Lauwersmeer en Lauwersmeer in breed perspectief: verschil tussen pagina's

Versie van 1 jan 2012 13:05

Bestand:Satellite image of Lauwersmeer, Netherlands (6.21E 53.36N).png

Satellietfoto van het Lauwersmeer

Het Lauwersmeer is een door mensenhanden gemaakt meer in het noorden van Nederland, op de grens van de provincies Groningen en Friesland. Het is op 23 mei 1969 ontstaan door het afsluiten van de Lauwerszee.

Geschiedenis

De voornaamste reden voor deze afsluiting was veiligheid. Na de watersnood van 1953 stond Rijkswaterstaat voor de keuze de dijken rond de Lauwerszee (die zelf ontstond door de Stormvloed van 1280) te verhogen tot deltahoogte, of de zeearm af te sluiten. Onder druk van met name de Friese bevolking (actieleuze: De Lauwerssé moat ticht!) werd voor het laatste gekozen. De Groningers -met name de Zoutkampers- waren destijds minder blij met de sluiting, doordat de garnalenvloot en haven van het dorp hierdoor gedwongen moest worden verplaatst naar de nieuwe haven Lauwersoog.

Na de afsluiting zijn de hooggelegen zeebodems (die voordien tot het wad behoorden) droog komen te staan. In de eerste jaren zijn grote delen hiervan vrijwel aan hun lot over gelaten, zodat veel natuur ontstond. Langs de oude kustlijn zijn de voormalige kwelders ingericht als landbouwgebied. Door de afdamming en de voortdurende instroom van het Reitdiep, Dokkumer Ee en Dokkumergrootdiep werd het water van zout eerst brak en vervolgens zoet. De natuur veranderde hierin mee.

Natuur

Westelijk van de autoweg naar Lauwersoog is een groot recreatiegebied ontstaan rond het Nieuwe Robbengat. Er werd hier op grote schaal aan bosaanplant gedaan; grotendeels loofbos, maar deels ook naaldbos (Marnewaard). Niet alle bomen waren even geschikt voor de bodem. Door oppervlakkig wortelen is het meerdere malen voorgekomen dat tijdens najaarsstormen veel bomen ontworteld raakten. Net als in veel andere natuurgebieden worden ook in Lauwersmeer veel van de open vlaktes (ongeveer 2000 hectare) rondom het Lauwersmeer kort gehouden door grote grazers (zie ook beheer in Nederland), waaronder ongeveer 250 Schotse hooglanders en ongeveer 150 konikpaarden.

In het midden en oosten van het Lauwersmeergebied is vrijwel alleen natuur. Hier werd op 12 november 2003 het Nationaal Park Lauwersmeer ingesteld. Op 27 november 2004, in de finaleuitzending van het NCRV-televisieprogramma De mooiste plek van Nederland, eindigde het Lauwersmeer op de derde plaats na het Overijsselse natuurgebied De Weerribben en het Friese dorp Moddergat.

Bebouwing

In het Lauwersmeer ontstond nabij de haven het dorp Lauwersoog, waarbij later het vakantiedorp Robbenoort werd gebouwd, gevolgd door het vakantiedorp Suyderoogh, iets zuidelijker. Het oostelijke gedeelte van de Lauwersoog staat bekend als de Marnewaard en werd in de jaren 1980 tot militair oefenterrein verklaard (dit was oorspronkelijk ook het plan voor de Kollumerwaard in het zuiden, maar deze plannen werden later niet doorgezet). In die tijd werd ook de Willem Lodewijk van Nassaukazerne gebouwd. Eind jaren 1990 werd in de Marnewaard Marnehuizen gebouwd, het grootste oefendorp van West-Europa waar legers uit verschillende landen guerrillatechnieken voor de stadsoorlog kunnen oefenen. De voorgenoemde bebouwingen vormen allen onderdeel van de gemeente De Marne. Bij de kazerne zijn begin 21e eeuw een aantal schotelantennes geplaatst als onderdeel van het Militaire Satelliet Communicatie-systeem (MilSatCom) van Defensie.

