Friese stoomgemalen en Krukas, drijfstang en kruiskop: verschil tussen pagina's

Uit Wouda's Wiki
(Verschil tussen pagina's)
VisueelWikitekst
imported>Jan Pieter Rottine
Geen bewerkingssamenvatting
 
imported>Bert Lems
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 1: Regel 1:
<strong>Stoomgemalen in Friesland</strong>.
De stoommachines leveren een heen en weer gaande beweging op. De zuigers en zuigerstang bewegen steeds naar voren en naar achteren. De bemalingspompen hebben echter een ronddraaiende aandrijving nodig. Het is daarom dus noodzakelijk om van de heen en weer gaande beweging van de stoommachines een ronddraaiende beweging te maken. De machine onderdelen die hiervoor zorgen hebben de volgende namen:
(gegevens uit het archief van Wetterskip Fryslân)


<strong>1853</strong>
* Krukas (met contragewichten)
* Drijfstang
* Kruiskop (met glijsloffen)


In de gemeente <strong>Hemelumer Oldephaert en Noordwolde</strong> wordt in 1853 een meer, de Flait, drooggemalen door Jonkheer J.H.F.K. Gerlacius van Swinderen. Hij gebruikt hiervoor <strong>het eerste stoomgemaal in Friesland</strong>.
Deze onderdelen zijn normaal geheel of grotendeels onzichtbaar. Alleen gedeelten van de krukas zijn zichtbaar, de rest van de onderdelen bewegen binnen het machineframe of zijn afgedekt. Onderstaande animatie toont de werking van het samenstel van deze machine onderdelen.
Het gebied valt later onder Waterschap Ymedam (1923-1972).
Het stoomgemaal wordt in 1925 afgebroken en vervangen door een elektrisch gemaal.
[[Bestand:Ymedaam_stoomgemaal_1920-1940.jpg |400x223px|link=]]


<strong>1858</strong>


In de <strong>Polder van het 4de en 5de Veendistrict</strong> wordt al vroeg gebruik gemaakt van stoombemaling. Het stoomgemaal staat <strong>onder Tjalleberd</strong> en wordt weer afgeschaft in 1868.
[[Bestand:Krukas, drijfstang en kruiskop.gif|link=]]
''Animatie van de krukas, drijfstang en kruiskop die van een heen en weer gaande beweging een ronddraaiende beweging maken.




<strong>1861</strong>
Het 3D model voor bovenstaande animatie is gemaakt op basis van de originele [[Bouwtekeningen stoommachines|bouwtekeningen]] van de stoommachines. Hieronder wordt nader ingegaan op deze machine onderdelen.


Het waterschap <strongVeenpolder van Echten</strong> bouwt een stoomgemaal <strong>aan het Tjeukemeer</strong>. Besloten wordt het gemaal eerst aan de droogmaking van het gebied te zetten. Als dat een feit is, zal het stoomgemaal later aangepast worden. Met het oog hierop wordt er alvast een tweede stoomketel aangeschaft. Met de bouw van het gemaal wordt in 1859 begonnen en in 1861 in gebruik genomen. Als adviseur bij de bouw is opgetreden civiel ingenieur jhr. W.J. Backer te Amsterdam. Het "stoomvijzelwerktuig" wordt geleverd door Harmens en Penning te Harlingen.
In 1866 vervangt men de stoomketels, die slecht voldoen, door één nieuwe.
In 1877 wordt het stoomgemaal voorzien van een geheel nieuwe machine en een "dieptastende" vijzel. Het stoomgemaal dient samen met drie molens voor de bemaling van de "ondergronden".
Omstreeks 1900 heeft het gemaal te "weinig vermogen". Omstreeks 1913-1915 wordt het oude gemaal ontmanteld en afgebroken.
 


<strong>1870</strong>
__TOC__


In opdracht van <strong>De Haskerveenpolder</strong> wordt in 1870 een stoomgemaal gebouwd voor de droogmaking van 450 ha veenplassen <strong>onder Oudehaske</strong>. Het stoomgemaal wordt geplaatst midden in de droogmaking. In 1876 zijn de gronden droog.
In 1908 wordt dit gemaal vervangen door een nieuw stoomgemaal.


