Wouda's Wiki

Help:Zandbak: verschil tussen versies

Hulppagina Overleg

Help:Zandbak (bekijk bron)

Versie van 6 mrt 2022 23:31

12.649 bytes toegevoegd ,  6 mrt 2022
geen bewerkingssamenvatting
VisueelWikitekst
imported>Cierick Goos
(De pagina is leeggehaald)
imported>Cierick Goos
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:
<div style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;">
<div style="text-align:center;">
Leeuwarder Courant <br>
van Dinsdag 4 Mei 1920.<br>
DERDE BLAD.<br>


----
'''Het Stoomgemaal bij Tacozijl.'''
</div>
<div style="text-indent: 2em;text-align:justify;">
Zoo begint Friesland zich dan langzamerhand
van een geduchten vijand, het hooge water, dat
tegelijk zijn buitenlandsche en binnenlandsche
vijand is geweest, geheel vrij te maken. Met den
zoogenaamden „gouden hoep" heeft het de eene
helft van deze dubbelmacht overwonnen en thans
is het bezig, met het stoomgemaal bij Tacozijl de
andere helft te bedwingen.
Het een met het ander vormt een prestatie,
waartegen wij met eerbied en bewondering mogen
opzien.
De gouden hoep, — bij den arm eener moeder,
om haar kind heengeslagen, heeft een onzer
Friesche zangers hem vergeleken; het stoomgemaal,
als een strakke, stroeve reus met in zijn lichaam
geborgen, geweldige, ijzeren krachten. zoo staat
het daar aan den kant der zee, paraat, zoodra
het oude gevaar binnenslands ooit weer begint
te dreigen.
Nog ongeveer twee à drie maanden en het zal,
als het moet, zijn werk kunnen doen. En bij de
Friezen, in verschillende kringen, wordt de
belangstelling wakker, voor zoover zij het al lang
niet was. Men gaat „op excursie" nu, naar Tacozijl.
Gisteren, mooie dag van Meische fleur,
maakten wij zulk een uilstapje mee in gezelschap
van den „bond van hoofden van den technischen
dienst van gemeentewerken in Friesland". De trein
bracht ons tot Heerenveen, waar om 9 uur een
extra tram gereed stond. Met spoed ging het
langs wuivende boompjes, zoo frisch in 't eerste
groen, langs glinsterende slooten en door
bebloemde weiden, naar de Lemmer.
Daar hadden tegen 11 uur de bondsleden, op
een negental na allen present, een vergadering
in de zaal van het hotel „Van der Hoff". De
voorzitter, de heer Straatsma uit Heerenveen,
herinnerde bij de opening nog even aan de vorige
samenkomst, op 10 September 1918, toen de
hoofdingenieur van den provincialen waterstaat,
de heer D. F. Wouda, over het groote belang van
den afvoer van het boezemwater had gesproken,
bij welke gelegenheid men de bouwkundige en
waterbouwkundige werken ter bemaling van
Frieslands boezem bezichtigd had.
Was er destijds van de inwendige inrichting
van het stoomgemaal nog weinig te zien, sinds
dien had dat werk belangrijke vorderingen
gemaakt en daarom voerde de heer Wouda nu nogmaals
het woord, dezen keer over de constructie
en de werking der machines met haar aan- en
toebehooren.
Herhaald werd, dat het stoomgemaal 4OOO M³.
water per minuut zal kunnen uitwerpen, waarvoor
de machines 900 P.K. moeten ontwikkelen.
Dat werk wordt verdeeld over acht eentrifugaalpompen,
die dus elk 500 M³. per minuut voor hare
rekening nemen. Daarmee was ook de grens
bereikt. Tot voor kort had men zulke machines in
ons land nog niet gebouwd; een van 420 M³. per
minuut, staande in een polder hij Medemblik,
spande de kroon.
Ten aanzien van de slakkenhuizen wordt
opgemerkt, dat men voor hunne vervaardiging geen
gegoten ijzer, maar plaat- en profielijzer heeft
gebruikt. Dit geldt echter niet van de waaiers,
die gedeeltelijk van plaat- en gedeeltelijk van
gegoten ijzer gemaakt zijn, en evenmin van de
eigenlijke zuigbochten, waarvoor ook gegoten ijzer
dienst gedaan heeft, omdat daar de as in draait.
Men is aldus te werk gegaan, wijl op die manier
materieel bespaard kon worden en de pompen
dan systematisch uit de onderdeden op te
bouwen waren, zonder eenig risico. Als type van
centrifugaalpomp is de onderslagpomp gekozen,
waarbij het water onder de pomp door naar buiten
gevoerd wordt. Dit geeft twee voordeelen:
de pomp is beter te ontluchten en gemakkelijker
te fundeeren.
Men ziet deze pompen twee aan twee gedreven
door een stoommachine, welke in het midden
staat. Derhalve een verdeeling in vier groepen.
Het vliegwiel van zulk een stoommachine maakt
100 omwentelingen per minuut. Men heeft hier