Aan westzijde van het meer (het Friese deel dat al ingepolderd was voor 1968) is bij het dorp Oostmahorn is in de jaren 2000 het in historische stijl opgetrokken vakantiewoningendorp Esonstad gebouwd, waar de oude pier naar Schiermonnikoog nieuw leven is ingeblazen met een veerdienst. Ten zuiden daarvan is rond dezelfde periode het Villapark Lauwerssee gebouwd. Nog zuidelijker liggen de restanten van de kruitfabriek Kollumerwaard (jaren 1980-90), waarvoor plannen bestaan voor de aanleg van het zorgvakantiepark 'Lauwershage' (zie verder).

Bestand:Lauwersmar kollumerwaard de baak.jpg

Vogelkijkhut De Baak in de Kollumerwaard

Vogelgebied

Het Lauwersmeergebied is een belangrijk Nederlands vogelgebied, waar met name veel watervogels leven. Belangrijke watervogelgebieden zijn de Ezumakeeg aan de Friese Kant van het Lauwersmeer, waar enkele vogelkijkhutten en een secundaire weg zijn aangelegd voor vogelaars en andere liefhebbers. Met name in de late middag-avond als de zon mooi op de rug staat wordt het door vogelaars beschouwd het een waar adembenemend schouwspel. Aan de Groninger zijde is het Jaap Deensgat met een uitkijkbult en een vogelkijkhut de belangrijkste plek voor vogelaars. Het Oude Robbengat is eveneens een gewilde plaats voor vogelaars om vogels te bekijken. In het najaar bij harde noordwester stormen wordt vaak door vogelaars gekeken vanaf de sluizen naar zeevogels, die vaak dichtbij langsvliegen.

Bodemdaling

In 2007 is de NAM begonnen met gaswinning onder de Waddenzee vanaf Lauwersoog. Door de gaswinning zal de bodem van het gebied, inclusief het Lauwersmeer gaan dalen. Bij het verlenen van een vergunning voor de gaswinning werd aangenomen dat de NAM de bodemdaling goed in de gaten zal houden en direct met de winning zal stoppen als de bodem te snel daalt. Tegenstanders van gaswinning verwachtten echter dat stoppen geen reële optie zal zijn en vroegen om vernietiging van de winningsvergunning. Indien de bodemdaling groter zou zijn dan verwacht kan dat direct gevolgen hebben voor de R.J. Cleveringsluizen bij Lauwersoog, en daarmee ook voor het Lauwersmeer. De Raad van State gaf toestemming voor de winning.

Bestand:Windsurfen Lauwersmeer02.jpg

Windsurfen op het Lauwersmeer

Sport en recreatie

Op het Lauwersmeer wordt veel aan windsurfen en kitesurfen gedaan (zie foto).

Langs het Lauwersmeer loopt de Europese Wandelroute E9. De E9 loopt via de kust van Portugal tot aan de Oostzee. In Nederland heet het gedeelte van de wandelroute ten oosten van de pont Wad- en Wierdenpad, ten westen Friese Kustpad. Nabij Lauwersoog ligt het centrum voor recreatie en educatie over de Wadden en het Lauwersmeer Expozee, waar exposities over het gebied zijn te bezichtigen. VVV-kantoren bevinden zich in Zoutkamp en Dokkum.

Kruitfabriek Kollumerwaard/Lauwershage

In het zuidelijke (Friese) gedeelte, de Kollumerwaard, bevindt zich het in onbruik geraakte munitiedepot van de kruitfabriek Muiden Chemie. Dit complex werd gebouwd na een ongeluk in de kruitfabriek in Muiden in 1983. Na het ongeluk, waarbij drie Surinaamse medewerkers omkwamen, werd gezocht naar een vervangende plek. De gemeente Muiden wilde niet meewerken waarop de gemeente Kollumerland in 1985 met het aanbod kwam om de fabriek daar te huisvesten (in verband met de 100 arbeidsplaatsen die de fabriek zou opleveren). In 1986 werd begonnen met het 20 miljoen gulden kostende complex. Het kreeg een omvang van 70 hectare naast een militair schietterrein en er zouden nieuwe kruitsoorten volgens een nieuw procedé worden getest. De provincie Friesland was ook erg enthousiast en 27 februari 1986 gaf de Raad van State goedkeuring voor de bouw. Drie milieuorganisaties probeerden de plannen nog te verhinderen, maar zonder resultaat. De fabriek werd gebouwd en werd in bedrijf gesteld. In 1987 bleek dat Muiden Chemie inclusief de vestiging in de Kollumerwaard hadden meegewerkt aan illegale kruitleveranties aan Iran, dat op dat moment de Irak-Iranoorlog uitvocht met buurland Irak en waarvoor een VN-wapenembargo gold. Het bedrijf kreeg meteen een exportverbod, waardoor het ineens met een grote partij kruit kwam te zitten en grote verliezen draaide. Daarop volgde een boete van 3 miljoen gulden waarvan 2,1 voorwaardelijk. De markt voor kruit was ook volledig ingestort en toen Gorbatsjov ook nog een ontspanningspolitiek ging voeren was het helemaal afgelopen. De voorraden kruit stapelden zich op en de werknemers werden naar huis gestuurd. In november 1990 werd de hele productie stopgezet in alle fabrieken van Muiden Chemie en in december ging het bedrijf failliet. De Commissaris van de koningin Hans Wiegel deed nog een poging om de fabriek open te houden, maar tevergeefs. Sindsdien staat het complex weg te rotten in het bos.