== '''Krukas''' ==
[[Bestand:Krukas, opgeruimd & verkleind.png|link=]]
''Bouwtekening van de krukas. Deze tekening is een bewerking van een grotere tekening met meer detail. Deze grotere tekening is hieronder te vinden is.'' <sup>[1.1.]</sup>


<strong>1876</strong>


De <strong>Veenpolder van het 6de en 7de Veendistrict</strong> bouwt een stoomgemaal aan de buitenringvaart ter bemaling van de bestaande droogmakingen en de nog droog te leggen gebieden. De stoommachine drijft een vijzel aan.
{| border="1" style="border-collapse:collapse;float:right; margin-left: 30px;"
Omstreeks 1886 wordt het <strong>"Tripgemaal"</strong> vergroot en er wordt een stoommachine met centrifugaalpomp aan het stoomgemaal toegevoegd.
|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Miniatuur van de bouwtekening van de krukas, de volledige tekening kan geopend worden door op de miniatuur afbeelding te klikken.'' <sup>[1.1.]</sup>
[[Bestand:Centrifug_Tripgemaal_1912a.jpg|400x300px|link=]]
| [[Bestand:962 Krukas - miniatuur.png | link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/1/1d/962_Krukas.png]]
In 1905 wordt de oude stoommachine met vijzel vervangen door een centrifugaalpomp aangedreven door een [[zuiggasmachine]].
|}
In 1921 wordt de overgebleven stoommachine met stoomketel vervangen door een Bronsmotor, de oude centrifugaalpomp wordt vervangen door een schroefpomp.
In de periode 1953-1954 wordt nog een dieselmotor met schroefpomp geplaatst. 


De krukas is het belangrijkste machine onderdeel om de heen en weer gaande beweging om te zetten in een draaiende bewerking. Net als vele andere machine onderdelen van het Wouda gemaal is ook dit onderdeel vrij groot. De totale lengte is 3.120mm ofwel net iets meer dan 3 meter. De krukas is uit één deel gemaakt, de tekening vermeldt niet of deze gegoten dan wel gesmeed is. De tekening vermeldt wel het gewicht na bewerking, het gewicht is maar liefst 2.130kg. Om een beter idee te krijgen van de (grote) afmetingen van de krukas zijn in de beschrijving hieronder een aantal van de hoofd afmetingen genoemd.


<strong>1878</strong>
<br clear=all>


In de [[particuliere droogmakerij]] van de <strong>"Makkumer-, Parregaster- en Workumermeren"</strong> door de N.V. "Friesche Landaanwinning-maatschappij" wordt in 1878? stoomgemaal gebouwd. Als er in 1882 daarop een faillisement volgt, wordt het gemaal gekocht door mr. F.A. van Hall. In 1912 verkocht hij o.a. het stoomgemaal aan het waterschap.
{| border="1" style="border-collapse:collapse;float:right; margin-left: 30px;"
Het gemaal van het waterschap <strong>aan het het Van Panhuyskanaal bij Makkum</strong> werd in 1924-1925 gemoderniseerd.
|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Miniatuur van de bouwtekening van de contragewichten die aan de krukas bevestigd zijn.'' <sup>[1.2.]</sup>
De stoommachine werd vervangen door een elektrische installatie met nieuwe pompen.
| [[Bestand:947 Contragewicht - miniatuur.png | link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/d/d1/947_Contragewicht.png]]
|}
Een beschrijving van de krukas, van links naar rechts in de tekening:
* Aan de linker kant begint de krukas met een flens, hiermee wordt de as van één van de bemalingspompen aan de krukas gekoppeld. De flens heeft een buitendiameter van 390mm en is 50mm dik. De flens is voorzien van 8 gaten met een diameter van 38mm.
* Daarnaast is het eerste lagervlak waarmee de krukas in één van de twee glijlagers van het machineframe draait. Dit stuk van de krukas heeft een diameter van 270mm en is 350mm breed.
* Vervolgens komen we bij de eerste krukwang, deze is 147mm dik. In de krukwang zitten 2 gaten met schroefdraad om een contragewicht mee te bevestigen. Het contragewicht zit dus maar met 2 bouten vast aan de krukas, deze bouten zijn echter wel 2" (2 inch, ongeveer 50mm) in diameter.
* Tussen de krukwangen zit het lagervlak voor de drijfstang. De kruktap is 500mm uit het hart van de krukas getekend om zo een zuigerslag van 1 meter te krijgen. De kruktap is 270mm in diameter en 200mm breed.
* Vervolgens komen we ook de tweede krukwang tegen, deze heeft dezelfde afmetingen als de eerste. Ook aan deze krukwang zit een contragewicht bevestigd.
* Naast de tweede krukwang is er het lagervlak waarmee de krukas in het andere glijlager van het machineframe draait, de afmetingen zijn gelijk aan de afmetingen van het andere machineframe lagervlak.
* Naast dit lager is er een cilindrisch deel met een spiebaangroef en een borst. Op deze plek zit het kamwiel (een speciaal soort tandwiel) op de krukas bevestigd. Samen met een ander kamwiel wordt hier de haakse overbrenging gecreëerd waarmee de stoomverdelings-as wordt aangedreven.
* Een stukje verder op de krukas zit een zeer fors cilindrisch deel. Hier zit het vliegwiel op de krukas bevestigd. Dit cilindrische deel heeft een diameter van 300mm en is 520mm breed.
* Richting het einde van de krukas komen we nog een lagervlak tegen. Dit lagervlak draait in het buitenblok, dit is het derde glijlager waar de krukas in draait. Dit stuk van de krukas heeft een diameter van 250mm en is 430mm breed.
* Helemaal aan het einde van de krukas zit de tweede flens waar de andere bemalingspomp aan gekoppeld zit. De afmetingen zijn gelijk aan die van de flens aan het andere uiteinde van de krukas.


