''' van de ketels. | |||
<br>Er werkten '''destijds soms wel tot 24 mensen in een drieploegendienst'''. '''Nu''' kan met toe met '''15 personen'''. Bovendien is het werk ook veel aangenamer. | |||
==='''Bijkomende projecten'''=== | |||
Het zal duidelijk zijn dat er voor de bouw van het gemaal één en ander gegraven moest worden. Niet alleen voor de aanleg en de diverse funderingen, maar ook om het nodige water bij het gemaal te kunnen krijgen. | |||
Staande op de brug bij hotel Iselmar ziet men een '''gegraven kanaal''', dat '''het water aanvoert en door acht tunnels het gebouw binnen laat''' komen. Dit '''stroomkanaal''', gebaggerd door “Dordtse baggeraars” is, gerekend vanaf de Grote Brekken, een enorme goot van circa 200 meter lang, '''87 meter breed en 3 meter diep''', waardoor het weg te pompen boezemwater gemakkelijk naar het gemaal stroomt. | |||
'''Tussen het Koevorder Meer en de Grote Brekken is bovendien een toevoerkanaal van 4 km gegraven''', met een bodembreedte '''van 44 meter en een diepte van 3 meter'''. Er is meer dan een miljoen kubieke meter grond verzet! | |||
Nog wat gegevens rondom de bouw. Bij het binnenkomen in de machinehal begrijpt men meteen dat men in de volksmond spreekt van '''een kathedraal voor stoom''' . Deze hal is '''62 meter lang en 15 meter breed'''. Het ziet er hier niet direct uit als een industrieel gebouw, er is veel licht, veel glas , en het geheel is zeer vriendelijk in aanzicht. | |||
<br>Men kan hier duidelijk zien dat de bouw beïnvloed is door architecten van de Amsterdamsche school. Ir. D.F. Wouda heeft het ontwerp van het gebouw voor zijn rekening genomen. Het bouwmateriaal komt overeen met dat van de bekende gebouwen in deze bouwstijl, o.a. de beurs van Berlage. '''De hal staat op een dikke gewapende, betonnen plaat van 82,5 bij 44,5 meter'''. Geheel uit één stuk. '''Het gemaal is gefundeerd op 1950 palen'''. Voor die tijd groots! Wanneer de machines draaien en men op deze plaat loopt, dan bespeurt men geen enkele trilling. Dat moet ook een pluim zijn op de hoed van de vaklieden die de machines zo deskundig uitgelijnd hebben. En dat dan vóór de tijd van laserwaterpassen. | |||
==='''Het drama van de schoorsteen'''=== | |||
Bij de bouw heeft zich nog een duur drama afgespeeld. De schoorsteen (voor een deel dubbelwandig) was klaar in 1918. Het cement was nog nat en niet uitgehard. '''Op 16 juni, werd de schoorsteen door bliksem getroffen''', zonder dat de bliksemafleiders al gemonteerd waren. En na de inslag restte nog slechts een halve schoorsteen. En verder was de schoorsteen van onder tot boven gescheurd. Er bleef niets anders over dan de schoorsteen af te breken en opnieuw te bouwen. De eerste schoorsteen kostte in 1915 f 15.600, de nieuwe schoorsteen moest f 29.375 kosten. Nog steeds kan men genieten van dit markante bouwwerk. Aan de onderkant is de diameter van de schoorsteen ruim 6 meter, en aan de bovenkant 3 meter. | |||
==='''De keerdeuren aan de zeezijde'''=== | |||
Komt men aan de zeezijde, dan vallen meteen '''de keerdeuren''' op. Daar in 1920 deze kant nog '''onderdeel was van de Zuiderzee, hadden deze deuren duidelijk een functie'''. De waterspiegel aan zeezijde was toen nog '''onderhevig aan eb en vloed'''. De Zuiderzee is namelijk pas in 1932 afgesloten. Bij extreme waterstanden, zouden de deuren wel eens nodig kunnen zijn. Het kon echt wel spoken op de Zuiderzee. | |||
De '''hoogte van de deuren is 4,10 meter boven NAP''', net als de afschermdijken. De deuren zijn gelukkig maar '''weinig (of niet?)''' gebruikt, want als ze gesloten waren maakten ze een heel sterk klapperend geluid. | |||
Het was namelijk '''niet mogelijk om de druk aan de achterkant weg te halen door verlaging van het kolkpeil''', zodat ze tegen elkaar geklemd konden worden. | |||
[[Bestand:Gevelsteen-small.jpg|314×206px|link=]] | |||
==='''Afsluiting'''=== | |||
Wellicht heeft deze beschrijving u nieuwsgierig gemaakt? Het gemaal is '''te bezoeken en te bezichtigen'''. Wellicht heeft u gelezen dat prinses Margriet onlangs een nieuw bezoekerscentrum voor het Woudagemaal heeft geopend. '''Een bezoek hieraan is zeer de moeite waard.''' U kunt er veel opsteken over het Friese waterbeheer. | |||
Nee, het is '''geen museum'''. In het bezoekerscentrum kunt u een '''3-D film van het gemaal''' zien en een tentoonstelling bezoeken. U geniet van een '''magnifiek zicht op het IJsselmeer bij Lemmer'''. De koffie is er altijd warm en vers. Uiteraard zijn er rondleidingen mogelijk! | |||
Verder moet u weten dat het gemaal '''het enige gemaal wat nog een functie heeft in de waterhuishouding'''. Het is van wezenlijk belang voor de waterhuishouding van Friesland! Bovendien behoort het tot de Unesco Werelderfgoederen!! | |||
U kunt nog veel meer te weten komen via de website van het ir. Woudagemaal en deze speciale wiki-informatiesite (zie hoofdpagina!) | |||
==='''Bronnen'''=== | |||
"De loop van het Friese water", Polhuis | |||
<br>"Het Stoomgemaal van Tacozijl", Wijnsma | |||
<br>foto’s: eigen bron | |||
<br>foto van het tegel tableau: T. Kuilboer. | |||
M. Bliek | |||
<br> | |||
[[Category:Overig]] | |||