imported>Cierick Goos |
imported>Cierick Goos |
Regel 4: |
Regel 4: |
| <div style="text-align:center;"> | | <div style="text-align:center;"> |
| Leeuwarder Courant <br> | | Leeuwarder Courant <br> |
| van Vrijdag 15 September 1916.<br> | | van Donderdag 27 Mei 1920.<br> |
| Tweede Blad.<br>
| | DERDE BLAD.<br> |
|
| |
|
| ---- | | ---- |
|
| |
|
|
| |
|
| '''De afstroomingswerken bij de Lemmer.''' | | '''Het Stoomgemaal bij Tacozijl.''' |
| | | </div> |
|
| |
|
| '''De Plannen.'''
| |
| </div>
| |
|
| |
|
| <div style="text-indent: 2em; text-align:justify;"> | | <div style="text-indent: 2em; text-align:justify;"> |
| Het is den lezer bekend, dat de afwatering van | | Het departement Leeuwarden der vereeniging |
| Friesland sedert jaren een onderwerp van voortdurende
| | „Nijverheid" hield gisteravond in de zaal van de |
| studie is geweest. De Lauwerzee-commissie—1904
| | Coöperatieve Zuivelbank een vergadering, waarin |
| komt in het Lauwerzee-rapport tot
| | de heer D. F. Wouda, hoofdingenieur van den |
| de conclusie, dat de natuurlijke afstrooming dient
| | provincialen waterstaat, sprak over het |
| verbeterd door afsluiting van de Lauwerzee en
| | stoomgemaal bij Tacozijl. |
| dat verder door kunstmatige afstrooming, door
| |
| middel van watergemalen, Frieslands boezem
| |
| moet worden beheerscht.
| |
| | |
| De Lauwerzee-commissie dacht zich een
| |
| stoomgemaal bij Tacozijl, gelegen ten zuiden van het
| |
| stedeke Sloten, aan een inham in Frieslands zuidkust,
| |
| welke „de Bank" genaamd is.
| |
| | |
| De regeering wilde van een afsluiting der
| |
| Lauwerzee niet weten en nadat eenige kostbare jaren
| |
| verloren waren gegaan, waren het nu Ged. Staten
| |
| van Friesland, die zelf de hand aan den ploeg sloegen.
| |
| Zij dienden bij de Staten voorstellen in
| |
| betreffende de afstrooming van Friesland's boezem,
| |
| na zich verzekerd te hebben van den financieelen
| |
| steun van het rijk.
| |
| | |
| Op 7 Februari 1913 besloten de Staten tot den
| |
| bouw van watergemalen aan de zuidkust van het
| |
| gewest, met een gezamenlijk vermogen van 1575 W. P. K. en tot het uitvoeren van verdere werken,
| |
| nader door de technici aangegeven.
| |
| | |
| Voorloopig zouden van die werken worden uitgevoerd:<br>
| |
|   1. de bouw van een boezemgemaal te Tacozijl met een vermogen van 750 W.P.K.;<br>
| |
|   2. de bouw van een zeesluis;<br>
| |
|   3. een kanaal van gemaal naar sluis;<br>
| |
|   4. afvoerkanaal met leidammen tot de Zuiderzee;<br>
| |
|   5. verbindingskanaal van Idskenhuizermeer naar de Groote Brekken;<br>
| |
|   6. vaste brug te Wollegaast;<br>
| |
|   7. toevoerkanaal van Groote Brekken naar het boezemgemaal;<br>
| |
|   8. verruiming van de Follega- en de Janesloot;<br>
| |
|   9. telefoonleidingen naar de Lemmer.<br>
| |
|
| |
|
| Het rijk had een bijdrage van 40 procent der
| | Nadat de voorzitter, mr. G. A. Boon, de vergadering |
| geraamde aanlegkosten in uitzicht gesteld.
| | bekend had gemaakt met de teleurstellingen, |
| | door het departement ondervonden bij het |
| | beleggen van vergaderingen, deelde hij mede, dat |
| | voor de excursie heden naar Tacozijl, ten einde |
| | onder leiding van den heer Wouda het stoomgemaal |
| | te bezichtigen, zich een veertigtal leden |
| | hadden aangegeven. |
|
| |
|
| Bij de nadere uitwerking der definitieve plannen
| | De heer Wouda, hierna zijn rede aanvangende, |
| is om verschillende redenen van technischen en
| | begon met te zeggen dat de provincie |
| practischen aard een en ander in bovenvermelden
| | Friesland waterstaatkundig uit drie gedeelten |
| staat gewijzigd.