<br clear=all>


<strong>1880</strong>
== '''Drijfstang''' ==
{| border="1" style="border-collapse:collapse;"
| [[Bestand:782 L - Drijfstang - miniatuur.png | link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/6/65/782_L_-_Drijfstang.png]]
| [[Bestand:782 R - Drijfstang - miniatuur.png | link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/2/25/782_R_-_Drijfstang.png]]
|}
''Bouwtekening van de drijfstang.'' <sup>[1.3.]</sup>


In 1880 wordt er een stoomgemaal gebouwd voor waterschap ,strong>"De Lemsterpolders</strong> te <strong>Eesterga aan de Lemster Rijn</strong> (Lemster Rien). Er is sprake van een stoomvijzelwerktuig.
In 1898 wordt er gesproken over de bouw van een stoomgemaal. De stoommachine drijft een vijzel aan. De installatie wordt geplaatst door de firma D.H. Landeweer te Martenshoek.
In 1904 wordt een nieuwe stoomketel geplaatst.
In 1970 wordt het stoomgemaal met erf en schuur te Eesterga verkocht aan K. van den Berg te Lemmer.


Info volgt...


<strong>1881</strong>


Het tweede stoomgemaal van de <strong>Polder van het 4de en 5de Veendistrict</strong> is waarschijnlijk het <strong>Dijksmangemaal</strong> <strong>aan het stroomkanaal</strong>. Het gemaal is uitgerust met een centrifugaalpomp.
== '''Kruiskop''' ==
In 1912 wordt er in het stoomgemaal een nieuwe centrifugaalpomp bijgeplaatst. In 1916 wordt een tweede centrifugaalpomp geplaatst ter vervanging van de oude. 
{| border="1" style="border-collapse:collapse;"
Het Dijksmangemaal wordt in 1950-1954 omgebouwd tot een dieselgemaal.
| [[Bestand:912 Kruiskop - miniatuur.png | link=https://wiki.woudagemaal.nl/w/images/2/24/912_Kruiskop.png]]
[[Bestand:Dijksmangemaal_1912a.jpg|400x252px|link=]]
|}
''Bouwtekening van de kruiskop met glijsloffen.'' <sup>[1.4.]</sup>


<strong> 1887? (van vóór 1912)</strong>


Stoomgemaal van de <strong>Workumermeerpolder</strong>. Was dit het gemaal <strong>Breewar</strong>?
Info volgt...
In 1930 omgebouwd tot elktrisch gemaal.




