imported>Jan Pieter Rottine |
imported>Cierick Goos |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| De '''boezem van Friesland''' wordt gevormd door '''een aantal belangrijke kanalen en de grote meren'''. De '''oppervlakte van de boezem''' beslaat '''ruim 15.000 hectare'''.
| | [[Bestand:Gemaal_en_Zuiderzee.jpg|600x380px|link=]] |
|
| |
|
| Op dit water wordt '''het water van 266.000 hectare land afgevoerd'''.
| | In '''1920''' lag het <strong>[[ir. D.F. Woudagemaal|stoomgemaal Teakesyl]]</strong> zeer open aan de Zuiderzee. |
| | <br>Prachtig is hier ook de reden van de keuze van de locatie zichtbaar: |
| | <br>'''aan de Teroelster Kolk''', een voormalige wiel, ontstaan na een dijkdoorbraak. |
|
| |
|
| De drie '''belangrijkste kanalen''' zijn: '''[[Prinses Margrietkanaal]]''' (vanaf de '''[[Prinses Margrietsluizen]]''' naast het stoomgemaal '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' tot aan Gaarkeuken), het '''Van Harinxmakanaal''' ( van Leeuwarden naar Harlingen) en het '''Johan Frisokanaal''' (van Galamadammen naar Stavoren).
| | [[Bestand:Zuiderzee_en_Woudagemaal.jpg|600x422px|link=]] |
| | '''Lemmer, bij de Zuiderzeedijk, gezicht richting stoomgemaal Teakesyl''' |
|
| |
|
| [[Bestand:PM-kanaal_k.jpg|600×400px|link=]]
| | <br> |
| '''Het Prinses Margrietkanaal'''
| | [[Category:Locatie gemaal]] |
| | |
| <br>De '''belangrijkste meren:'''
| |
| <ul>
| |
| <li>'''Heegermar'''
| |
| <li>'''Fluessen'''
| |
| <li>'''Morra'''
| |
| <li>'''Sleattemermar'''
| |
| <li>'''Grutte Brekken'''
| |
| <li>'''De Kûfurd'''
| |
| <li>'''Snitsermar'''
| |
| <li>'''Pikmar en Wide Ie'''
| |
| <li>'''Smelle Ie'''
| |
| <li>'''Tsjûkemar'''
| |
| </ul>
| |
| | |
| [[Bestand:IMG_1594_k.JPG|600×400px|link=]]
| |
| '''De Friese boezem dient ook de watersport: hier de Pikmar bij Grou'''
| |
|
| |
| <br>Vanaf de '''Sleattemermar''' en de '''Tsjûkemar''' lopen twee kanalen (Follegasloot en het Sloter Gat) naar de Grote Brekken. '''Vanaf de Grote Brekken komt het water naar het stoomgemaal''', dit in 1919 nieuw gegraven kanaal is min of meer het sluitstuk van de Friese Boezem en is het '''aanvoerkanaal voor het''' '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]'''. | |
| | |
| Het '''[[Johan Frisokanaal]] is belangrijk voor de aanvoer van water naar het [[J.L. Hooglandgemaal]] bij Stavoren'''.
| |
| | |
| Het '''Wetterskip Fryslân''' heeft '''twee boezemgemalen''': het '''[[J.L. Hooglandgemaal]]''' (1967) bij Stavoren en het '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' (1920) bij Lemmer.
| |
| Door middel van deze twee gemalen wordt het water uit de boezem '''op een mechanische wijze afgevoerd en uitgeslagen op het buitenwater: IJsselmeer'''.
| |
| | |
| Het water uit de boezem kan '''op meerdere plaatsen via een sluis en langs natuurlijk verval op het buitenwater worden gespuid'''.
| |
| <br>Er zijn op meerdere plaatsen sluizen: '''[[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''', bij '''[[Harlingen]]'''.