| | bestaat:<br> |
| |    1. het gebied van Friestands boezem;<br> |
| |    2. het gebied van Oost- en Westdongeradeel;<br> |
| |    3. het lindegebied. |
|
| |
|
| Een der voornaamste wijzigingen is wel, dat
| | Onder Frieslands boezem is te verstaan het |
| men niet vasthield aan den — ook in het
| | groote samenstel van meren, plassen, kanalen en |
| Lauwerzee-verslag bedoelden — bouw van een gemaal
| | vaarten, dat met elkaar in open gemeenschap |
| bij Tacozijl met afstrooming in den inham „de
| | staande, enkel door de zeesluizen van de zee is |
| Bank", doch als plaats voor het gemaal, meer
| | gescheiden. Het beheer van dien boezem berust |
| oostelijk, de Teroelsterkolk verkoos. Hierdoor
| | reeds sedert eeuwen bij de provincie, wat op zichzelf |
| kon men gebruik maken van een deel der Zijlroede,
| | wel iets bijzonders is, daar in andere |
| welke van het zuidpunt der Groote Brekken naar
| | provinciën voor het beheer van den boezem |
| de Lemmer gaat.
| | afzonderlijke bestuurslichamen bestaan, zooals waterschappen, heemraadschappen en hoogheemraadschappen. |
|
| |
|
| In de winterzitting der Staten 1914 werd onder
| | Op dien boezem wordt het water gebracht van |
| punt 38 medegedeeld, dat het zuidelijke
| | ongeveer 293,900 H.A. land, waarvan 286,433 H.A. |
| afstroomingskanaal zou loopen van het zuidelijke punt
| | in Friesland en 7467 H.A. in de provincie |
| der Groote Brekken onmiddellijk naar het zuiden,
| | Groningen. Gronden, behoorende tot het |
| waarbij gebruik gemaakt zou worden van een deel
| | Munnekezijlverlaat, zijn na de opruiming van het |
| der Zijlroede en uitgekomen in den Teroelsterhoek.
| | verlaat te Stroobos op Frieslands boezem gaan |
| Men vindt deze nieuwe richting reeds aangegeven
| | afwateren. |
| op de kaart van Friesland, uitgegeven | |
| door de „Leeuwarder Courant".
| |
|
| |
|
| Men zie de benaming: stroomkanaal.
| | De grootte van den boezem is bij normalen |
| Tegelijkertijd werd goedgevonden gemaal en zeesluis tot
| | stand |
| één kunstwerk te vereenigen. De punten 2, 3, 4
| | 0.20 M. + Z.P. 26,000 H.A.; |
| van bovenvermelden staat kwamen hierdoor te
| | 0.30 M. + Z.P. 43,200 H.A.; |
| vervallen. Bovendien besloten de Staten in die
| | 0.40 M. + Z.P. 55,200 H.A.; |
| Winterzitting de capaciteit van het watergemaal te
| | 0.50 M. + Z.P. 58,600 H.A.; |
| verhoogen van 780 op 900 W. P. K., waardoor bij
| | 0.60 M. + Z.P. 58,900 H.A. |
| eventueele regeling van de afstrooming van het
| | Deze cijfers wijzigen zich voortdurend |
| Lindegebied, het water door het gemaal kan
| | bij de de vooortgaande inpoldering. |
| worden verwerkt.
| |
| </div>
| |
|
| |
|
| <div style="text-align:center;">
| | Door de buitengewoon groote oppervlakte van |
| '''De Uitvoering.'''
| | den boezem is de verhouding lusschen land en |
| </div>
| | water, de zoogenaamde waterberging, zeer gunstig. |
| | Bij normalen stand bedraagt zij ongeveer |
| | 1/11 en bij de hoogste standen ongeveer 1/5. In de |
| | aanliggende boezems van Hunzingo eu Westerkwartier |
| | is het ongeveer 1/75, wat dus beteekent, |
| | dat eenzelfde regenval op laatstgenoemde boezems |
| | een zevenmaal grootere stijging veroorzaakt |
| | dan op dien van Friesland. |
|
| |
|
| <div style="text-indent: 2em; text-align:justify;">
| | De boezem beschikt over de volgende loozingsmiddelen: |
| Na de vaststelling dezer definitieve plannen
| | de Friesche sluis, Dokkumer Nieuwezijlen, |
| door de Staten op 19 en 26 Januari 1915,
| | Roptazijl, Harlingen, Makkum, Workum, |
| waardoor tevens was beslist, dat het gemaal niet door
| | Molkwerum, Stavoren, Schoterzijl, Tacozijl, Lemmer |
| Diesselmotoren maar door stoommachines zou
| | en Hindeloopen, die echter bij de meest |
| worden gedreven, werd met de uitvoering onverwijld
| | heerschende winden, n.l. die uit, westelijke richting, |
| begonnen. 2 Maart 1915 ontvingen Ged. Staten
| | voor een deel werkeloos liggen, doordat het |
| het bestek van de aan te besteden pompen,
| | dagelijksch laagwater blijft boven den boezemstand. |
| stoommachines en ketels goedgekeurd van den
| | Gevolgen hooge waterstanden en overstroomingen. |
| minister terug. De voor dit bestek van eenige
| |
| fabrikanten gevraagde prijsopgaaf werd 16 April
| |
| 1915 ontvangen. Het onderzoek daarvan vorderde
| |
| nogal eenigen tijd en nader overleg. Toch kon
| |
| reeds op 24 Juni de levering van machines, ketels
| |
| pompen enz. opgedragen worden aan de
| |
| Machinefabriek Jaffa, firma Louis Smulders en Co.