<strong>1892</strong>
== '''Smering''' ==


Het waterschap <strong>De Arumerpolder</strong> bouwt een stoomgemaal <strong>aan de Franekervaart bij Arum</strong>. In 1925 wordt overgegaan op aandrijving door middel van elektriciteit.


Info volgt...


<strong>1893</strong>


Het waterschap <strong>De Arumer-, Achlumer- en Kimswerderpolders</strong> bouwt een stoomgemaal met machinistenwoning <strong>aan de Franekervaart</strong>. In 1931 wordt overgeschakeld op de aandrijving door een oliemotor. Deze doet dienst tot 1954, waarna wordt overgeschakeld op elektriciteit.
== '''Bronnen''' ==
De beide stoomgemalen aan de Franervaart staan tegenoverelkaar!
# Tresoar, Tekeningen- en kaartenarchief Provinciale Waterstaatsdienst van Friesland 1876-1986 (archief nr. 9-05)
#: 1.1. Inv. nr. 962: ''Bouwkundige tekeningen betreffende een krukas; Formaat: B 6.'' [[Media:962 Krukas.png|[Link naar tekening]]]
#: 1.2. Inv. nr. 947: ''Bouwkundige tekening betreffende een contragewicht.'' De bouwtekening is vervaardigd door Machinefabriek Jaffa Louis Smulders & Co te Utrecht, tekeningnr. 8.337. [[Media:947 Contragewicht.png|[Link naar tekening]]]
#: 1.3. Inv. nr. 782: ''Bouwkundige tekeningen betreffende de bouw van het stoomgemaal bij Lemmer inzake de bemalings van Frieslands boezem, zijnde PWS Friesland bestek 6, dienstjaar 1916'' [[Media:782 L - Drijfstang.png|[Link naar linker deel tekening]]], [[Media:782 R - Drijfstang.png|[Link naar rechter deel tekening]]]
#: 1.4. Inv. nr. 912: ''Bouwkundige tekeningen betreffende een kruiskop; Schaal: 1:2.'' De bouwtekening is vervaardigd door Machinefabriek Jaffa Louis Smulders & Co te Utrecht, tekeningnr. 8.206. [[Media:912 Kruiskop.png|[Link naar tekening]]]


<strong>1893</strong>


Het waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> laat een stoomgemaal <strong>De Veenhoop</strong> bouwen <strong>aan het Grietmansrak</strong>. Het gemaal werd in 1925 vervangen door het elektrisch gemaal "Zuidergemaal"aan het Polderhoofdkanaal. De stoommachine wordt in 1924 verkocht.
<br>
 
[[Category:Techniek in de machinehal]]
 
<strong>ca 1894</strong>
 
Omstreeks 1894 wordt er in de <strong>particuliere polder Oud-Beets</strong> een stoomgemaal met machinistenwoning gebouwd <strong>op de Walle bij de Huisjesvaart</strong>. In 1920 blijkt het aanhouden van een eigen stoomgemaal te kostbaar.
 
<strong>1895</strong>
 
Voor de bemaling van de veenpolder <strong>De Trijegaasterveenpolder</strong> wordt in 1895 een gemaal gesticht <strong>bij het zuidelijke einde van de weg</strong> <strong>Ouwsterhaule-Oldeouwer</strong> op de polderdijk aan het hoofdkanaal. Het gemaal wordt uitgerust met een vijzel, gedreven door een stoommachine. Dit gemaal is waarschijnlijk in gebruik tot 1926.
In 1914 bestaan er plannen om een nieuw stoomgemaal te bouwen bij de schutsluis, maar van dit plan wordt in 1925 weer afgestapt.
 
 
<strong>1901</strong>
 
Waterschap <strong>Veenpolder onder Ter Idzardt en Oldeholtwolde</strong> realiseert in 1901 een stoomgemaal ter verbetering van de afwatering.
In 1941 wordt het gemaal geëlektrificeerd ter vergroting van het vermogen.
 