te doen met tandem-compound-machines; over
een betrekkelijk klein gedeelte wordt stoom
toegelaten, die verder expandeert en zoo den
zuiger voortdrijft, en er zijn twee cylinders, een van
hoogen druk achter, en een van lagen druk voor.
De laatstgenoemde cylinder is van dubbele werking
en aan zijn bouw ligt het gelijkstroom-beginsel
ten grondslag. Bij zulk een eenvoudigen houw kan
de helft der organen vervallen, waartegenover
het bezwaar staat, dat hij dubbel zoo lang is als
bij toepassing van het wisselstroom-beginsel noodig
zou zijn. De toelaat heeft niet plaats door
een bakschuif, zooals bij de oude machines, maar
wordt bewerkstelligd door het openen en sluiten
van verschillende kleppen, door middel van een
lange as, wat een zeer intensieve toetreding
meebrengt.
De werking der centrifugaalpompen wordt, tot
stand gebracht, doordat de bladen van den waaier
telkens een luchtledig doen ontstaan, hetwelk de
atmosferische druk natuurlijk even spoedig weer
aan te vullen zoekt, wat meebrengt, dat het water
als het ware naar binnen geperst wordt. Moet de
pomp stilgezet wolden, dan kan men boven in den
waaier lucht laten toetreden; een vacuum is dan
niet meer mogelijk en het water wordt teruggedreven.
Tot zoover de groote machinehal. Daar onder
is een dito kelder gebouwd, dienst doende voor
berging van de condensatie-inrichting, welke
eveneens respectabele afmetingen heeft. Zij
heeft tot taak, de ketels van zuiver boezemwater
te voorzien en het arbeidsvermogen der machines
met 10 pct. te verhoogen. Bij deze inrichting
behooren de zoogenaamde verdampers, want
eerst moet stoom gevormd worden, voor de
destillatie van zuiver water plaats hebben kan.
Het ketelhuis, naast de machinehal gelegen, en
wel zoodanig, dat beider assen loodrecht op
elkaar staan, bevat zes ketels van enormen
omvang, die twee aan twee naast elkaar zijn
gebouwd, met de zoogenaamde oververhitten er
achter. Deze dienen voor het behouden van de
gewenschte spanning, maar het zijn zeer gevoelige
instrumenten, zoodat men desnoods ook zonder
de oververhitters kan werken. Bij de voeding
van de ketels valt nog op te merken, dat het
nog al moeielijk is, het gecondenseerde water van
de olie-emulsie te zuiveren, wat toch gebeuren
moet, daar anders deze olie-achtige stof zich op
de naden der ketels zou afzetten en aanleiding tot
doorbranden zou geven. Welnu, voor die zuivering
gebruikt, men electrische filters, die het aldus
verontreinigde water gedurende een halve minuut
aan een electrischen stroom blootstellen, wat
voldoende is. Na die bewerking gaat het water naar
een grooten bak, waaruit het door duplex-pompen
weer in den ketel geperst wordt, na vooraf den
zoogenaamden voorwarmer gepasseerd te zijn,
die het met afgewerkten stoom verwarmt.
Natuurlijk is, zal alles behoorlijk in gang gezet
worden, een goede verbranding eerste vereischte.
Die wordt bevorderd, door samengeperste lucht,
door exhausters in een luchtkanaal gevoerd,
onder de roosters te brengen, welke op die
manier open blijven. Er is echter een bezwaar
aan verbonden, n.l. het vrij spoedig vervuilen
van de rookkanalen, maar deze kunnen door
middel van inspectiegaten nog tijdens het bedrijf
weer gezuiverd worden.
Het onderwerp zelf was daarmee in de
vergadering afgehandeld, maar de heer Wouda
wenschte er nog iets aan toe te voegen, om een
leugen te achterhalen. Er wordt n.l. verteld, dat
het gebouw van het stoomgemaal bezig is te
verzakken en reeds scheuren vertoont. Eerst heeft
dit gerucht de ronde gedaan omtrent het gemaal
in de buurt van Zoutkamp, in de provincie
Groningen. Welnu, noch het een noch ander is
waar, zooals spreker uit eigen aanschouwing weet.
Het publiek schijnt echter te meenen, dat aan een
groot werk als dit toch wel wat mankeeren
moet. Men kome het dan maar eens bezichtigen.
Als er iets is, waarmee men bijzonder
gelukkig is geweest, dan is het wel met de
fundeering van dit gebouw, dank zij de groote
aandacht, daaraan geschonken, omdat men rekening
had te houden met het verbazend groot gewicht,
dat zij te dragen heeft. Het gebouw verkeert dus,
hoewel men over het aesthetisch effect er van
verschillend kan denken, in een uitstekenden toestand.
Naar aanleiding van een drietal vragen uit de
vergadering deed de inleider nog de volgende
mededeelingen:
Het geheele stoomgemaal staat op een peil,
dat boven den hoogst bekenden zeestand uitgaat.
Tegen ruw weer is het beveiligd door een keersluis,
waarvan de stormdeuren gesloten kunnen
worden. M. a. w. ook de ruwste en hoogste zee
kan het stoomgemaal niet deren.
De invloed er van op den waterstand Is tweeërlei.
De hoogste stand (gemiddeld 79 c.M. + Z. P.) gaat
belangrijk naar beneden en komt op ongeveer
45 c.M. Dit beteekent voor de laaggebouwde
dorpen in Friesland voortaan een veilige ligging.
Met de buitensporigheden van den ouden en
hardnekkigen vijand is het dus uit. Zijne hooge
sprongen zijn gedaan, zooals de edelen eenmaal
tegen graaf Floris zeiden. Dat er nu geen
speling mag zijn tot b.v. 47 à 50 c.M. is wat al
te veel gevergd. Echter hindert die geringe
schommeling volstrekt niet.
Wat de waterstanden in den zomer aangaat,
men zal probeeren, die wat hooger te houden dan
zij gewoonlijk zijn, b.v. 20 à 25 c.M. + Z. P. en
dat heeft men met het stoomgemaal wel in de
hand. En daar zal in velerlei opzichten profijt
van getrokken worden. Maar als er een buitengewoon
droge zomer komt, dan heeft het stoomgemaal
daarvoor geen baat. In dat opzicht zal
men moeten wachten tot na de afsluiting der
Zuiderzee, als deze droog is geworden, met een
zoetwatermeer in het midden. Tot zoolang zullen
standen in den zomer van 40 c.M. — Z. P.
mogelijk blijven.
Een mechanische stookinrichting was in dit
stoomgemaal niet gewenscht, Dat is een te
gevoelig en een te nauw luisterend instrument, om
het aan de risico van een vrij langdurige
werkeloosheid bloot te stellen. Er zal daarom uit de
hand gestookt worden en men krijgt op die manier
nog een behoorlijke verbranding, dank zij de
reeds genoemde aanblaas-inrichting.
Na de lunch gingen we dan op weg naar het
gebouw met zijn kostbare machines. Het is
een wandeling van 20 minuten. Aangenaam,
voor wie van een zeegezicht en de zeelucht
houden, als het zomert, zooals gisteren, op den
derden dag van Mei.
Het gebouw heeft een grijsachtige tint, is
lang en hoog, met driehoekige gevels en uitsteeksels,
in overeenstemming met den bouw van de
kap. Mooi metselwerk, wordt er gezegd. Grijze,
glinsterende stukken graniet er tusschen. Ter
zijde een zwaar uit roode steen gebouwde schoorsteen,
van 60 meter hoogte. Dien heeft in
Januari, vertelt men ons, de 65-jarige brugwachter
Koopmans uit de Lemmer beklommen. Ik
wil naar boven, zei hij, en hij kwam er, aan den
binnenkant. Halverwege rustte hij uit.
Aan het andere einde van het gebouw, naast
het breede toevoerkanaal, een kolk van vrij groote
oppervlakte. Nog een overblijfsel van een
dijkdoorbraak in de 18e eeuw, zegt de heer Wouda.
Mooi diep ook. Dat poeltje doet nu nog zijn
nut. Er is vrij wat grond in geworpen, die men
wel kwijt wilde. Wordt later het gemaal op gang
gebracht, dan heeft men eerst, voordat het
kanaalwater nog goed in beweging is, al wat
aanvoer uit de kolk en later bij het stilzetten, vangt
zij den eersten stoot op, die dientengevolge ontstaat.
Men denkt nog eens aan de „scheuren",
producten der volksphantasie. Niemand kan ze
vinden. Dan gaan wij het gebouw binnen. De deuren
zijn van teakhout. Nu treffen ons nog meer
de reusachtige afmetingen, het zware voorkomen
van alle machine-onderdeelen. Om een enkel
voorbeeld te noemen. Zoo'n vliegwiel weegt
9000 kilo en wordt, helft voor helft, aan kettingen
heel langzaam omhoog getrokken en daarna door
een ijzeren brug, waarvan de kettingen afhangen,
en welke brug zich over de geheele lengte van
het gebouw kan voortrollen, op zijn plaats gebracht.
Tusschen ketels en fundeeringen door gaat een
stroom van koude lucht, zoodat de fundeeringen
nooit warm kunnen worden, wat ook al weer als
een voorbehoedmiddel legen het ontstaan van
scheuren werkt.
Maar wij willen het hierbij laten. Op alles nog
eens terug komen, gaat niet best en het
verstaan is bovendien moeilijk in dit gebouw, waar
nog gewerkt wordt en dreunende hamerslagen
van ijzer op ijzer schel weerklinken.
Als de bezichtiging ruim anderhalf uur geduurd
heeft, herinnert ieder zich weer het klokje
van scheiden en zijn „home, sweet home", zooals
de Engelschman zegt, in de verte.
</div></div>
==Bronnen==
#Leeuwader courant
Anonieme gebruiker
Overgenomen van "https://wiki.woudagemaal.nl/w/index.php?title=Speciaal:MobielVerschillen/6683"