| |
| te Utrecht voor ƒ 357,770.
| |
|
| |
|
| Het merkwaardige in deze leverantie, welke
| | Plannen om hierin verbetering te brengen zijn |
| onder toezicht van professor Dyxhoorn te Delft
| | al heel oud. De geheele vorige eeuw ging heen |
| plaats vindtis, dat de pompen niet worden
| | met het aanbrengen van partieele verbeteringen, |
| gegoten, maar gemaakt van plaatijzer, geklonken en
| | bestaande in het verruimen van bestaande kanalen |
| autogeen gelascht. Een proefpomp, op één tiende
| | en het graven van nieuwe stroomkanalen, o.a. |
| der ware grootte vervardigd, voldeen aan de
| | de Nieuwe Zwemmer en het kanaal van de Kletstervaart |
| gestelde eischen volkomen.
| | naar de Leijen (1880—1889). Toch werd |
| | ook hiermede geen toestand verkregen, waarmee |
| | op den duur kon worden volstaan. Integendeel |
| | deden zich factoren voor, die een nadeeligen |
| | invloed hadden op de afwateringsverhoudingen |
| | van Frieslands boezem en die deze verbeteringen |
| | hebben opgeheven. |
|
| |
|
| Van het gemaal is nog niets zichtbaar, behalve
| | Na 1884 zullen ongeveer 10,000 H.A. boezemland |
| een drie millioen steenen, opgetast bij de plaats
| | zijn ingepolderd, waarmede dus de waterberging |
| waar het zal worden gebouwd en die met wijze
| | bij standen hooger dan plus minus 0.30 M. |
| voorzorg alvast maar aangevoerd zijn, om niet op
| | + Z.P. is verkleind. In de bemaling der polders |
| het critfeke moment gevaar te loopen de steenfabrieken | | zijn, belangrijke verbeteringen aangebracht, |
| overladen te vinden met leveranties voor 't buitenland.
| | zoowel door het plaatsen van vele windmotoren |
| | als door den bouw van stoomgemalen. |
|
| |
|
| Het gemaal zal zeker tot de grootste der wereld
| | De kanaliseering van de Tjonger in 1887—1888 |
| worden gerekend. Het krijgt een vermogen om
| | is mede van zeer grooten invloed geweest op het |
| in één minuut 4000 M³. d. i. 4 millioen liter water
| | waterbezwaar van den Frieseben boezem. |
| te loozen bij een opvoerhoogte van één meter. Men
| | Terwijl het vermogen van de loozingsmiddelen van |
| kan zich een dergelijk kwantum moeilijk voorstellen.
| | den boezem onveranderd is gebleven, is het |
| Wellicht krijgt men eenigen indruk wanneer
| | waterbezwaar beduidend grooter geworden, met als |
| men bedenkt dat bij gebruik van tienliter-emmers
| | gevolg hiervan, dat de waterstanden hooger |
| in één minuut vierhonderd duizend emmers
| | worden, hetgeen door den spreker met cijfers wordt |
| water uit den boezem in zee worden geworpen.
| | gestaafd. |
|
| |
|
| Het gemaal zal bestaan uit 4 tandemcompound
| | Afdoende verbetering is gezocht in afsluiting |
| stoommachines met elk 2 centrifugaalpompen van
| | van de Lauwerzee, waarvan het eerste plan is |
| elk 500 M³. vermogen per minuut. Deze 8 pompen
| | gemaakt in 1847, doch dat herhaaldelijk werd |
| werpen 8 x 500 M³. = 4000 M³. water uit. Zij
| | gewijzigd. In 1896 werd een Staatscommissie |
| bezitten voor het aanzuigen elk 2 zuigbuizen, zoodat
| | benoemd, die in 1902 met een plan tot afsluiting |
| aan de landzijde het water in 16 zuigbuizen
| | kwam, n.l. een gescheiden bergboezem in de |
| wordt opgeslorpt, terwijl het aan de zeezijde door
| | Lauwerzee, waarop Friesland en Groningen |
| 8 persbuizen wordt afgevoerd. De 8 persbuizen
| | zouden afwateren. |
| behoorende tot de 8 pompen, worden twee aan
| |
| twee beschermd door dubbele stormdeuren. De
| |
| onderkant der persbuizen ligt 3.60 M. onder
| |
| N. A. P. en zuilen deze buizen dus aan de zeezijde
| |
| nooit zichtbaar zijn. De vloer der machinekamer,
| |
| die 62 M. lang en 15 M. breed is, ligt 2.70 M. | |
| boven N. A. P.