| |
| <br>(Zie ook: '''[[Zijlen en sluizen in breed perspectief]]''')
| |
| | |
| [[Bestand:Sluis_bij_Harlingen_02_k.jpg|600×450px|link=]]
| |
| '''Zeesluizen bij Harlingen'''
| |
| <br>(afbeelding: Wikipedia)
| |
| | |
| De sluizen '''bij [[Dokkumer Nieuwe Zijlen]]''' en '''bij [[Harlingen]]''' zijn wel '''de belangrijkste''' om het overtollige water dat in het noordoosten en noordwesten van de provincie in de boezem staat af te voeren naar de Waddenzee en het '''[[Lauwersmeer]]'''. De spuisluizen bij Lauwersoog zorgen er dan voor dat er bij eb op de Waddenzee gespuid kan worden.
| |
| | |
| De '''boezem wordt gevoed met het water uit de polders'''. De '''ruim 900''' '''[[poldergemaal|poldergemalen]]''' in '''Fryslân''' brengen het water '''uit de afzonderlijke polders in de boezem'''.
| |
| | |
| Naast de inzet van de gemalen wordt er '''bij calamiteiten nog een beroep gedaan op vrijwillig molenaars om de''' '''[[poldermolen|poldermolens]]''' '''mee te laten malen''' en daarmee eveneens water uit de polder uit te slaan op de boezem. Dit onder het '''motto: alle kleine beetjes helpen'''.
| |
| | |
| [[Bestand:Spinnenkop_k.jpg|450×600px|link=]]
| |
| '''Spinnenkopmolen'''
| |
| <br>(afbeelding: Wikipedia)
| |
| | |
| De boezem kan '''ook gebruikt''' worden '''om water in te laten vanuit het buitenwater en door te voeren naar de polders'''.
| |
| <br>In 2011 gebeurde dat langdurig '''omdat het voorjaar droog en warm''' was en ook in andere jaren zijn er al '''grote hoeveelheden water vanuit het IJsselmeer ingelaten'''. Niet ver van het '''[[ir. D.F. Woudagemaal]]''' is een '''[[inlaatsluis]]''' gebouwd.
| |
| | |
| Dat er soms sprake is van een '''watertekort''' blijkt uit het volgende: normaal valt er in de maand maart 50 - 60 mm neerslag, soms is dat wel eens slechts 20 mm. Omdat de zon de laatste decennia krachtiger wordt is er vaker behoefte aan water.
| |
| | |
| De '''boezem''' heeft eigenlijk '''een dubbele functie''': '''water afvoeren en incidenteel water aanvoeren'''.
| |
| | |
| Bij '''Gaarkeuken''' is de grens met '''een volgende boezem''', daar zorgt het '''Waterschap Noorderzijlvest''' voor, vervolgens begint midden in de stad Groningen, bij de sluis, weer een andere boezem: die van het '''Waterschap Hunze en Aa'''. Zowel bij Gaarkeuken als bij Groningen is een '''sluis''', '''omdat er sprake is van een''' '''peilverschil''' '''tussen de verschillende boezemgebieden'''.
| |
| | |
| In grote delen van '''West-Nederland''' (globaal langs de lijn Groningen - Breda) is een '''grotere of kleinere boezem''' aanwezig. Het gaat om '''tenminste dertig tot veertig boezemstelsels''', die allemaal onder beheer staan van een '''waterschap of hoogheemraadschap'''.
| |
| | |
| [[Bestand:Katwijk-1961-gemaal-en-uitw.jpg|500×354px|link=]]
| |
| '''Boezemgemaal bij Katwijk van het Hoogheemraadschap Rijnland'''
| |
| | |
| <br>Niet iedere boezem komt op het IJsselmeer of de zee uit. De boezem van bijvoorbeeld het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden voert het water via de Oude Rijn door naar de boezem van het hoogheemraadschap van Rijnland. Rijnland slaat het water '''bij Katwijk''' uit '''op de Noordzee'''.
| |
Lemmer, bij de Zuiderzeedijk, gezicht richting stoomgemaal Teakesyl