J.L. Hooglandgemaal en Polderpeil: verschil tussen pagina's

Uit Wouda's Wiki
(Verschil tussen pagina's)
VisueelWikitekst
imported>Cierick Goos
Geen bewerkingssamenvatting
 
imported>Bert Lems
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 1: Regel 1:
Het J.L. Hooglandgemaal is het tweede boezemgemaal van Wetterskip Fryslân. Dit tweede gemaal is een elektrisch gemaal in Stavoren dat gereed kwam in 1966. Het bouwwerk met een gebogen dak is een ontwerp van de architect P. de Vries. Het heeft een moderne hoge en lichte machinehal. Het J.L. Hooglandgemaal staat net buiten de stad aan de Zuiderweg, aan het einde van het Johan Frisokanaal bij de waterkerende dijk van het IJsselmeer. Het toevoerkanaal is in 1966 gegraven en het gemaal is in 1968 in gebruik gesteld.
De meest eenvoudige definitie van polderpeil is: het vastgestelde peil in een '''[[polder]]'''.


Zo eenvoudige is het inmiddels al lang niet meer. Bij '''kleinere polders''' gaat het '''vaak om één vastgesteld polderpeil'''.
<br>Bij de '''grotere polders''' zal het '''per gebied''' kunnen '''wisselen'''; bijvoorbeeld de '''[[Noordoostpolder]]''' en de '''[[Haarlemmermeer]]'''.


Zie de 6 minuten durende reportage van Wetterskip Fryslân over de bouw van het gemaal: https://youtu.be/TgQgUVojENA
Vaak '''hangt het peil samen met het gebruik van de grond''': landbouwgrond, weidegrond, stedelijk gebied, infrastructuur (wegen, spoorlijnen, luchthaven) en natuurgebied om een paar mogelijkheden te noemen.  


Het '''polderpeil''' liet zich vervolgens weer splitsen in een '''zomerpeil'''- en een '''winterpeil'''. Het '''zomerpeil''' werd dan '''in de periode van 1 mei - 1 november''' gehanteerd en het '''winterpeil''' van '''1 november tot 1 mei'''.


{| style="border-collapse:collapse; margin: auto;"
Op de '''waterstaatskaart''' van 1873 '''Sneek''' blad 4 wordt bijvoorbeeld voor de '''Galamadammen''' het volgende genoteerd: '''Zomerpeil: - 0.37 m AP''' en '''Winterpeil: - 0.08 m AP'''.
|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Het J.L. Hooglandgemaal gezien vanaf de IJsselmeerzijde.''
<br>Denk er wel om dat het hier om het '''Algemeen Peil''' gaat '''en nog niet om het later vastgestelde''' '''[[Normaal Amsterdams Peil]]'''.
| [[Bestand:J_L_Hooglandgemaal_Stavoren.jpg|600×400px|link=]]
<br>Er '''kan een verschil zitten tussen het AP''', zoals dat in Friesland werd gehanteeerd, en '''het uiteindelijke NAP''', dat landelijk wordt gehanteerd en waarvan het vaste ijkpunt in het stadhuis van '''[[Amsterdam]]''' is aangebracht.
|}


[[Bestand:400px-Normaal_Amsterdams_Peil_-_Woerden.jpg|400×600px|link=]]


In de hal staan vier schroefpompen. Het gemaal pompt het water vanuit de Friese boezem op het IJsselmeer. De afvoercapaciteit van het J.L. Hooglandgemaal was in aanleg met een capaciteit van ruim 6.000 m³ per minuut anderhalf maal zo groot als het eerste boezemgemaal: het Ir. D.F. Woudagemaal.
Het '''zomerpeil is lager dan het winterpeil''', omdat de dieper stekende wortels van de gewassen, die op het land staan, ook voldoende het water moeten kunnen bereiken.  


De aanduiding '''zomer - en winterpeil''' zal men '''tevergeefs zoeken voor de polders die afwateren op de boezem van Friesland'''. In september 2010 is door het '''[[Wetterskip Fryslân]]''' vastgesteld dat, '''invoering van een zomerpeil en winterpeil op de Friese boezem te duur is'''.