| |
| | |
| De stoom wordt geleverd door 6 Pied-Boeuf-ketels,
| |
| opgesteld in een ketelhuis van 31 x 16
| |
| meter. De schoorsteen, welke door de bekend
| |
| firma Canoy en Herfkens gebouwd wordt, krijgt
| |
| een hoogte van 62 meter + Z.P.
| |
| | |
| Een leidam ten westen van 't gemaal zal tegen
| |
| Z.W.-stormen een bescherming zijn.
| |
| | |
| 't Spreekt wel vanzelf, dat de bouw van dit
| |
| gemaal eigenlijk het voornaamste deel van den
| |
| grooten arbeid is, die hier verricht moeit worden.
| |
| Met den bouw, d.i. het opbouwen van ketelhuis,
| |
| machinegebouw, schoorsteen, vervaardigen van
| |
| ketels, machines, pompen enz. en het monteeren
| |
| daarvan, zal waarschijnlijk nog wel twee jaren
| |
| gemoeid zijn. Dan eerst zal men zich kunnen
| |
| verlustigen aan den sierlijken eenvoud, dien de
| |
| gevel belooft te bieden.</div>
| |
| | |
| | |
| <div style="text-align:center;">
| |
| '''De Werken.'''
| |
| </div>
| |
| | |
| <div style="text-indent: 2em; text-align:justify;">
| |
| Het is te begrijpen, dat Ged. Staten eerder de
| |
| Provinciale Staten de gelegenheid aanboden, om
| |
| den stand van de werkzaamheden zelf in oogenschouw
| |
| te nemen en niet wachtten tot alles
| |
| gereed is.
| |
|
| |
|
| Wat nu kan worden waargenomen is trouwens
| | Dit plan vond echter groote tegenkanting, |
| ook reeds de moeite van de reis waard.
| | vooral van den hoofdingenieur van den Rijkswaterstaat |
| | H. E. Bruyn, die een gemeenschappelijken |
| | bergboezem en bemaling aan de zuidkust |
| | bepleitte. Een groote boezem als die van Friesland |
| | behoorde volgens hem niet naar één punt uit te |
| | wateren, wat groot verhang en groote stroomkanalen |
| | geeft. |
|
| |
|
| Er zijn immers naast het gemaal werken van
| | Dit werd aanleiding tot de benoeming in 1902 |
| beteekenis uit te voeren, n.l. het graven der
| | van de bekende Lauwerzee-commissie, die in |
| toevoerkanalen en het — in verband daarmee —
| | 1904 verslag uitbracht, waarin vervat het voorstel |
| maken van bruggen. En hiermee is men reeds
| | tot afsluiting van de Lauwerzee en stoombemaling |
| ver gevorderd.
| | bij Tacozijl. In de omgeving van Tacozijl |
| | zijn groote waterreservoirs in de nabijheid van |
| | de kust en een geringe opvoerhoogte door de |
| | geringe getijbeweging. Het kolenverbruik is vrijewel |
| | evenredig aan de opvoerhoogte, waarom de |
| | zuidkust de aangewezen plaats is voor een |
| | bemaling. |
|
| |
|
| De Statenleden met hun voorzitter en griffier, de
| | Het provinciaal bestuur, dat beide niet noodig |
| hoofdingenieur, ingenieur en opzichters begaven
| | achtte, opende onderhandelingen met de regeering |
| zich Donderdag per extra-trein om 9.25 van
| | over de uitvoering van de afsluitingswerken, |
| Heerenveen naar de Lemmer. Vandaar wandelt men
| | doch zij vond deze te duur in verhouding tot het te |
| langs den zeedijk naar de Teroelsterkolk, de plaats
| | bereiken resultaat en meende, dat de afwatering |
| waar 't gemaal zal verrijzen, dat nu in 't vervolg
| | van Frieslands boezem moest worden verbeterd |
| met meer recht heeten kan: gemaal bij de Lemmer,
| | door voldoend krachtige stoomgemalen. |
| dan gemaal bij Tacozijl. Hier vinden we den
| |
| steenhoop, waarover hierboven gesproken is. Het
| |
| afstroomingskanaal van de Groote Brekken naar
| |
| den zeedijk (plaats van 't gemaal) is reeds geheel
| |
| gereed, evenals de brug die in den slaperdijkweg—
| |
| Lemmer—Tacozijl gelegd moest worden.