In de jaren erna zijn er verschillende plannen geweest voor het complex, zoals de bouw van een gevangenis, attractiepark, windmolenpark, de nieuwe locatie van zeehondencrèche Lenie 't Hart en de plaatsing van een aantal schotelantennes (Grondstation Marnewaard), maar uiteindelijk werd het terrein in 2005 verkocht aan de Houtense projectontwikkelaar Phanos Molenland BV, die plannen heeft voor de aanleg van het zorgvakantiepark 'Lauwershage' op het terrein. Dit moet het eerste vakantiepark van Nederland worden dat speciaal is toegerust op zorgbehoevenden. Het park met ongeveer 350 huisjes moet 180 directe en 50 indirecte banen opleveren en heeft de steun van de provincie Friesland en de gemeente Kollumerland. Staatsbosbeheer is echter tegen. Men vreest voor verstoring van de vogels en wil het Lauwersmeergebied vrij houden van teveel nieuwe projectontwikkelingen, zoals Esonstad en Villapark Lauwerssee. De start van de bouw van Lauwershage werd in 2008 vastgesteld op 2010.^[1]

Sjabloon:Panorama

Zie ook

Externe links

Sjabloon:Commonscat Sjabloon:Bron

Sjabloon:Navigatie Natura 2000-gebieden Nederland

de:Lauwersmeer en:Lauwersmeer eo:Lauwersmeer fr:Lauwersmeer fy:Lauwersmar nds-nl:Laauwersmeer nn:Lauwersmeer

