Onderhoud stoomgemaal

(Deze pagina is nog in bewerking, feb 2023)

Aan het ir. D.F. Woudagemaal wordt planmatig en regelmatig onderhoud gepleegd. Zoals bij iedere bedrijfsvoering doen zich bij het gemaal daarnaast ook nog vaak kleine problemen voor, die meteen moeten worden verholpen om eventueel zo nodig later op een rustig moment nog eens onderhoudsmatig te kunnen worden aangepakt. Zo is er vrijwel altijd wel wat te doen om het gemaal weer klaar te krijgen voor het volgende stormseizoen.

Ieder waterschap rekent met een stormseizoen dat loopt van 1 oktober tot 1 april. In die tussenliggende periode mag er geen regulier onderhoud worden verricht aan een gemaal en dus ook niet aan het ir. D.F. Woudagemaal. Tijdens het stormseizoen moet het gemaal maalvaardig zijn.

In het verleden is er nauwelijks op grote schaal onderhoud verricht aan de bouwdelen onder de waterlijn.

In de jaren negentig van de 20e eeuw is er twee keer groot onderhoud verricht aan de schoorsteen. In 1993 heeft men gewerkt aan de binnenzijde van de schoorsteen: schoonmaken en het herstel van vervallen metsel- en voegwerk voor een totaalbedrag van f 303.192,-.
Daarna volgde het onderhoud aan de buitenzijde van de schoorsteen: schoonmaken, voegwerk, ontroesten van het ijzerwerk: de klimbeugels en de bliksemafleider. Totale kosten van deze werkzaamheden: f 317.853,-

In 2011 is het geheel boven de waterlijn gerestaureerd: gevels, metsel- en voegwerk en schilderwerk.

In de zomers van 2012, 2013 en 2014 vond in en met name rond het bijna 100 jaar oude Woudagemaal een unieke restauratie plaats.
Er werden zaken onder handen genomen die in de bestaansgeschiedenis nog niet eerder onder handen zijn genomen en die mogelijk en als het goed is pas over een kleine honderd jaar weer herhaald worden. Denk hierbij aan de smeedijzeren hekwerken rond het gemaal, de fundering en de catacomben en niet te vergeten de oorspronkelijke stormvloeddeuren uit 1917.

In het bezoekerscentrum behorende bij het Woudagemaal staat in de belevingsexpositie een fraai object vol interessante informatie over de restauratie. Ook op de website van het Woudagemaal leest en ziet u aan de hand van vele foto's wat er zoal gedaan is in het kader van de restauratie. Hierin onder andere aandacht voor:

• het herstellen van metsel- en voegwerk,
• het herstellen van betonwerk,• staalwerkzaamheden,
• smidswerkzaamheden,
• restauratie van de stormvloeddeuren,
• asbestsanering van de ketels (in een zogenaamd “containment” oftewel onderdruk tent),
• bijkomende werkzaamheden.

De voorbereidende werkzaamheden bestonden onder andere uit het plaatsen van schotten om in het droge te kunnen werken en het plaatsen van ballastgewicht op de vloeren, zodat deze niet gaan opdrijven door de waterdruk onder de vloeren.

Het Woudagemaal in het stormseizoen, januari 2012. De vloeddeuren van sectie A zijn reeds verwijderd als voorbereiding op de renovatiewerkzaamheden in de zomerperiode. Deze verwijdering heeft dus geen effekt op de maalvaardigheid.

Restauratie van sectie A in 2012: het plaatsen van betonblokken om de vloer niet op te laten drijven bij drooglegging van de sectie

Het volgende verslag in beeld en informatie geeft een unieke inkijk in de detailconstructie van het ir. D.F. Woudagemaal.

Grote en kleine onderhoudswerkzaamheden, zoals de restauratiewerkzaamheden in 2012 van Sectie A, zowel aan boezem- als aan zeezijde, moeten dus buiten het stormseizoen om worden verricht en zijn daarom steeds na 1 april van start gegaan en ze moeten dan voor 1 oktober weer zijn afgerond.

De drooglegging van sectie A in 2012

Deze restauratie richt zich vooral op de delen onder de waterlijn: sluisdeuren, betonwerk, metsel- en voegwerk.

De secties B, C en D werden daarna op dezelfde wijze gerestaureerd. Hieronder volgt een gedetailleerd verslag:

Week 14 van 2013:

Aan de boezemzijde worden stempels geplaatst tussen de penanten. Omdat de waterdruk (ca. 3,5 m) aan de buitenzijde van de penanten blijft, moet die druk opgevangen worden zodat de penanten niet door de waterdruk gaan verschuiven.

De in 2012 gerestaureerde stormvloeddeuren van sectie A (oostzijde van het Woudagemaal) worden teruggeplaatst. Het metselwerk in deze sectie is gerestaureerd. 1 deur weegt ca. 14 ton en is 9 meter hoog en 6 meter breed.

