Bouwstijlen in Nederland

Bouwstijlen in Nederland

In de periode waarin het stoomgemaal bij Tacozijl werd ontworpen en op de tekentafel lag waren er verschillende bouwstijlen in Nederland die elkaar in vrij korte tijd afwisselden.

Aan het eind van de negentiende eeuw wisselden neoclassicisme en eclecticisme elkaar sterk af. Het was zoeken naar een nieuwe toonaagevende markante bouwstijl. Hierbij werd gebruik gemaakt van elementen uit de voorafgaande bouwstijlen maar op een nieuwe manier toegepast. Wie naar de raadhuizen van architect J.A. Kropholler kijkt (onder ander in Grou, voormalige gemeente Idaarderadeel) denkt dat het al in de Gouden Eeuw gebouwd moet zijn. Kropholler bouwde het raadhuis in Grou pas in 1941. Andere vergelijkbare raadhuizen staan in Leidschendam, Medemblik en Noordwijkerhout.

Um 1800 - stijl, architect J. Th. J. Cuypers is één van de toonaangevende architecten, de Beurs (1911 - 1914) aan het Beursplein in Amsterdam is een markant voorbeeld van deze bouwstijl.

De Amsterdamse School met toonaangevende architecten als: De Klerk, Kramer en Van der Meij beleefde het eerste hoogtepunt tussen 1913 en 1916 toen het Scheepvaarthuis aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam werd gebouwd.

Kort hierna is er sprake van De Stijl die meer vorm gaat krijgen vanaf 1917, toonaangevende architecten zijn: Theo van Doesburg en J.J.P. Oud.

De opvolger van deze bouwstijl is het Nieuwe Bouwen en daarna volgt de Delftse school.

Evenals bij de letteren (proza en poëzie) worden de ontwikkelingen in het buitenland nauwlettend in de gaten gehouden. In de literatuur geldt de periode aan het begin van de 20e eeuw als het Interbellum: een overgangs periode van het ene naar het andere. De literaire stroming van de tachtigers begint aan invloed in te boeten en moet toezien dat een nieuwe generatie schrijvers en dichters het stokje langzaam maar zeker overgaat nemen.

Dit zou ook van toepassing kunnen zijn op de snelle afwisseling van de genoemde bouwstijlen. Waarbij het allerminst zo is dat ze strikt gescheiden zijn maar veelal door elkaar heen zullen lopen. Ook onder architecten was het gebruikelijk om te kijken wat er gaande en gangbaar was, zo werden bouwstijlen gekopieerd en soms werden er nieuwe elementen aan toegevoegd.

Hierbij moet ook gekeken worden naar wat er in het buitenland gaande was. En dan lijkt de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright (1867 - 1959) zeer belangrijk te zijn. Zijn werk wordt gekenmerkt door het invullen van de drie dimensionale ruimte.

Het lijkt aannemelijk om te veronderstellen dat student Wouda tijdens zijn studie bouwkunde in Delft colleges heeft gekregen van een hoogleraar die goed op de hoogte moet zijn geweest van het werk van Wright. Bouwkunde was een vrij jonge studie in Delft en dan wil je de laatste, internationale, ontwikkelingen op de voet volgen.

Voor de bouwstijl van het stoomgemaal bij Tacozijl (Lemmer) zal meer moeten worden gekeken naar wat er in Delft op dat moment werd onderwezen en naar het werk van Wright. Wright ws op dat moment al toonaangevend en had zich als architect al bewezen. De Amsterdamse school stond nog in de kinderschoenen en het Scheepvaarthuis was het eerste grote bouwproject waar de stijl ten volle tot uiting kwam. Wouda zal van het Scheepvaarthuis in Amsterdam gehoord kunnen hebben maar het was al te laat om dat nog te integreren in het ontwerp van zijn stoomgemaal. Daarvoor waren de plannen al te ver gevorderd.