↑ Sjabloon:Voetnoot web

[1] Sjabloon:Voetnoot web

[1]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Het '''Lauwersmeer''' is '''in 1969 ontstaan''' toen er een '''dam werd aangelegd om de Lauwerszee af te sluiten van de Waddenzee'''.
+{{coördinaten|53_22_30_N_6_11_55_E_scale:100000_region:NL|53° 23' NB, 6° 12' OL}}
-<br> Zee werd meer. Zout water werd zoet water, een vergelijkbaar proces '''als bij de afsluiting van de Zuiderzee in 1932''' door de aanleg van de <strong>[[Afsluitdijk]]</strong>.
+[[Bestand:Satellite image of Lauwersmeer, Netherlands (6.21E 53.36N).png|thumb|Satellietfoto van het Lauwersmeer]]
+[[Bestand:Lauwerseach sluzen1.JPG|thumb|[[R.J. Cleveringsluizen]]]]
-In de dam werden <strong>[[spuisluis|spuisluizen]]</strong> aangelegd '''om het water van de <strong>[[Friese boezem|Friese]]</strong> en [[Groningse boezem]] op de [[Waddenzee]] af te laten stromen'''.
+Het '''Lauwersmeer''' is een door mensenhanden gemaakt [[meer (water)|meer]] in het noorden van [[Nederland]], op de grens van de provincies [[Groningen (provincie)|Groningen]] en [[Friesland]]. Het is op [[23 mei]] [[1969]] ontstaan door het afsluiten van de [[Lauwerszee]].
-[[Bestand:Lauwerseach_slûzen.JPG|220x165px|link=]]
+== Geschiedenis ==
+De voornaamste reden voor deze afsluiting was veiligheid. Na de [[watersnood van 1953]] stond [[Rijkswaterstaat]] voor de keuze de dijken rond de Lauwerszee (die zelf ontstond door de [[Stormvloed van 1280]]) te verhogen tot [[deltahoogte]], of de zeearm af te sluiten. Onder druk van met name de Friese bevolking (actieleuze: ''De Lauwerssé moat ticht!'') werd voor het laatste gekozen. De Groningers -met name de [[Zoutkamp]]ers- waren destijds minder blij met de sluiting, doordat de [[garnalenvisserij|garnalen]]vloot en haven van het dorp hierdoor gedwongen moest worden verplaatst naar de nieuwe haven [[Lauwersoog]].
-<br>'''Op termijn''' zullen de spuisluizen aangevuld of vervangen worden door '''een gemaal'''. Dit hangt nauw samen met de <strong>[[bodemdaling]]</strong> in Groningen als gevolg van <strong>[[gaswinning]]</strong> en de <strong>[[afvoercapaciteit]]</strong> vanuit de Groningse boezem naar het Lauwersmeer. De bodemdaling in Groningen gaat iets sneller dan in Friesland, maar ook vanuit deze hoek komt er '''een moment waarop het water niet langer langs natuurlijke weg afgevoerd kan worden'''.
+Na de afsluiting zijn de hooggelegen zeebodems (die voordien tot het [[wad]] behoorden) droog komen te staan. In de eerste jaren zijn grote delen hiervan vrijwel aan hun lot over gelaten, zodat veel natuur ontstond. Langs de oude kustlijn zijn de voormalige [[kwelder]]s ingericht als landbouwgebied. Door de afdamming en de voortdurende instroom van het [[Reitdiep (rivier)|Reitdiep]], [[Dokkumer Ee]] en [[Dokkumergrootdiep]] werd het water van zout eerst [[brakwater|brak]] en vervolgens [[zoet water|zoet]]. De natuur veranderde hierin mee.
-De '''[[dijkgraaf]]''' van '''[[Wetterskip Fryslân]]''', Paul Erkelens plaatste zeer recent vraagtekens bij nut en noodzaak van een nieuw gemaal bij '''[[Lauwersoog]]'''. De kosten worden op dit moment geraamd op 146 miljoen euro. Als zou blijken dat het nieuwe gemaal eens in de vijf tot acht jaar nodig is om bij bijzondere omstandigheden zoals in de afgelopen weken water uit het '''[[Lauwersmeer]]''' op de '''[[Waddenzee]]''' uit te slaan dan noemt de dijkgraaf dit een desinvestering. Het zou dan nuttiger zijn om de gemalen bij Staveren, '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' en bij Lemmer, '''[[ir. D.F Woudagemaal]]''', te blijven gebruiken. Als na een paar dagen zou blijken dat ook dit niet voldoende is dan zouden '''[[retentiegebieden]]''' tijdelijk onder water gezet kunnen worden. Een investering van zo'n groot bedrag afgezet tegenover de noodzaak om het gemaal ook te gebruiken kon wel eens een andere afweging met zich meebrengen denkt de dijkgraaf.
+== Natuur ==
