Directiekeet en Dokkumer Nieuwe Zijlen: verschil tussen pagina's

Versie van 20 dec 2011 22:49

De Nieuwe Zijlen bij Dokkum zijn al enkele eeuwen oud. Via de sluis stroomt het overtollige water uit de Friese boezem onder vrij verval naar de Lauwerszee. Hierbij zijn eb en vloed van groot belang. Alleen als de stand van het buitenwater (Lauwerszee) lager is dan het water in de boezem kan er water worden afgevoerd door de sluisdeuren te openen. Nadat de Lauwerszee in 1968 was afgesloten en het Lauwersmeer werd fungeert het meer als groot opslagreservoir voor het water uit Friesland maar tevens uit een deel van de provincie Groningen. Bij Lauwersoog zijn twee soorten sluizen: spuisluizen en schutsluizen. Met een spuisluis kan er alleen water worden afgevoerd van het Lauwersmeer naar de Waddenzee. Met een schutsluis kan het scheepvaartverkeer via een sluis worden ,,geschut" van het ene naar het andere water.

Behalve eb en vloed is het ook van belang om te weten uit welke richting de wind waait. Bij een stevige noordwester wordt het water in de Waddenzee tot ver in het oostelijk deel van de Waddenzee opgestuwd. Dat kan als gevolg hebben dat de spuisluizen niet geopend kunnen worden omdat de stand van het buitenwater hoger is dan op het Lauwersmeer. In dat geval moet er gewacht worden op een moment waarop het buitenwater weer lager staat. Soms kan dat een paar dagen duren. Hoe voller het Lauwersmeer staat hoe penibeler de situatie wordt.

Dokkumer Nieuwe Zijlen heeft nog steeds een belangrijke functie in het waterbeheer envooral de afvoer van water in de prvincie Fryslân. Een sluis is een veel goedkopere manier om water uit de boezem te krijgen dan een gemaal.