| |
| Deze brug, een ophaalbrug, werd reeds op 6 April
| |
| 1915 aanbesteed. Zij heeft 4 vaste overspanningen
| |
| en een doorvaartwijdte van 8 meter. Vier
| |
| stroomopeningen van elk 14.75 M. wijdte. De
| |
| brug, die in 't laatst van 1915 gereed gekomen is,
| |
| kostte ƒ 23,000.
| |
|
| |
|
| Het maken van dit zuide1ijk stroomkanaal
| | Wat de kosten der afsluitingswerken met |
| (in tegenstelling met het „noorde1ijk"
| | toevoerkanalen enz. in Friesland betreft (met 16 |
| stroomkanaal dat het Idskenhuizermeer verbindt met de
| | sluizen elk van 6 M. wijdte), deze zouden ongeveer |
| Groote Brekken) kon met het oog op den hoogen
| | ƒ 9 millioen bedragen, terwijl een stoomgemaal |
| waterstand niet eerder dan 11 Mei 1915 worden
| | van 750 waterpaardekracht aan de Zuidkust |
| aanbesteed. Het kanaal is in den bodem 68 M.
| | op ƒ 1.9 millioen kwam. |
| breed, diep 3 M. — Z.P. en heeft glooiingen van
| |
| 3 op 1, zoodat het op Z.P. een breedte van 86 M.
| |
| heeft. Het is in December 1915 klaar gekomen
| |
| en heeft met inbegrip van het maken van
| |
| oevervoorzieningen, een verharden toegangsweg
| |
| naar 't gemaal en het verleggen van dijken
| |
| ƒ 129,500 gekost. | |
|
| |
|
| Voor onteigening werd ƒ 30,000 uitgegeven.
| | Men wist nu, in welke richting de oplossing was |
| Alle onteigeningen evenals de verdere voor het
| | te zoeken, vooral ook, daar de regeering bereid |
| noordelijke stroomkanaal konden in der minne
| | bleek, voor het stichten van stoomgemalen het |
| plaats hebben, wat zeker een prachtig succes mag
| | verleenen van rijkssubsidie te bevorderen. |
| worden genoemd.
| |
|
| |
|
| De aannemer van dit kanaal ontmoeten wij
| | Het maken van een plan voor een gemaal bij |
| straks bij het noordelijke stroomkanaal en is de
| | Tacozijl werd opgedragen aan de heeren Kermpees |
| Naamlooze Vennootschap v.h. Tijs Volker te
| | en van Krimpen, terwijl in Februari 1913 |
| Dordrecht. De baggermachines, waarmede de
| | door de Staten van Friesland werd besloten lot |
| arbeid verricht werd, hadden juist het Kaiser
| | oprichting van twee gemalen, waarvan voorloopig |
| Wilhelmkanaal op diepte gebracht. Een
| | één zou worden uitgevoerd. Het plan omvatte |
| majestueuzen indruk maakt die breede stroom. Met
| | een met Dieselmotoren gedreven gemaal, dat |
| het breede stoomgemaal op den achtergrond bijna
| | eenigszins landwaarts bij Tacozijl zou worden |
| 3 meter boven N. A. P. zal in deze stille streek de
| | geplaatst, in den zeedijk een zeesluis die het |
| toeschouwer een machtigen indruk ontvangen van
| | uitschotkanaal afsloot en verder een toevoerkanaal |
| den durf, die het Friesche volk bezielt in den
| | uit de Brekken en een stroomkanaal Koevorden — |
| strijd tegen den vijand, het water.
| | Groote Brekken. |
|
| |
|
| Nu dit kanaal geheel gereed is, is het mogelijk
| | Spreker is van meening, dat men door dit |
| geworden alle bouwmaterialen voor 't gemaal per
| | besluit te nemen het zekerst werkend, het |
| schip tot aan de plaats van opbouw aan te voeren.
| | goedkoopste en het vlugst uit te voeren middel tot |
| Een groot gerief voor de verdere werkzaamheden.
| | verbetering van de afwatering heeft gekozen. |
| | Met de afsluiting van de Lauwerzee zou veel |
| | meer tijd gemoeid zijn geweest. |
|
| |
|
| De Statenleden gaan nu in een te Lemmer
| | Met de uitvoering van het werk is niet onmiddellijk |
| thuisbehoorende stoomboot, varen door de
| | begonnen, daar eerst de belastingwet en |
| beschreven brug het geheele kanaal af naar de
| | de subsidieeringswet moesten zijn aangenomen. |
| Groote Brekken. Zij kunnen daarbij de afbuiging
| | Thans is bepaald, dat 2/3 deel der renten en |
| van de Zijlroede oostwaarts naar de Lemmer zien.