+Westelijk van de autoweg naar Lauwersoog is een groot recreatiegebied ontstaan rond het [[Nieuwe Robbengat]]. Er werd hier op grote schaal aan bosaanplant gedaan; grotendeels loofbos, maar deels ook naaldbos (Marnewaard). Niet alle bomen waren even geschikt voor de bodem. Door oppervlakkig wortelen is het meerdere malen voorgekomen dat tijdens najaarsstormen veel bomen ontworteld raakten. Net als in veel andere natuurgebieden worden ook in Lauwersmeer veel van de open vlaktes (ongeveer 2000 hectare) rondom het Lauwersmeer kort gehouden door [[grote grazers]] (zie ook [[Beheer met grote grazers in Nederland|beheer in Nederland]]), waaronder ongeveer 250 [[Schotse hooglander (rund)|Schotse hooglander]]s en ongeveer 150 [[konik]]paarden.
+In het midden en oosten van het Lauwersmeergebied is vrijwel alleen natuur. Hier werd op 12 november 2003 het [[Nationaal Park Lauwersmeer]] ingesteld. Op 27 november 2004, in de finaleuitzending van het [[NCRV]]-televisieprogramma ''De mooiste plek van Nederland'', eindigde het Lauwersmeer op de derde plaats na het Overijsselse natuurgebied [[De Weerribben]] en het Friese dorp [[Moddergat]].
-Daarbij komt, dat er '''verwacht''' wordt dat de <strong>[[zeespiegel]]</strong> als gevolg van smeltend ijs op de poolkap alleen maar '''zal stijgen''' en '''er in de toekomst meer neerslag zal gaan vallen'''. Dit alles zal er voor zorgen dat er steeds vaker geen gebruik zal kunnen worden gemaakt van de spuisluis. Het '''Lauwersmeer''' heeft een '''grote capaciteit om water op te kunnen slaan''', maar met de extra neerslag die op termijn wordt verwacht komt er ook een grens aan wat hiermee haalbaar is.
+== Bebouwing ==
+In het Lauwersmeer ontstond nabij de haven het dorp [[Lauwersoog]], waarbij later het vakantiedorp ''Robbenoort'' werd gebouwd, gevolgd door het vakantiedorp ''Suyderoogh'', iets zuidelijker. Het oostelijke gedeelte van de Lauwersoog staat bekend als de [[Marnewaard]] en werd in de jaren 1980 tot militair oefenterrein verklaard (dit was oorspronkelijk ook het plan voor de [[Kollumerwaard]] in het zuiden, maar deze plannen werden later niet doorgezet). In die tijd werd ook de ''Willem Lodewijk van Nassaukazerne'' gebouwd. Eind jaren 1990 werd in de Marnewaard [[Marnehuizen]] gebouwd, het grootste oefendorp van West-Europa waar legers uit verschillende landen [[guerrilla]]technieken voor de [[stadsoorlog]] kunnen oefenen. De voorgenoemde bebouwingen vormen allen onderdeel van de gemeente [[De Marne]]. Bij de kazerne zijn begin 21e eeuw een aantal schotelantennes geplaatst als onderdeel van het Militaire Satelliet Communicatie-systeem (MilSatCom) van [[Defensie van Nederland|Defensie]].
-[[Bestand:IMG_0045_k.jpg|600×400px|link=]]
+Aan westzijde van het meer (het Friese deel dat al ingepolderd was voor 1968) is bij het dorp [[Oostmahorn]] is in de jaren 2000 het in historische stijl opgetrokken vakantiewoningendorp [[Esonstad]] gebouwd, waar de oude pier naar [[Schiermonnikoog]] nieuw leven is ingeblazen met een veerdienst. Ten zuiden daarvan is rond dezelfde periode het ''Villapark Lauwerssee'' gebouwd. Nog zuidelijker liggen de restanten van de kruitfabriek Kollumerwaard (jaren 1980-90), waarvoor plannen bestaan voor de aanleg van het zorgvakantiepark 'Lauwershage' (zie verder).
-Met de '''discussie over het natuurbeheer''' wordt ook '''gepleit voor het regelmatig openzetten van de sluis''', zodat er '''zout water binnen kan stromen'''. Dat heeft '''gevolgen voor de flora''' maar '''ook voor de landbouw'''. Het is deze sector die grote '''bedenkingen heeft bij het inlaten van zout water'''. Met name de gewassen die vlak langs de kust worden geteeld zijn gevoelig voor zout.
+[[Bestand:Lauwersmar kollumerwaard de baak.jpg|thumb|[[Vogelkijkhut]] ''De Baak'' in de [[Kollumerwaard]] ]]
-Ter vervanging van de voormalige vissershavens in Zoutkamp en Oostmahorn kwam er '''bij Lauwersoog een vissershaven''', een '''haven voor de recreatievaart''' en een '''aanlegplaats voor de boot naar Schiermonnikoog'''.