[[Bestand:Stoomgemaal_Ter_Idzard_werkend_a.jpg|400x300px|link=]]
 
 
<strong>1905</strong>
 
In 1905 wordt door het waterschap <strong>De Zuidpolder bij Franeker</strong> een stoomgemaal gebouwd <strong>aan de Tzummervaart</strong>. Het doel van de bouw is de bescherming van het gebied tegen het provinciale boezemwater. Het gemaal is uitgerust met een horizontaal draaiende centrifugaalpomp.
De technische installatie van dit gemaal wordt <strong>[[beschreven in "De Ingenieur"]]</strong>
In 1947 wordt overgeschakeld op elektrische aandrijving.
 
foto
 
 
<strong>1908</strong>
 
Dit stoomgemaal van de <strong>Haskerveenpolder</strong> vervangt het stoomgemaal van 1870. Waarschijnlijk is dit gemaal <strong>meer oostelijk</strong> <strong>aan de Welle</strong> geplaatst. (topografische kaart, 1929)
Met de aanleg van het stoomgemaal te Stobbegat (1917) komt dit gemaal weer te vervallen.
 
<strong>1913</strong>
 
Waterschap de <strong>Veenpolder van Echten</strong> bouwt een nieuw stoomgemaal <strong>aan het Tjeukemeer</strong> op de plaats van het oude stoomgemaal van 1861. De bemalingsinstallatie, waaronder de toendertijd grootste centrifugaalpomp van Friesland, wordt geleverd door de Gebr. Stork & Co. te Hengelo. In 1925 wordt het gemaal geëlektrificeerd.
 
[[Bestand:Stoomgemaal_bij_Echten_a.jpg|400x308px|link=]]
[[Bestand:Stoomgemaal_bij_Echten_b.jpg|500x253px|link=]]
[[Bestand:Stoomgemaal_bij_Echten_c.jpg|500x299px|link=]]
 
 
<strong>1913</strong>
 
<strong>Aan de Achlumervaart</strong> wordt een stoomgemaal gebouwd in opdracht van het waterschap <strong>Ludinga</strong>. In 1940 nemen twee elektromotoren de taak van de stoommachine over.
 
 
<strong>1913</strong>
 
Voor het pas opgerichte waterschap <strong>De Leppedijk</strong> wordt een stoomgemaal gebouwd <strong>in het Nauwe Deel tussen Grou en Nes (bij Akkrum)</strong>. Vanwege de doorsnijding van het gebied door het Prinses Margrietkanaal werd het gemaal omstreeks 1945 nutteloos. Aan weerszijden van het P.P.-kanaal werden elektrische gemalen gebouwd.
 
[[Bestand:Stoomgemaal_Leppedyk_a.jpg|400x308px|link=]]
[[Bestand:Stoomgemaal_Leppedykc.jpg|700x321px|link=]]
[[Bestand:Schroefpomp_Leppedyk.jpg|500x410px|link=]]
 
 
<strong>1915</strong>
 
<strong>Ter hoogte van de straatweg te Jutrijp</strong> wordt voor het waterschap <strong>Hommerts-Sneek</strong> een stoomgemaal gebouwd. Dit stoomgemaal heeft ruim een dag nodig om voldoende druk op de ketels te hebben om te kunnen malen. Dit gemaal bezit bovendien ook te weinig capaciteit, want in 1941 wordt er nog een elektrisch gemaal gebouwd aan de Kerksloot bij Hommerts. Het stoomgemaal wordt omstreeks 1960 vervangen door een elektrisch gemaal.
 
 
<strong>1917</strong>
 
Het stoomgemaal <strong>te Stobbegat</strong> wordt gebouwd in verband met de vergroting van de <strong>Haskerveenpolder</strong> door toevoeging van de Haskerhornerpolder. Het stoomgemaal heeft de beschikking over twee centrifugaalpompen: één voor de polderboezem en één voor bemaling van de droogmakeijen in kavel II en VI. Het stoomgemaal aan de Welle (van 1908) vervalt.
In 1957 komt er een nieuw gemaal te Stobbegat. Het oude stoomgemaal wordt verbouwd tot opslagplaats.
 