| | aflossingen der stichtingskosten, alsmede 2/3 deel van |
| Aan boord bij de vaart over de Groote Brekken
| | de kosten van exploitatie en onderhoud der werken |
| is er gelegenheid tot het gebruiken van de lunch.
| | zal worden gevonden uit de opbrengst eener |
| De boot zet de heeren aan het noordelijkste deel
| | bijzondere belasting, te heffen krachtens art. 126 |
| van de Brekken weer aan land. Daar zal het | | septies der provinciale wet, waarbij van de |
| noordelijk stroomkanaal uitmonden, dat De
| | geschatte pachtwaarde van de ongebouwde eigendommen |
| Koevorden, of liever het ondereind daarvan,
| | percenten worden geheven. Het rijk |
| „Idskenhuizermeer" genaamd, zal verbinden met de
| | verleent een subsidie van 40 pct. in de kosten. |
| Brekken. Is die verbinding gereed, dan is de
| |
| watertoevoer uit den Frieschen boezem naar het gemaal
| |
| voldoende verzekerd. Tusschen de Brekken en het
| |
| Idskenhuizermeer loopen evenwel 2 wegen
| |
| n.l. de rijksstraatweg Sneek—Lemmer en de
| |
| kunstweg Sloten—St. Nicolaasga. Zij kruisen
| |
| elkaar by Spannenburg en bij die kruising zal ons
| |
| kanaal als derde komen kruisen. We krijgen daar
| |
| een zes-armig kruis met hoeken van 60 graden.
| |
| Hier is dus weer een brug noodig en met een
| |
| praktische kleine omlegging van den weg kan een
| |
| goede ligging van de brug worden verkregen.
| |
| Noemen wij haar Brug bij Spannenburg.
| |
|
| |
|
| Zij werd als draaibrug 17 Aug. 1915 aanbesteed,
| | De tijd, hiermee gemoeid, ging evenwel niet |
| gelijktijdig met het maken van een vaste
| | ongebruikt voorbij. De plannen werden nader |
| brug in een parallelweg en bijkomende werken.
| | onderzocht en wijzigingen voorgesteld ten aanzien |
| Een en ander kost ƒ 44,000.
| | van plaats, inrichting en vermogen. |
|
| |
|
| De brug heeft twee doorvaartwijdten elk van 9
| | Wat de plaats aangaat, deze werd thans |
| meter en twee stroomopemngen elk wijd 14
| | bepaald bij Teroelsterkolk in plaats van bij |
| meter. Ze zal over een paar weken gereed zijn.
| | Tacozijl, hetgeen een besparing meebracht van |
| Bij den bouw is er blijkbaar op gerekend, dat dit
| | ƒ 100,000. |
| stroomkanaal nog eenmaal voor grootscheepsvaarwater
| |
| zal kunnen dienen om den weg naar de
| |
| Lemmer te bekorten.
| |
|
| |
|
| Bij de brug blijven we even staan, maar gaan
| | Ten opzichte van de inrichting werd aan |
| dan een 800 meter verder en zien alweer een
| | stoommachines de voorkeur gegeven, daar |
| breed water, 't Is het Noordelijk stroomkanaal
| | Dieselmotoren, hoewel ze veel vóór hebben, in |
| dat, vanuit het Idskenhuizermeer begonnen, reeds
| | aanschaffing en exploitatie enorm duur zijn. |
| tot hier is gevorderd.
| |
|
| |
|
| 23 December 1915 werd het aanbesteed, het
| | Het vermogen, eerst bepaald op 750 waterpaardekracht, |
| heeft een bodembreedte van 44 mater, is diep 3
| | werd in verband met de Lindeplannen |
| meter Z.P., heeft glooiingen van 3 op 1, dus een
| | opgevoerd tot 900 W.P.K. Ook werd |
| breedte by Z.P. van 62 meter, Het zal midden
| | de vraag overwogen, of het gemaal niet electrisch |
| 1917 gereed komen. De aannemingssom bedroeg
| | moest worden gedreven, doch naar de eenstemmige |
| ƒ 251,100. Voor onteigening was hier pl. m. | | meening van de professoren Dijxhoorn en |
| ƒ 100,000 noodig.
