Brontekst bekijken van Haarlemmermeer

De Haarlemmermeer is''' vanouds een groot''' '''binnenmeer''' gelegen in de driehoek: '''[[Amsterdam]]''', '''Haarlem''' en '''Leiden.'''

Het meer is in belangrijke mate '''ontstaan en groter geworden door het afgraven van veen'''.
<br>Omdat er '''geen zorgplicht''' bestond '''voor het ontgonnen gebied''' werd dit '''achtergelaten''' en kon '''vol water''' stromen. Het meer werd hierdoor '''bij iedere afgesloten afgraving weer iets groter'''. 
<br>De '''najaarsstormen doen de rest''': het water werd meer dan eens '''opgezweept tot aan de stadspoorten van Amsterdam en of Leiden''', afhankelijk hoe de wind stond.

[[Bestand:Oude_Haarlemmermeer.jpg|581×599px|link=]]

Het '''steeds weer opnieuw aanleggen van dijkjes''' om het meer heen was een tijdrovende en kostbare zaak.
<br>'''Inpolderen was een optie''', maar tegelijkertijd een '''hachelijke onderneming'''.
<br>Het zou in dat geval '''de grootste''' '''[[droogmakerij]]''' worden in de Nederlandse geschiedenis. De '''[[droogmakerij|droogmakerijen]] in de 17e eeuw:''' '''Beemster''', '''Schermer''' en '''Purmer''' waren minder groot.
De Haarlemmermeer bleef lange tijd onaangetast.

Wel werden er '''voortdurend plannen''' gemaakt om het meer te bedwingen. Die liepen allemaal op niets uit, omdat het '''project te omvangrijk''' werd geacht en '''te weinig kansrijk'''. 
<br>'''J. A. Leeghwater''', die ook bekend is van de andere droogmakerijen, had zijn tanden er al op stuk gebeten.

Pas na de zoveelste overstroming kwam er '''vlak na 1830''' schot in deze langdurige zaak. '''Koning Willem I''' wilde dat er een eind zou komen aan de aanhoudende problemen, door het plotseling overlijden van koning Willem I moest '''koning Willem II''' verder met deze zaak. 

'''Eén van de belangrijkste technische vraagstukken''' van dat moment was: '''windkracht''' of '''stoomkracht.''' Of misschien was een combinatie van beide beter.
<br>Het zou '''de eerste keer zijn dat er op deze schaal gebruik zou worden gemaakt van stoomkracht''', in '''Nederland''' was er nog nergens ervaring mee opgedaan. Er waren wel enkele stoomgemalen maar die waren tot dat moment op één hand te tellen.

Omdat alles '''nieuw en vooral groot''' was aan dit project moest er een '''beroep worden gedaan op ingenieurs uit''' '''Engeland''' waar stoomkracht al werd gebruikt in de mijnbouw. 
<br>De Haarlemmermeer zou '''vooral een veiligheidsproject''' zijn en in mindere mate een landbouwkundig project. De Rijksoverheid wilde het project wel uitvoeren, maar zou dan bij de verkoop van de grond de winst binnenhalen. Zoals zo vaak bij dit soort ondernemingen werd er weinig winst gemaakt en heeft '''de overheid fors bij moeten dragen'''.

[[Bestand:Stoomgemaal-leeghwater-hme.jpg|555×324px|link=]]

Er werd een '''prototype voor een stoomgemaal''' ontworpen: de''' Leeghwater''' aan de zuidzijde van de Haarlemmermeer. Dit gemaal is als eerste gebouwd. Nadat '''dit stoomgemaal was uitgetest''' werden de andere twee gemalen gebouwd: de '''Lijnden''' en de '''Cruquius.'''
<br>De Lijnden staat aan de andere kant van de polder en feitelijk recht tegenover de Leeghwater zo'n 20 kilometer verder aan het andere uiteinde van de '''Hoofdvaart.''' De Cruquius staat aan de '''Kruisvaart'''.

Om het hele meer was een '''Ringvaart''' gegraven en '''in de dijk''' die was opgeworpen waren '''de drie stoomgemalen''' gebouwd.
<br>De drie stoomgemalen zijn in 1848 in dienst gebracht door het water uit het meer op gaan pompen.
<br>De drooglegging was '''later klaar dan gedacht'''. Voor een deel had dat te maken met '''technisch onderhoud''', voor een deel met '''de aanvoer van water uit de lager gelegen delen van het meer'''. Ook met de '''slechte weersomstandigheden'''. Als de wind het water naar de andere kant opstuwt viel er bij de Cruquius weinig uit te slaan. 

