Sluizen: verschil tussen versies

De schutsluis wordt vooral '''gebruikt om het scheepvaartverkeer van een lager naar een hoger punt (of omgekeerd) te brengen'''. Omdat er sprake is van een '''peilverschil''' tussen de ene kant en de andere kant van de sluis, is het nodig om een schip te '''schutten'''.

'''In Friesland''' zijn heel '''veel kleine historische schutsluizen''' te vinden. '''In het polderlandschap''' met zijn diversiteit in ontstaan en regiosituaties bestaan er '''van oudsher tussen de polders, waterschapsgebieden en veenpolders met hun bijbehorende ontginningsgebieden veel verschillen tussen beheerspeilen van het water'''.

Er zijn '''in Friesland ook grotere schutsluizen''' te vinden. Zij vormen '''een belangrijke schakel''' tussen polder- en boezemwater en vooral tussen boezem- en zeewater

(zie ook: '''[[Zijlen en sluizen in breed perspectief]]''')   

Vlak naast het [[bezoekerscentrum van het Woudagemaal]] bevindt zich '''de sluis die toegang geeft tot het  [[Prinses Margrietkanaal]]''' met het '''peilverschil tussen de Friese [[Boezem]] (- 0.52 cm NAP) en het [[IJsselmeer]] ( -0.20 cm NAP)'''.

Een schip kan via deze sluis dus 30 centimeter peilverschil overbruggen.  

Omdat '''Friesland één boezemsysteem''' heeft kan''' het scheepvaartverkeer zonder verdere schutsluizen doorvaren naar Gaarkeuken'''. Bij '''Gaarkeuken''' gaat het''' Friese boezemwater ( -0.52 cm NAP) over in het boezempeil van het '''waterschap Noorderzijlvest''' met een peil van - 0.97 cm NAP'''.  

Eertijds bevindt zich '''tussen twee boezemsystemen''' een '''dam'''.  

<br>Een '''passageplaats''' is dan meteen ook echt een dam, denk in dit verband aan de '''Overtoom''' in '''Amsterdam''', waar de toen nog kleine schepen via een scheepslift over de ,,toom" worden getakeld.  Er ligt dus in de geschiedenis op de '''scheiding''' van twee belangrijke boezemsystemen '''een dam'''. Uit praktisch oogpunt is dat later niet langer werkbaar en dan komt '''er een sluis voor in de plaats'''.  

<br>Ook bij de''' Broekerhaven''' (bij Grootebroek en ten westen van Enkhuizen) in West-Friesland is nog steeds een '''scheepshelling''' in gebruik.

Het schip, meestal vaak meerdere schepen, varen de '''[[sluiskom|sluiskolk]]''' of '''[[sluiskolk]]''' in, waarna de [[sluisdeuren]] gesloten worden.

<br>Dit kan door het water '''uit de sluiskolk te laten stromen''', bijvoorbeeld als het schip vanuit het [[Prinses Margrietkanaal]] ( - 0.52 cm NAP) naar het IJsselmeer ( - 0.20 cm NAP) gaat varen. De sluiskolk wordt dan geleidelijk aan '''op gelijke hoogte''' met het peil van het IJsselmeer gebracht. Er wordt water vanuit het IJsselmeer ingelaten en '''het schip stijgt''' 32 cm. Als dat '''peil bereikt''' is dan gaan de '''[[sluisdeuren]]''' aan de zijde van het IJsselmeer '''open''' en kan het schip de sluis verlaten.

<br>Omgekeerd als het schip vanuit het IJsselmeer naar het Prinses Margrietkanaal wil varen dan worden '''de sluisdeuren gesloten zodra het schip in de sluiskolk is gevaren'''. Dan wordt er geleidelijk water uit de kolk gestroomd in het Prinses Martgrietkanaal, om het hoogteverschil van -0.20 cm (IJsselmeer) naar -0.52 cm NAP (Prinses Margrietkanaal) te overbruggen (het schip zakt 32 cm.). Daarna gaan aan boezemzijde de sluisdeuren open en het schip kan de sluis verlaten.