| | Feldmann te Delft en den spreker verdiende dit |
| | geen aanbeveling en zou, werd de stroom van de |
| | centrale te Leeuwarden betrokken, de exploitatie |
| | van het gemaal ƒ 70,000 per jaar meer kosten |
| | dan met een eigen stoombedrijf. De rentebesparing |
| | door geringere aanlegkosten zou hiertegen |
| | op verre na niet opwegen. Hierbij kwam nog |
| | het technische bezwaar, dat de wisselende |
| | opvoerhoogten, die een wisselend aantal toeren van |
| | de pompen met zich brengen, voor een stoommachine |
| | geen verschil maakt, doch een electromotor |
| | verdraagt dit niet. |
|
| |
|
| Hier ziet men nu hoe het kanaal ontstaat. Hoe
| | In de winterzitting der Staten van 1914 werd |
| het gegraven wordt, zou men vroeger zeggen,
| | tot deze wijziging besloten en onmiddellijk daarna |
| maar daarbij denkt men aan een leger van polderjongens
| | met de uitvoering begonnen. |
| met schop en kruiwagen, gelegerd in keten
| |
| en werkend dat de koppen rood worden. Hoe
| |
| geheel anders gaat dit hier.
| |
|
| |
|
| Voor het land dat weggegraven moet worden
| | De begrooting voor het oorspronkelijke plan, |
| ligt een groote, verbazend sterke baggermachine.
| | n.l. ƒ 1,850,000, behoefde niet te worden |
| Een anker ligt vóór in 't land en met een lier
| | gewijzigd, omdat spreker had becijferd, dat met de |
| wordt de baggermachine tegen het land aangedrukt.
| | besparing, welke door de voorgestelde wijzigingen |
| Nu begint de baggering. Wij staan op de
| | werd verkregen, het grooter vermogen ruim kon |
| machine en houden het oog gericht op het grasveld,
| | worden betaald. |
| vlak voor ons. De machine steunt, de kettingen
| |
| ratelen en ziet daar beweegt een deeltje
| |
| van dat grasveld ten grootte van ¾ M². Een
| |
| oogenblik later gaat het in een bak naar boven.
| |
| Nog een moment en het glijdt in de praam, die
| |
| terzijde van de baggermachine op zijn vracht ligt
| |
| te wachten. De baggermachine brengt het kanaal | |
| onmiddellijk op 3 meter diepte. Heeft zij het
| |
| eene stuk uit het land gevreten, gehapt zou men
| |
| zeggen, dan verschuift nauw merkbaar dat gevaarte
| |
| wat naar rechts en hapt het brok ernaast
| |
| weg. Zoo gaat de machine den geheelen dag het
| |
| kanaal aan de landgrens heen en weer en werpt
| |
| telkens zijn stukken weg.
| |
|
| |
|
| Al naarmate de grondsoort leemig of los, vordert
| | De werken bestaan in het eigenlijke stoomgemaal |
| zij per week 60 of 100 meter. Iedere week
| | en de toeleidingskanalen. Wat deze |
| is dus de machinist een pl. m. 75 meter dichter | | laatsten betreft vertelde spreker o.a., dat het |
| bij de Spannenburgerbrug, die nu nog een brug
| | gemaal wordt gevoed uit de Groote Brekken, door |
| over land is. Dan gaat ze door de brug en vreet
| | een groot stroomkanaal, uitgevoerd van Mei—Dec. |
| zich verder door naar de Groote Brekken. 't Lijkt
| | 1915, dat meer dan tweemaal zoo breed is |
| haast de jongen, die door den breiberg moet.
| | als het Nieuwe Kanaal en een lengte heeft van |
| 60 à 100 meter per week lijkt niet veel gevorderd,
| | 1893 M. Op de kruising met den kunstweg |
| maar 't beteekent een opruiming van pl. m.
| | Lemmer—Tacozijl—Sondel is een doorlaatbrug |
| 18,000 M³. grond, een werk waaraan 250 polderjongens
| | gemaakt met een wijdte van 70 M. tusschen de |
| genoeg zouden hebben. Nu ziet men
| | landhoofden. In het midden een ophaalbrug van |
| maar enkele arbeiders, die de baggermachine
| | 8 M. wijdte voor het doorlaten van schepen met |
| bedienen. De grond, grootendeels zand, wordt in
| | materialen en kolen. Verder een kanaal van |
| de pramen naar het Idskenhuizermeer gebracht.
| | Groote Brekken tot Koevorde, uitgevoerd van |
| Daar ligt de zuig-persmachine — zij was jammer
| | Maart 1916 tot Juli 1917, lang 4000 M. en een |
| genoeg thans defect — die steekt haar zuigapparaat
| | breedte op Z.P. van 62 M. Waar de rijksweg |
| in de praam, zuigt het zand op na toevoeging van | | Sneek—Lemmer en de weg Sloten—st.Nioolaasga |
| voldoende water en perst het door buizen waar ze
| | het Kanaal snijden is een draaibrug gebouwd |
| het hebben wil.