{| style="border-collapse:collapse; margin: auto;"
De aanduiding zomer- en winterpeil komt wel voor op het '''[[IJsselmeer]]'''.
|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Één van de vier schroefpompen in de machinehal van het Hooglandgemaal.''
| [[Bestand:J_L_Hooglandgemaal_Schroefpomp.jpg|450×600px|link=]]
|}




Het J.L. Hooglandgemaal neemt de taak over van het eertse boezemgemaal van Friesland dat ook water loost op het IJsselmeer, namelijk het ir. D.F. Woudagemaal te Lemmer. Dit gemaal hoeft nu alleen nog bij zeer hoge en kritieke waterstanden bij te springen.
'''Het D.F. Woudagemaal in bedrijf om het peil in de Friese Boezem te verlagen na hevige regenval''':
[[Bestand:Boezemstand_Woudagemaal.jpg|580x32ppx|Link=]] '''UItleg bij bovenstaande afbeelding:'''
'''Waterstand D.F. Woudagemaal''' bij Lemmer in meter ten opzichte van het NAP. De '''blauwe lijn''' is de Friese boezemwaterstand, de '''rode lijn''' is de buitenwaterstand (IJsselmeer). Een '''gesloten groene''' balk onderin het scherm geeft aan wanneer het gemaal in werking is en er geloosd wordt op het IJsselmeer. Wanneer een '''rode balk''' zichtbaar is wordt er via de nabijgelegen inlaten Teroelsterkolk water vanuit het IJsselmeer ingelaten.


In de aanloop naar de bouw van het Woudagemaal wordt er al aanbevolen om twee stoomgemalen te bouwen: één bij Lemmer en één bij Stavoren. Er wordt besloten om in eerste instantie één stoomgemaal te bouwen. Het gemaal bij Stavoren is er aanvankelijk nooit gekomen, althans niet in de tijd van Wouda. Dat is waarschijnlijk een financiële kwestie geweest.
De '''actuele waterstanden''' op de boezem kunnen worden opgevraagd via de site van het '''Wetterskip Fryslân''': https://www.wetterskipfryslan.nl/kaarten/boezem-kaart
 
De kaart werkt '''interactief'''.
Het gemaal bij Tacozijl (het Ir. D.F. Woudagemaal) is in ieder geval wel veel duurder uitgevallen dan was begroot. De aanneemsom van 1,8 miljoen gulden wordt uiteindelijk een uitgavepost van 2,8 miljoen gulden. Dan krijg je binnen de politiek niet direct de handen op elkaar om in 1920 aansluitend nog een tweede gemaal te gaan bouwen.
 
Het zou tot 1966 duren, voordat het beoogde tweede gemaal inderdaad wordt gebouwd. De oorzaak dat het eerder beoogde gemaal er na ruim 45 jaar toch nog komt, is de overstroming in 1965, waarbij 100.000 hectare land blank komt te staan. Het is een volstrekt onmogelijke opgave voor het Ir. D.F. Woudagemaal om al dat water binnen een korte termijn weg te malen. Op dat moment wordt de noodzaak van een tweede boezemgemaal wel heel erg duidelijk en dan komt er ook schot in de besluitvorming.
 
 
{| style="border-collapse:collapse; margin: auto;"
|+ style="caption-side:bottom; text-align:left; padding: 2px" | ''Het J.L. Hooglandgemaal gezien vanaf de boezemzijde.''
| [[Bestand:J.L.Hooglandgemaal_2.jpg|600×450px|link=]]
|}
 
 
In 2009/2010 zijn alle pompen gereviseerd en geautomatiseerd en is de capaciteit van het gemaal aanmerkelijk vergroot. Voor de (her)ingebruikname van het gemaal gaf de heer J. Atsma, staatsecretaris van infrastructuur en milieu het startsein op donderdag 26 mei 2011. De zaterdag daarna was het gemaal eenmalig opengesteld voor het publiek.
 
 
Zie de 5 minuten durende reportage van Omroep Fryslân en Wetterskip Fryslân op Youtube: https://youtu.be/10Kb-nUiroM
 
 
Het Hooglandgemaal kan nu volledig op afstand vanuit Leeuwarden worden bediend. Het gemaal is bovendien visvriendelijk gemaakt. Vissen kunnen zonder problemen het gemaal passeren.
 