+== Vogelgebied ==
-Er is ook een <strong>[[schutsluis]]</strong>, waardoor het scheepvaartverkeer van het Lauwersmeer naar de Waddenzee kan varen.
+Het Lauwersmeergebied is een belangrijk Nederlands vogelgebied, waar met name veel [[watervogel]]s leven. Belangrijke watervogelgebieden zijn de [[Ezumakeeg]] aan de Friese Kant van het Lauwersmeer, waar enkele [[vogelkijkhut]]ten en een secundaire weg zijn aangelegd voor [[Vogelen|vogelaars]] en andere liefhebbers. Met name in de late middag-avond als de zon mooi op de rug staat wordt het door vogelaars beschouwd het een waar adembenemend schouwspel. Aan de Groninger zijde is het [[Jaap Deensgat]] met een uitkijkbult en een vogelkijkhut de belangrijkste plek voor vogelaars. Het Oude Robbengat is eveneens een gewilde plaats voor vogelaars om vogels te bekijken. In het najaar bij harde noordwester stormen wordt vaak door vogelaars gekeken vanaf de sluizen naar [[zeevogels]], die vaak dichtbij langsvliegen.
-Het '''Lauwersmeer is''' inmiddels '''[[Nationaal Landschap]]''' en daarmee '''een belangrijk leefgebied voor flora en fauna'''.
+== Bodemdaling ==
-<br>In het voorjaar van 2011 werd er een zeearend gesignaleerd die een jong heeft uitgebroed. Medio juni was dit een grote sensatie toen het jong begon te vliegen. Inmiddels heeft het jong in het najaar van 2011 het gebied verlaten om zelf op zoek te gaan naar een eigen afgebakend leefgebied.
+In 2007 is de [[Nederlandse Aardolie Maatschappij|NAM]] begonnen met [[aardgas|gaswinning]] onder de [[Waddenzee]] vanaf Lauwersoog. Door de gaswinning zal de bodem van het gebied, inclusief het Lauwersmeer gaan dalen. Bij het verlenen van een vergunning voor de gaswinning werd aangenomen dat de NAM de bodemdaling goed in de gaten zal houden en direct met de winning zal stoppen als de bodem te snel daalt. Tegenstanders van gaswinning verwachtten echter dat stoppen geen reële optie zal zijn en vroegen om vernietiging van de winningsvergunning. Indien de bodemdaling groter zou zijn dan verwacht kan dat direct gevolgen hebben voor de [[R.J. Cleveringsluizen]] bij Lauwersoog, en daarmee ook voor het Lauwersmeer. De [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] gaf toestemming voor de winning.
-[[Bestand:Flora_k.jpg|200x300px|link=]]
+[[Bestand:Windsurfen Lauwersmeer02.jpg|thumb|[[Windsurfen]] op het Lauwersmeer]]
-Het Lauwersmeer is '''als Nationaal Landschap van belang voor recreanten''', er zijn veel mogelijkheden om te wandelen, fietsen en varen. Een deel van het gebied is ingericht met een oefendorp voor militaire acties.
+== Sport en recreatie ==
+Op het Lauwersmeer wordt veel aan windsurfen en kitesurfen gedaan (zie foto).
-'''Uitgebreide info over het Lauwersmeer''': het <strong>[[Lauwersmeer in breed perspectief]]</strong>
+Langs het Lauwersmeer loopt de Europese Wandelroute [[wandelroute E9|E9]]. De E9 loopt via de kust van [[Portugal]] tot aan de [[Oostzee]]. In Nederland heet het gedeelte van de wandelroute ten oosten van de pont [[Wad- en Wierdenpad]], ten westen [[Friese Kustpad]]. Nabij Lauwersoog ligt het centrum voor recreatie en educatie over de Wadden en het Lauwersmeer ''Expozee'', waar exposities over het gebied zijn te bezichtigen. [[Vereniging voor Vreemdelingenverkeer|VVV]]-kantoren bevinden zich in Zoutkamp en [[Dokkum]].
-<br>
+== Kruitfabriek Kollumerwaard/Lauwershage ==
-[[Category:Waterbeheer Friese boezem]]