De overige 6 deuren worden gedemonteerd en op een ponton geplaatst. Vervolgens worden de deuren getransporteerd naar Kampen waar ze worden gerestaureerd.

Vanwege een asbestsanering van de stoomketels is voor ketel 3 en 4 is een steiger geplaatst. Hier wordt later plastic op aangebracht, zodat er een dichte tent ontstaat, waarin onderdruk gecreëerd wordt. Hierdoor kunnen er geen asbestdeeltjes buiten de tent komen en kan er op een veilige manier het asbest verwijderd worden.

Week 15 van 2013:

De deuren die vorige week zijn verwijderd, liggen in opslag. Hier is goed te zien dat een aantal onderdelen van de deuren in slechte staat zijn.

Een windwerk, zoals deze uit de windwerkkasten komt. Een windwerk zorgt ervoor dat de stormvloeddeuren gesloten en geopend kunnen worden. De windwerken worden schoon gestraald om vervolgens beoordeeld te worden welke delen vervangen worden.

Ook aan de IJsselmeerzijde worden stempels geplaatst om de waterdruk op te kunnen vangen.

De steiger t.b.v. de asbestsanering van de stoomketels 3 en 4 is voorzien van plastic. De mensen in de tent werken met adembescherming om veilig het asbest te kunnen verwijderen.

Week 16 van 2013

Aan de boezemzijde zijn de schotten geplaatst om de restauratiewerkzaamheden droog uit te kunnen voeren. De schotten zijn voorzien van een rubberband die voor een afdichting zorgt en het bestaande metselwerk beschermt tegen beschadiging. Ook zijn de betonblokken duidelijk te zien, die als ballastgewicht dienen voor de waterdruk onder de vloeren. Het water wordt geleidelijk weggepompt tijdens het plaatsen van de betonblokken, zodat de druk op de vloer min of meer gelijk blijft.
In totaal worden er bijna 1000 (400 aan de boezemzijde en 600 aan de IJsselmeerzijde) betonblokken geplaatst.

De muren worden schoongestraald met hoge druk, zodat beoordeeld kan worden waar restauratiewerkzaamheden moeten worden uitgevoerd. In totaal moet er ca. 3000 m2 metselwerk worden schoongemaakt.

Een muur die is schoongestraald. De muur in het volgende vak is nog niet schoon gestraald, een groot verschil.

Het plaatsen van schotten aan de IJsselmeerzijde om de restauratiewerkzaamheden droog uit te kunnen voeren. Deze schotten zijn 5 meter hoog en 18 meter breed.

Week 17 van 2013

De Boezemzijde is volledig droog en schoongemaakt. Dit is een eerste blik op de muur die normaal gesproken onder water zit. Een groot gedeelte van het voegwerk is niet meer aanwezig.

De IJsselmeerzijde wordt geleidelijk droog gezet. De eerste meter is nu uit het uitstroomkanaal gepompt. Door het verschil in waterniveau worden de schotten tegen de muren gedrukt, waardoor deze nagenoeg waterdicht worden afgesloten.

Week 18 van 2013

Een voorbeeld van betonschade dat te zien is op verschillende locaties. Deze scheuren zullen hersteld worden.

De betonblokken worden geplaatst aan de IJsselmeerzijde. Met behulp van een duiker worden deze op de juiste plaats gezet, zodat het gewicht goed verdeeld is.

Diverse trappen zijn geplaatst om op een fatsoenlijke en veilige manier naar beneden in de instroomkanalen aan de boezemzijde te komen.

Week 19 van 2013

Het metselwerk wordt voorafgaand aan de werkzaamheden beoordeeld om te kunnen bepalen waar herstelwerkzaamheden plaats moeten vinden. Er wordt aangegeven welke delen van het voegwerk verwijderd moeten en worden en wat kan blijven zitten.

Week 20 van 2013

Schade aan de muur in de kelder van het gemaal. Door middel van het afkloppen met een hamer op het beton, worden de schadeplekken gevonden. Vervolgens worden deze plekken open gekapt tot achter de wapening, zodat er een goede reparatie kan plaats vinden.

De windwerken worden beoordeeld nadat ze zijn gestraald. Een windwerk is bedoeld om de stormvloeddeuren te openen en te sluiten. Per windwerk wordt gekeken welke onderdelen behouden kunnen blijven en welke onderdelen vervangen moeten worden.

Diverse gietijzeren onderdelen van de windwerken. Deze onderdelen zijn nog in goede conditie.

Ballast is geplaatst aan de IJsselmeerzijde. Door het grotere vloeroppervlak, moet hier meer ballast worden geplaatst dan aan de boezemzijde.