 
<strong>1918</strong>
 
In opdracht van waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> komt een stoomgemaal <strong>De Boorne</strong> gereed, gebouwd op <strong>het punt waar de westelijke polderdijk het oude Koningsdiep afdamde</strong> voor de bemaling van de kavels van droogmakerijen van de Zuidoost-, de Zuidwest- en de Westpolder. Het gemaal dient ook als helper en reserve van het gemaal "De Veenhoop". De stoommachine wordt in 1924 verkocht.
In 1925 worden de beide stoomgemalen "De Veenhoop" en "De Boorne" vervangen door een elektrisch aangedreven gemaal "Zuidergemaal" aan de zuidelijke polderdijk bij het Polderhoofdkanaal.
 
<strong>1920</strong>
 
Bouw van een <strong>boezemgemaal</strong> <strong>bij Teakesyl (Tacozijl) te Lemmer</strong> door het <strong>Provinciaal Bestuur van Friesland</strong>. In 1955 worden de zes Piedboeufketels vervangen door 4 Schotse ketels van Werkspoor. In 1947 krijgt het stoomgemaal de naam <strong>Ir D.F. Woudagemaal</strong>. In 1967 schakelt het gemaal over op oliestook. Het gemaal is thans eigendom van Wetterskip Fryslân en staat sinds 1998 op Werelderfgoedlijst van de Unesco. In 2011 wordt er in de nabijheid een nieuw bezoekerscentrum gebouwd.
 
[[Bestand:Woudagemaal_a.jpg|600x400px|link=]]
 
 
<strong>1922</strong>
 
Het is mogelijk dat het in 1922 voor de veenpolder <strong>De Deelen</strong> gebouwde gemaal <strong>bij Haskerdijken (Heabrêge) </strong> eerst een stoomgemaal is geweest. Op de topografische kaart van 1929 staat op deze locatie vermeld: <strong>"Stoomgemaal De Deelen"</strong>.
 
 
<strong>1941</strong>
 
In het archief van waterschap <strong>Groote Veenpolder in Opsterland en Smallingerland</strong> zijn technische tekeningen opgenomen betreffende de <strong>ombouw van het Noordergemaal tot een stoomgemaal</strong> (vanwege de olieschaarste). het is onbekend of dit plan is uitgevoerd.
 
(de redactie houdt zich aanbevolen voor foto's van de diverse gemalen: mail s.v.p. naar wiki@woudagemaal.nl)

Huidige versie van 7 jan 2022 om 00:07

De stoommachines leveren een heen en weer gaande beweging op. De zuigers en zuigerstang bewegen steeds naar voren en naar achteren. De bemalingspompen hebben echter een ronddraaiende aandrijving nodig. Het is daarom dus noodzakelijk om van de heen en weer gaande beweging van de stoommachines een ronddraaiende beweging te maken. De machine onderdelen die hiervoor zorgen hebben de volgende namen:

  • Krukas (met contragewichten)
  • Drijfstang
  • Kruiskop (met glijsloffen)

Deze onderdelen zijn normaal geheel of grotendeels onzichtbaar. Alleen gedeelten van de krukas zijn zichtbaar, de rest van de onderdelen bewegen binnen het machineframe of zijn afgedekt. Onderstaande animatie toont de werking van het samenstel van deze machine onderdelen.


Animatie van de krukas, drijfstang en kruiskop die van een heen en weer gaande beweging een ronddraaiende beweging maken.


Het 3D model voor bovenstaande animatie is gemaakt op basis van de originele bouwtekeningen van de stoommachines. Hieronder wordt nader ingegaan op deze machine onderdelen.



Krukas

Bouwtekening van de krukas. Deze tekening is een bewerking van een grotere tekening met meer detail. Deze grotere tekening is hieronder te vinden is. [1.1.]


Miniatuur van de bouwtekening van de krukas, de volledige tekening kan geopend worden door op de miniatuur afbeelding te klikken. [1.1.]

De krukas is het belangrijkste machine onderdeel om de heen en weer gaande beweging om te zetten in een draaiende bewerking. Net als vele andere machine onderdelen van het Wouda gemaal is ook dit onderdeel vrij groot. De totale lengte is 3.120mm ofwel net iets meer dan 3 meter. De krukas is uit één deel gemaakt, de tekening vermeldt niet of deze gegoten dan wel gesmeed is. De tekening vermeldt wel het gewicht na bewerking, het gewicht is maar liefst 2.130kg. Om een beter idee te krijgen van de (grote) afmetingen van de krukas zijn in de beschrijving hieronder een aantal van de hoofd afmetingen genoemd.


