Vliegwiel

(in bewerking)

Een vliegwiel wordt gebruikt om een machine bij het aanzetten door het eerste dode punt te halen en de machine vervolgens gelijkmatiger te laten lopen.
Andere namen voor een vliegwiel zijn ook: jachtwiel, voerwiel of drijfwiel.

Bij de meeste machines, waarbij de kracht door een drijfwerk wordt overgebracht, is er aan de omtrek van een riemschijf, tandwiel of bij directe aandrijving via een krukas sprake van een weerstand, die voor het grootste deel zeer constant van aard is.
Om die weerstand zonder vliegwiel of enige gelijksoortige massa met bewegingsenergie te overwinnen, zou op de stoomzuiger een stoomdruk moeten werken van zeer wisselende kracht.
Natuurlijk kan men deze noodzakelijke veranderende kracht voor de verschillende zuigerstanden wel berekenen. Vervolgens zou men de mechanische sturing van de machine daarop aan moeten passen, maar dat is ook technisch gezien zeer gecompliceerd.

Daarom gaat men uit van de constante stoomdruk en die is in de voldrukmachines constant, terwijl bij stoommachines die gebruik maken van expansie de stoomdruk weer op een geheel andere wijze veranderlijk is.

Een andere factor, die bij stoommachines van invloed is, bestaat uit het feit dat aan de gezamenlijke massa's van van de zuiger, zuigerstang, kruiskop en een deel van de drijfstang, die een heen- en weergaande beweging krijgen, steeds, nadat ze op het dode punt in ruststand zijn gekomen, een zekere snelheid meegegeven moet worden, die op het midden van de daaropvolgende slag zijn maximum bereikt en vervolgens op weg naar het volgende dode punt weer tot nul moet dalen, enz..

Een stoommachine of verbrandingsmotor levert alleen arbeid op het moment dat de stoom of de verbrandingsgassen expanderen in de cilinder.
Een deel van deze energie wordt tijdens de arbeidslag afgegeven aan het aan te drijven werktuig, terwijl een ander deel wordt opgeslagen in het vliegwiel.

Een vliegwiel geeft deze opgeslagen energie weer af tussen de twee arbeidsslagen in.

Vooral bij een één-cilinder stoommachine, tandem-stoommachine of verbrandingsmotor is een groot vliegwiel essentieel om de motor aan te kunnen zetten en rustig te laten lopen.