Week 21 van 2013

De stalen delen van de zuigbuizen (aan de boezemzijde), zijn gestraald en er is een eerste laag coating aangebracht.

Nieuwe steunpunten worden in de muur geplaatst, op exact dezelfde locatie als de oude steunpunten. Deze steunpunten zijn bedoeld om de krooshekken op hun plaats te houden.

De klemmen voor de halsbeugels van de stormvloeddeuren worden beoordeeld om te bepalen welke restauratiewerkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Deze beugels houden de stormvloeddeuren op hun plek en worden ook gerestaureerd.

Voor de restauratiewerkzaamheden aan de IJsselmeerzijde worden steigers geplaatst, zodat alle muren gemakkelijk bereikbaar zijn.

Week 22 van 2013

Een voorbeeld van betonschade aan een betonnen balk in de kelder van het Woudagemaal. Deze wordt gerepareerd.

Een taatskuip (een grote bak die tegen een muur wordt geplaatst en leeggepompt om droog te kunnen werken) is geplaatst om de inlaatconstructie voor de condensoren te kunnen beoordelen en te restaureren. De inlaten zitten in de middelste penant aan de boezemzijde.

De stalen inlaatconstructie is verwijderd en deze wordt gereinigd, gestraald en gerestaureerd.

De buizen die het water naar de condensoren leiden. De inlaatconstructie zoals deze op de vorige foto te zien is, zorgt ervoor dat een groot gedeelte van bijvoorbeeld takken e.d. niet de condensor bereiken.

Eerste betonreparatie van de zuigbuizen aan de Boezemzijde.

Week 23 van 2013

Onderdelen van een windwerk (een machinewerk voor het handmatig openen en sluiten van een schuif) voor de omloopriolen aan de IJsselmeerzijde. De onderdelen worden beoordeeld welke te repareren zijn en welke vervangen moeten worden.

De muren aan de IJsselmeerzijde worden gereinigd met water, waarna er een beoordeling plaats vindt welke delen opnieuw gevoegd moeten worden.

Een blik in een (nog onbehandelde) persbuis aan de IJsselmeerzijde

Week 24 van 2013

De steunen voor de geleiderollen worden opnieuw aangebracht. Door middel van het frame komen de steunen op de juiste positie en kan de geleiderol weer aangebracht worden.

Week 25 van 2013

De steunen voor de stormvloeddeuren worden opnieuw aangebracht. Deze steunen zijn bedoeld om de deur op zijn plek te houden.

Deze foto toont de bestaande steun die volledig gecorrodeerd is.

Aan de IJsselmeerzijde zijn grote delen stenen verwijderd, omdat deze beschadigd zijn. Er worden weer nieuwe stenen aangebracht die passen bij de originele stenen. Deze stenen zijn van een stenenhandelaar afkomstig en worden beoordeeld op kwaliteit.

Ook aan de schoorsteen vinden op de onderste ring restauratiewerkzaamheden plaats. Er worden stenen vervangen en voegwerk hersteld.

Week 26 van 2013

In de zuigbuizen aan de Boezemzijde wordt een nieuwe laag beton (ca. 7mm) aangebracht door middel van spuiten.

Na het betonspuiten ...

...wordt het beton afgestreken en wordt het glad gestreken.

In de catacomben van het Woudagemaal worden voorbereidingen getroffen voor het aanbrengen van een nieuwe vloer. Hier zijn de leidingen zichtbaar en de afvoerputjes.

Aan de IJsselmeerzijde zijn de grote gaten van het metselwerk hersteld.

Aan de IJsselmeerzijde wordt beton van de persbuizen lokaal verwijderd. Op sommige plekken is het beton slecht en moet het gerepareerd worden.

Week 27 van 2013

In de catacomben van het Woudagemaal wordt een eerste laag beton aangebracht. Hierdoor is de kelder in de toekomst beter toegankelijk.

Ook wordt er wapening aangebracht in de catacomben om de betonvloer voldoende sterkte te geven.

[[Bestand: Aan de IJsselmeerzijde wordt straks een nieuwe peilschaal geplaatst.

[[Bestand: Dit was de vorige peilschaal.

Week 28 van 2013

[[Bestand In de catacomben wordt de tweede en laatste laag beton aangebracht.

[[Bestand: Aan de boezemzijde wordt de voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd om het water weer terug te brengen. De eerste laag betonblokken is inmiddels verwijderd.

[[Bestand: Ook wordt alles opgeruimd en in big-bags geplaatst.

[[Bestand: De betonblokken worden verder verwijderd en het eerste water wordt alweer teruggebracht. Het water wordt geleidelijk teruggepompt, zodat de belasting op de vloer grotendeels gelijk blijft en er daardoor geen schade ontstaat aan de vloer.

Week 29 van 2013 Aan de IJsselmeerzijde worden de persbuizen van een laag spuitbeton voorzien.