Miniatuur van de bouwtekening van de contragewichten die aan de krukas bevestigd zijn. [1.2.]

Een beschrijving van de krukas, van links naar rechts in de tekening:

  • Aan de linker kant begint de krukas met een flens, hiermee wordt de as van één van de bemalingspompen aan de krukas gekoppeld. De flens heeft een buitendiameter van 390mm en is 50mm dik. De flens is voorzien van 8 gaten met een diameter van 38mm.
  • Daarnaast is het eerste lagervlak waarmee de krukas in één van de twee glijlagers van het machineframe draait. Dit stuk van de krukas heeft een diameter van 270mm en is 350mm breed.
  • Vervolgens komen we bij de eerste krukwang, deze is 147mm dik. In de krukwang zitten 2 gaten met schroefdraad om een contragewicht mee te bevestigen. Het contragewicht zit dus maar met 2 bouten vast aan de krukas, deze bouten zijn echter wel 2" (2 inch, ongeveer 50mm) in diameter.
  • Tussen de krukwangen zit het lagervlak voor de drijfstang. De kruktap is 500mm uit het hart van de krukas getekend om zo een zuigerslag van 1 meter te krijgen. De kruktap is 270mm in diameter en 200mm breed.
  • Vervolgens komen we ook de tweede krukwang tegen, deze heeft dezelfde afmetingen als de eerste. Ook aan deze krukwang zit een contragewicht bevestigd.
  • Naast de tweede krukwang is er het lagervlak waarmee de krukas in het andere glijlager van het machineframe draait, de afmetingen zijn gelijk aan de afmetingen van het andere machineframe lagervlak.
  • Naast dit lager is er een cilindrisch deel met een spiebaangroef en een borst. Op deze plek zit het kamwiel (een speciaal soort tandwiel) op de krukas bevestigd. Samen met een ander kamwiel wordt hier de haakse overbrenging gecreëerd waarmee de stoomverdelings-as wordt aangedreven.
  • Een stukje verder op de krukas zit een zeer fors cilindrisch deel. Hier zit het vliegwiel op de krukas bevestigd. Dit cilindrische deel heeft een diameter van 300mm en is 520mm breed.
  • Richting het einde van de krukas komen we nog een lagervlak tegen. Dit lagervlak draait in het buitenblok, dit is het derde glijlager waar de krukas in draait. Dit stuk van de krukas heeft een diameter van 250mm en is 430mm breed.
  • Helemaal aan het einde van de krukas zit de tweede flens waar de andere bemalingspomp aan gekoppeld zit. De afmetingen zijn gelijk aan die van de flens aan het andere uiteinde van de krukas.


Drijfstang

Bouwtekening van de drijfstang. [1.3.]


Info volgt...


Kruiskop

Bouwtekening van de kruiskop met glijsloffen. [1.4.]


Info volgt...


Smering

Info volgt...


Bronnen

  1. Tresoar, Tekeningen- en kaartenarchief Provinciale Waterstaatsdienst van Friesland 1876-1986 (archief nr. 9-05)
    1.1. Inv. nr. 962: Bouwkundige tekeningen betreffende een krukas; Formaat: B 6. [Link naar tekening]
    1.2. Inv. nr. 947: Bouwkundige tekening betreffende een contragewicht. De bouwtekening is vervaardigd door Machinefabriek Jaffa Louis Smulders & Co te Utrecht, tekeningnr. 8.337. [Link naar tekening]
    1.3. Inv. nr. 782: Bouwkundige tekeningen betreffende de bouw van het stoomgemaal bij Lemmer inzake de bemalings van Frieslands boezem, zijnde PWS Friesland bestek 6, dienstjaar 1916 [Link naar linker deel tekening], [Link naar rechter deel tekening]
    1.4. Inv. nr. 912: Bouwkundige tekeningen betreffende een kruiskop; Schaal: 1:2. De bouwtekening is vervaardigd door Machinefabriek Jaffa Louis Smulders & Co te Utrecht, tekeningnr. 8.206. [Link naar tekening]



Overgenomen van "https://wiki.woudagemaal.nl/w/index.php?title=Friese_stoomgemalen&oldid=4553"