De aanvoerroute loopt via de Nieuwe Vaart bij Zwaagwesteinde (De Westerein), de Petsloot en de Nieuwe Zwemmer naar ger Oude Dokkumerdiep. Bij Dokkumer Nieuwe Zijlen stroomt het water via het Dokkumer Diep naar het Lauwersmeer. Omdat de wateraanvoer in het verleden tamelijk gebrekkig verliep zijn de Nieuwe Vaart en de Nieuwe Zwemmer etc. als aanvoerroute breder gemaakt en uitgediept waardoor de capaciteit toenam.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Om toezicht te kunnen houden op de bouwwerkzaamheden werd er een directiekeet op het bouwterrein gebouwd. Dit tijdelijke gebouw van hout moest een aantal jaren dienstdoen en was daarom stevig gebouwd op houten heipalen. Buitengewoon hoofdopzichter Wigle Cornelisz Anema (1884-1937) voerde vanuit deze keet de dagelijkse directie op de bouw van het gemaal en woonde hier ook. <sup>[1.]</sup>
+De Nieuwe Zijlen bij Dokkum zijn al enkele eeuwen oud. Via de sluis stroomt het overtollige water uit de Friese boezem onder vrij verval naar de Lauwerszee.
+Hierbij zijn eb en vloed van groot belang. Alleen als de stand van het buitenwater (Lauwerszee) lager is dan het water in de boezem kan er water worden afgevoerd door de sluisdeuren te openen.
+Nadat de Lauwerszee in 1968 was afgesloten en het Lauwersmeer werd fungeert het meer als groot opslagreservoir voor het water uit Friesland maar tevens uit een deel van de provincie Groningen.
+Bij [[Lauwersoog]] zijn twee soorten sluizen: [[spuisluizen]] en [[schutsluizen]]. Met een spuisluis kan er alleen water worden afgevoerd van het Lauwersmeer naar de Waddenzee. Met een schutsluis kan het scheepvaartverkeer via een sluis worden ,,geschut" van het ene naar het andere water.
-{| style="border-collapse:collapse; margin: auto;"
+Behalve eb en vloed is het ook van belang om te weten uit welke richting de wind waait. Bij een stevige noordwester wordt het water in de [[Waddenzee]] tot ver in het oostelijk deel van de Waddenzee opgestuwd. Dat kan als gevolg hebben dat de spuisluizen niet geopend kunnen worden omdat de stand van het buitenwater hoger is dan op het Lauwersmeer. In dat geval moet er gewacht worden op een moment waarop het buitenwater weer lager staat. Soms kan dat een paar dagen duren. Hoe voller het Lauwersmeer staat hoe penibeler de situatie wordt.
-|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Bouwkundige tekening van de voorgevel van de directiekeet op het bouwterrein. Dit is een uitsnede van een grotere tekening, de volledige tekening is in de bronvermelding te vinden. '' <sup>[2.1.]</sup>
-| [[Bestand:850 Directiekeet - voorgevel.png|link=]]
-|}
+Dokkumer Nieuwe Zijlen heeft nog steeds een belangrijke functie in het waterbeheer envooral de afvoer van water in de prvincie Fryslân. Een sluis is een veel goedkopere manier om water uit de boezem te krijgen dan een gemaal.
-{| style="border-collapse:collapse; margin: auto;"
+De aanvoerroute loopt via de Nieuwe Vaart bij Zwaagwesteinde (De Westerein), de Petsloot en de Nieuwe Zwemmer naar ger Oude Dokkumerdiep. Bij Dokkumer Nieuwe Zijlen stroomt het water via het Dokkumer Diep naar het Lauwersmeer.
-|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Bouwkundige tekening van de plattegrond van de directiekeet op het bouwterrein. Dit is een uitsnede van een grotere tekening, de volledige tekening is in de bronvermelding te vinden. '' <sup>[2.1.]</sup>
+Omdat de wateraanvoer in het verleden tamelijk gebrekkig verliep zijn de Nieuwe Vaart en de Nieuwe Zwemmer etc. als aanvoerroute breder gemaakt en uitgediept waardoor de capaciteit toenam.
-| [[Bestand:850 Directiekeet - plattegrond.png|link=]]
-|}
-Het gebouw was ingericht om permanent in te verblijven, het bestond uit de volgende ruimten:
-* Een directie kamer
-* Een tekenkamer
-* Een woonkamer
-* Twee slaapkamers
-* Een Keuken
-* Een bijkeuken
-* Een aangebouwde bergplaats met privaat (WC)
-* Een aangebouwde werkplaats met privaat (WC) en een regenwater opvangbak van 2500 liter
-De directiekamer, de tekenkamer en de woonkamer waren van een open haard voorzien om deze ruimten te kunnen verwarmen.
-{| style="border-collapse:collapse; margin: auto;"
-|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Bouwkundige tekening van de doorsnede a-b van de directiekeet op het bouwterrein. Dit is een uitsnede van een grotere tekening, de volledige tekening is in de bronvermelding te vinden. '' <sup>[2.1.]</sup>
-| [[Bestand:850 Directiekeet - doorsnede a-b.png|link=]]
-|}
-{| style="border-collapse:collapse; float:right; margin-left: 30px;"
-|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Tekening van de versiering van de directiekeet voor de feestelijke opening van het gemaal. Dit is een detail van een grotere tekening, de volledige tekening is in de bronvermelding te vinden. '' <sup>[2.2.]</sup>
-| [[Bestand:788 Terrein versiering - versiering directiekeet.png|link=]]
-|}
-Voor de feestelijke opening van het gemaal werden er een aantal versieringen op het terrein aangebracht. Ook de directiekeet werd versierd. Bij de ingang naar de directiekeet werd een houten poort gebouwd en versierd, het pad naar de ingang werd aangekleed met planten en de vlag ging uit!
-<br clear=all>
-== '''Bronnen''' ==
-# Boonstra, I., Gildemacher, K. F., Hagen, J., Hardeman, L., Jacobs, I. D., De Jong, S., Stenvert, R. & Vredenberg, J. (2012). ''Het Ir. D.F. Woudagemaal: Een levend werelderfgoed op stoom.'' Utrecht: Matrijs.
-# Tresoar, Tekeningen- en kaartenarchief Provinciale Waterstaatsdienst van Friesland 1876-1986 (archief nr. 9-05)
-#: 2.1. Inv. nr. 850: ''Bouwkundige tekening tonende het aanzicht, doorsnede en plattegrond van een directiekeet ten bate van de bouw van het Ir. D.F. Woudagemaal.'' Het betreft hier een besteltekening behorende bij PWS Friesland bestek 3, dienstjaar 1915. [[Media:850 Directiekeet.png|[Link naar tekening]]]
-#: 2.2. Inv. nr. 788: ''Bouwkundige tekening tonende de versieringen van het terrein bij het stoomgemaal in het kader van de opening van het gemaal door H.K.H. Koningin Wilhelmina op 7 oktober 1920.'' De bouwtekening toont aanzichten, doorsneden, een plattegrond en een situatie (schaal 1:500) van de versieringen. [[Media:788 Terrein versiering 50%.png|[Link naar tekening]]]
-<br>
-[[Category:Het gemaal bouwkundig]]