[[Bestand:

De strenge winters zorgden voor '''barre omstandigheden''', onder welke de [['''polderwerkers''']] in het open veld moesten werken. De polderwerkers kwamen van heinde en ver, in de hoop een beter loon te kunnen verdienen dan thuis in '''Noord-Brabant''' of in '''Zeeland'''.
<br>Over de '''locatie''' '''van de Cruquius''' is naderhand de nodige kritiek geweest. Dit stoomgemaal is aan de westzijde van de polder gebouwd. Als bedacht wordt dat de overheersende windrichting in Nederland zuidwest is, dan is het aannemelijk dat de Cruquius '''meer dan eens stil heeft gestaan''', omdat het water weggeblazen werd, of in de Ringvaart werd opgestuwd, waardoor er niet kon worden afgevoerd.

'''Pas in 1852 kwam het bevrijdende bericht: De Meer is droog!'''

De '''gebouwen''' van de gemalen '''staan er nog steeds'''.

De '''Leeghwater''' is als eerst '''omgebouwd tot''' '''dieselgemaal''' en is naderhand nog enkele keren verbouwd, de '''oorspronkelijke bouwvorm is nog aanwezig''', maar in veel mindere mate dan bij de Lijnden en de Cruquius. Bij de Leeghwater zijn wel de '''dienstwoningen''' voor het personeel, machinisten (1e, 2e en 3e machinist en de stokers ook in verschillende klassen), bewaard gebleven.

De '''Lijnden''' is daarna '''ook omgebouwd tot dieselgemaal''', maar is''' als gebouw vrijwel intact gebleven'''. Inmiddels staat er naast de Lijnden een nieuw elektrisch gemaal.

De''' Cruquius is bewaard van de sloop'''. Binnen het waterschap waren er in 1933 '''vergevorderde plannen om''' het afgedankte stoomgemaal '''te slopen'''. Het is dankzij de '''Koninklijke Vereniging van Ingenieurs''' (Kivi) dat het gemaal gered is van de slopershamer. Sinds die tijd vervult de Cruquius eigenlijk een '''museumfunctie'''.

De Cruquius is sinds enkele jaren eigendom van de vereniging '''Hendrick de Keijser''', deze vereniging bezit veel historische panden in het hele land, die te herkennen zijn aan een blauw schildje met opschrift: Hendrick de Keijser. Alle panden worden te huur aangeboden als woning of kantoorruimte. '''De Cruquius is dan ook een bijzonderheid binnen het bezit van de vereniging'''.
<br>Vlak nadat de aankoop een feit was, is het '''gebouw gerestaureerd''' en is de '''watergang uitgebaggerd'''. 
<br>De machine werkt, een vrijwilligersploeg heeft de machine voorzien van '''een hydraulisch mechaniek''', waarmee de balansarmen in beweging gesteld kunnen worden.
<br>(zie voor meer informatie: '''''Corpus Cruquius, 160 jaar stoomgemaal De Cruquius'''''; drs. Vincent Erdin; Zutphen 2007)
Op de bijgeleverde cd rom staat al het archiefmateriaal van de '''Commissie voor de Droogmaking''' waarvan jhr. mr Gevers van Endegeest voorzitter was.

Nadat de Haarlemmermeer was drooggevallen, kreeg de grond aanvankelijk een''' landbouwkundige functie'''. '''[[polderwerker|Polderwerkers]]''', die al hadden geholpen bij de drooglegging kregen nu de kans om bij een boer te blijven.
   
Gaandeweg werd '''het land ingevuld met boerderijen''' en komen de eerste '''dorpen''': '''Hoofddorp''', de naam zegt het al is de belangrijkste kern, gevolgd door '''Nieuw Vennep''' en '''Badhoevedorp'''.

Van deze oorspronkelijke functie is weinig meer overgebleven. De '''landbouw is grotendeels vervangen door de luchthaven Schiphol''', het steeds verder '''uitbreidende stedelijk gebied''', '''infrastructuur in de vorm van rijkswegen''': A-4: Den Haag - Amsterdam (in 2015 is de A-4 doorgetrokken naar de Beneluxtunnel), A-5: Schiphol - Amsterdam Coentunnel, A-9: Alkmaar - Amsterdam Zuid-oost en A-10: ring van Amsterdam en de spoorlijnen (Amsterdam - Schiphol - Leiden en de rechtstreekse hogesnelheidsverbinding: Schiphol - Rotterdam).

De luchthaven heeft inmiddels '''vijf start-/ landingsbanen''', waarvan de '''Polderbaan''' de laatst aangelegde baan is.