Zijl
Zijl
Het woord Zijl is vanouds een Fries woord dat later in het Nederlands is overgenomen. Een zijl is een waterleiding of gracht waardoor men het overtollige water af kon voeren. Het woord zijl duikt in de provincie Groningen voor het eerst in 1385 in een geschreven bron op als er over silrijchten wordt gesproken.
Toch moet het al ouder zijn want in 1277 wordt het gebruikt in het Land van Heusden en Altena als er over een ,,zilis" wordt gesproken.
Laat onverlet dat het mondelinge gebruik van het woord zijl binnen Friesland best nog eerder gebruikt kan zijn.
Het woord kan op verschillende manieren geschreven zijn: zijl, zijle, zile, zijll, syl en sijhl.
In de provincie Groningen komt het woord zijl in de volgende samenstellingen voor: zijlrecht, zijnlrechter en zijlvest. Het zijlrecht bevat bepalingen over het afvoeren van water. In de naam van het waterschap Noorderzijlvest klint het woord zijl en zijlvest nog door.
Ook in Friesland is het woord zijl langdurig in gebruik geweest: bij Kollum het Zijlsterried en de Dokkumer Nieuwe Zijlen om een paar voorbeelden te noemen.
In Holland en Zeeland werd het woord zijl vooral in de betekenis van uitwateringssluis gebruikt en dus niet in de betekenis van waterleiding of gracht waardoor het water werd afgevoerd.
In plaatsnamen komt de zijl ook veelvuldig voor: Nije Sijl en Oude Sijl, Ossenzijl, Schouwerzijl. In de Riedpolder (gemeente Franekeradeel) ligt de Roptazijl aan het eind van de Roptavaart en de Dijkvaart. Bij Deinum is het Zijlster rak de oude vaarverbinding tussen Harlingen en Leeuwarden totdat Van Harinxmakanaal werd gegraven. Nu is het Zijlster rak niet meer dan een bypass. Bij Leiden is het de naam van een waterverbinding tussen de Oude Rijn en de Kagerplassen.