+In het zuidelijke (Friese) gedeelte, de [[Kollumerwaard]], bevindt zich het in onbruik geraakte munitiedepot van de kruitfabriek Muiden Chemie. Dit complex werd gebouwd na een ongeluk in de kruitfabriek in Muiden in 1983. Na het ongeluk, waarbij drie Surinaamse medewerkers omkwamen, werd gezocht naar een vervangende plek. De gemeente Muiden wilde niet meewerken waarop de gemeente [[Kollumerland]] in 1985 met het aanbod kwam om de fabriek daar te huisvesten (in verband met de 100 arbeidsplaatsen die de fabriek zou opleveren). In 1986 werd begonnen met het 20 miljoen gulden kostende complex. Het kreeg een omvang van 70 hectare naast een militair schietterrein en er zouden nieuwe kruitsoorten volgens een nieuw procedé worden getest. De provincie Friesland was ook erg enthousiast en 27 februari 1986 gaf de Raad van State goedkeuring voor de bouw. Drie milieuorganisaties probeerden de plannen nog te verhinderen, maar zonder resultaat. De fabriek werd gebouwd en werd in bedrijf gesteld. In 1987 bleek dat Muiden Chemie inclusief de vestiging in de Kollumerwaard hadden meegewerkt aan illegale kruitleveranties aan Iran, dat op dat moment de [[Irak-Iranoorlog]] uitvocht met buurland Irak en waarvoor een VN-[[wapenembargo]] gold. Het bedrijf kreeg meteen een exportverbod, waardoor het ineens met een grote partij kruit kwam te zitten en grote verliezen draaide. Daarop volgde een boete van 3 miljoen gulden waarvan 2,1 voorwaardelijk. De markt voor kruit was ook volledig ingestort en toen [[Michail Gorbatsjov|Gorbatsjov]] ook nog een ontspanningspolitiek ging voeren was het helemaal afgelopen. De voorraden kruit stapelden zich op en de werknemers werden naar huis gestuurd. In november 1990 werd de hele productie stopgezet in alle fabrieken van Muiden Chemie en in december ging het bedrijf failliet. De Commissaris van de koningin [[Hans Wiegel]] deed nog een poging om de fabriek open te houden, maar tevergeefs. Sindsdien staat het complex weg te rotten in het bos.
+In de jaren erna zijn er verschillende plannen geweest voor het complex, zoals de bouw van een gevangenis, attractiepark, windmolenpark, de nieuwe locatie van [[zeehondencrèche Lenie 't Hart]] en de plaatsing van een aantal schotelantennes ([[Satellietgrondstation_NSO#Grondstation_Marnewaard.3F|Grondstation Marnewaard]]), maar uiteindelijk werd het terrein in 2005 verkocht aan de [[Houten]]se projectontwikkelaar Phanos Molenland BV, die plannen heeft voor de aanleg van het zorgvakantiepark 'Lauwershage' op het terrein. Dit moet het eerste vakantiepark van Nederland worden dat speciaal is toegerust op zorgbehoevenden. Het park met ongeveer 350 huisjes moet 180 directe en 50 indirecte banen opleveren en heeft de steun van de provincie Friesland en de gemeente Kollumerland. Staatsbosbeheer is echter tegen. Men vreest voor verstoring van de vogels en wil het Lauwersmeergebied vrij houden van teveel nieuwe projectontwikkelingen, zoals [[Esonstad]] en Villapark Lauwerssee. De start van de bouw van Lauwershage werd in 2008 vastgesteld op 2010.<ref>{{voetnoot web|url=http://www.leeuwardercourant.nl/nieuws/regio/article3851138.ece/%E2%80%98Effectrapportage+Lauwershage+in+orde'|titel=‘Effectrapportage Lauwershage in orde'|datum=10 september 2008|uitgever=Leeuwarder Courant}}</ref>
+{{panorama|LauwersmeerSluizen.jpg|700px|R.J. Cleveringsluizen bij het Lauwersmeer}}
+== Zie ook ==
+* [[Deltawerken]]
+* [[Zuiderzeewerken]]
+* [[Strijd tegen het water]]
+== Externe links ==
+* [http://www.vvvlauwersland.nl/ VVV Lauwersland]
+* [http://www.lauwersmeer.com/ Vogels in de Lauwersmeer]
+* {{afbsite}} [http://www.radionof.nl/?page=42&album=438 Afbeeldingen van de overblijfselen van de kruitfabriek] (2007)
+{{commonscat|Lauwersmeer}}
+{{bron|1=
+{{references}}
+----
+* {{cite web|url=http://www.ham-muiden.nl/sluiz/151.htm|title=Aflevering nr. 151: Muiden Chemie-souveniers uit de Kollumerwaard|publisher=Historisch Archief Muiden - (bevat ook enkele kaarten en foto's)}}
+* {{cite web|url=http://www.radionof.nl/?page=1&id=3452|title=Wat is er over van Muiden Chemie Kollum ?|publisher=Radio Noordoost-Friesland|date=25 april 2007}}
+}}
+{{Navigatie Natura 2000-gebieden Nederland}}
+[[Categorie:Meer in Groningen (provincie)]]
+[[Categorie:Meer in Friesland]]
+[[Categorie:Waddenzee]]
+[[Categorie:Natura 2000]]
+[[de:Lauwersmeer]]
+[[en:Lauwersmeer]]
+[[eo:Lauwersmeer]]
+[[fr:Lauwersmeer]]
+[[fy:Lauwersmar]]
+[[nds-nl:Laauwersmeer]]
+[[nn:Lauwersmeer]]