Dankzij de capaciteitsuitbreiding heeft het gemaal nu een maximum capaciteit van 120 kubieke meter per seconde, dus 7.200 m³ per minuut, waar het ir D.F. Woudagemaal een capaciteit heeft van 4.000 m³ per minuut met een maximum van 4.500 m3 per minuut. Omdat het J.L. Hooglandgemaal een elektrisch gemaal is, kan het ook veel sneller worden bijgezet, als er sprake is van hoog water in de Friese boezem. Het J.L. Hooglandgemaal is tegenwoordig dan ook als het hoofdgemaal gezien en slaat het water van de boezem uit naar het IJsselmeer, wanneer natuurlijke lozing via de verschillende sluizen niet mogelijk is.
 
Als de omstandigheden minder gunstig zijn, b.v. een moeilijke aanvoer van boezemwater, of een plotselinge en extreme toename van de waterstand in de Friese boezem is het ir D, F. Woudagemaal een zeer gewaardeerde reserve.
 
 
Het Hooglandgemaal is niet open voor publiek.
 
<br>
[[Category:Waterbeheer Friese boezem]]

Versie van 5 okt 2019 11:14

De meest eenvoudige definitie van polderpeil is: het vastgestelde peil in een polder.

Zo eenvoudige is het inmiddels al lang niet meer. Bij kleinere polders gaat het vaak om één vastgesteld polderpeil.
Bij de grotere polders zal het per gebied kunnen wisselen; bijvoorbeeld de Noordoostpolder en de Haarlemmermeer.

Vaak hangt het peil samen met het gebruik van de grond: landbouwgrond, weidegrond, stedelijk gebied, infrastructuur (wegen, spoorlijnen, luchthaven) en natuurgebied om een paar mogelijkheden te noemen.

Het polderpeil liet zich vervolgens weer splitsen in een zomerpeil- en een winterpeil. Het zomerpeil werd dan in de periode van 1 mei - 1 november gehanteerd en het winterpeil van 1 november tot 1 mei.

Op de waterstaatskaart van 1873 Sneek blad 4 wordt bijvoorbeeld voor de Galamadammen het volgende genoteerd: Zomerpeil: - 0.37 m AP en Winterpeil: - 0.08 m AP.
Denk er wel om dat het hier om het Algemeen Peil gaat en nog niet om het later vastgestelde Normaal Amsterdams Peil.
Er kan een verschil zitten tussen het AP, zoals dat in Friesland werd gehanteeerd, en het uiteindelijke NAP, dat landelijk wordt gehanteerd en waarvan het vaste ijkpunt in het stadhuis van Amsterdam is aangebracht.

400×600px

Het zomerpeil is lager dan het winterpeil, omdat de dieper stekende wortels van de gewassen, die op het land staan, ook voldoende het water moeten kunnen bereiken.

De aanduiding zomer - en winterpeil zal men tevergeefs zoeken voor de polders die afwateren op de boezem van Friesland. In september 2010 is door het Wetterskip Fryslân vastgesteld dat, invoering van een zomerpeil en winterpeil op de Friese boezem te duur is.

De aanduiding zomer- en winterpeil komt wel voor op het IJsselmeer.


Het D.F. Woudagemaal in bedrijf om het peil in de Friese Boezem te verlagen na hevige regenval: Link= UItleg bij bovenstaande afbeelding: Waterstand D.F. Woudagemaal bij Lemmer in meter ten opzichte van het NAP. De blauwe lijn is de Friese boezemwaterstand, de rode lijn is de buitenwaterstand (IJsselmeer). Een gesloten groene balk onderin het scherm geeft aan wanneer het gemaal in werking is en er geloosd wordt op het IJsselmeer. Wanneer een rode balk zichtbaar is wordt er via de nabijgelegen inlaten Teroelsterkolk water vanuit het IJsselmeer ingelaten.

De actuele waterstanden op de boezem kunnen worden opgevraagd via de site van het Wetterskip Fryslân: https://www.wetterskipfryslan.nl/kaarten/boezem-kaart De kaart werkt interactief.

Overgenomen van "https://wiki.woudagemaal.nl/w/index.php?title=J.L._Hooglandgemaal&oldid=5340"