| | met twee twee openingen van 9 M. met het oog op den |
| | scheepvaartweg Groningen—Lemmer, die in |
| | aanmerking komt langs dit kanaal te worden verlegd. |
|
| |
|
| Meer dan de helft van het Idskenhuizermeer
| | Het vraagstuk van de grondberging was een |
| is er mee gedempt. De Staten maakten dus een
| | moeilijk vraagstuk; er kwam heel wat los, n.l. |
| wandeling op het Idskenhuizermeer.
| | 749,000 M³. te Spannenburg en 367,000 M³. te |
| | Lemmer. Dank zij de wijze van werken, werd |
| | het hier gelukkig opgelost. De kanalen werden |
| | geheel door baggering lot stand gebracht, de |
| | grond in bakken vervoerd en door een zuiger op |
| | den wal geperst, Bij Lemmer werden oude dijksputten |
| | aangekocht en een deel van het Idskenhuizermeer |
| | in het noorden, met de uitgebaggerde |
| | aarde gevuld en zoo tot land gemaakt. Bij Lemmer |
| | is het reeds in volle cultuur en zelfs voorzien |
| | van een boerderijtje. |
|
| |
|
| 't Spreekt wel van zelf, dat hier het langst vertoefd wordt.
| | Zoo krijgt nu de Groote Brekken het water |
| | toegevoerd van het Tjeukemeer uit het oosten, |
| | het Slotermeer uit het westen, het Sneekermeer, |
| | Langweerderwielen, Heegermeer enz. uit het |
| | noorden; de voeding laat dus niets te wenschen |
| | over. |
|
| |
|
| De excursie is er ook mee ten einde. De heeren
| | Hierna behandelde de heer Wouda het eigenlijke |
| gaan nu in pramen het ondiepe meer De Koevorden
| | stoomgemaal, voor den inhoud waarvan wij |
| over en vinden na een vrij langdurig, winderig
| | verwijzen naar het uitvoerig verslag in ons |
| reisje in den Nieuweweg weer de stoomboot, die
| | [[Leeuwarder Courant - 4 mei 1920 | nummer van 4]] |
| hen door Oudhof en Woudvaart in Sneek brengt.
| | dezer van de lezing, te Lemmer |
| | gehouden voor den „Bond van hoofden van den |
| | technischen dienst in Friesland", Alleen mag nog |
| | even gereleveerd wat de spreker zeide naar aanleiding |
| | van de capaciteit van het gemaal, om |
| | 4000 M³. water per minuut uit te werpen. Om |
| | duidelijk te maken, wat zulk een capaciteit |
| | beteekent, zeide hij, dat het gemaal al het water, |
| | dat zich in het Nieuwe Kanaal bevindt tusschen |
| | de eerste en de tweede brug, in 20 minuten zou |
| | kunnen uitslaan. |
|
| |
|
| De reis heeft een goeden indruk gegeven voor
| | Wat kosten aangaat, deze zijn door den oorlog, |
| den stand der werkzaamheden van de afstroomingswerken, | | waardoor materialen en werkkrachten zooveel |
| op welker voltooiing wordt gewacht
| | duurder werden, heel wat grooter geworden. |
| De data, hiervoren vermeld, doen zien hoe de
| | Bedroeg de oorspronkelijke raming ƒ 1,850,000, |
| provinciale waterstaat met bekwamen spoed zijn
| | thans komen de totaalkosten ongeveer op |
| arbeid verricht. Geen lijd gaat verloren. Eerstdaags
| | ƒ 2,500,000. |
| volgt nog de aanbesteding van den bouw
| |
| van machinegebouw, ketelhuis, enz
| |
|
| |
|
| Als alles zoo vlot blijft loopen heeft Friesland
| | De spreker, die zulk een groot aandeel in dit |
| over twee jaar zijn gemaal in werking.
| | voor de provincie Friesland hoogst belangrijke |
| | werk heeft gehad, ontving van den voorzitter een |
| | hartelijk woord van dank en van de vergadering |
| | een welgemeend applaus. |
| </div></div> | | </div></div> |
|
| |
|
|
| |
|
| ==Bronnen== | | ==Bronnen== |
| # Het Stoomgemaal bij Tacozijl. ''Leeuwarder courant: Tweede blad'', (1916, 15 september)<br> Geraadpleegd op 10-03-2022, van https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010600767:mpeg21:p005 | | # Het Stoomgemaal bij Tacozijl. ''Leeuwarder courant: Derde blad'', (1920, 27 mei)<br> Geraadpleegd op 05-03-2022, van https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010601892:mpeg21:p009 |
| <br> | | <br> |
| [[Category:Publicaties | Leeuwarder Courant 1916.09.15]] | | [[Category:Publicaties]] |