Bouw van het stoomgemaal: verschil tussen versies

'''Het politieke besluit''' om een boezemgemaal te gaan bouwen was al '''in 1913 door Provinciale Staten van Friesland''' genomen. Het gemaal zal kadastraal worden gebouwd in de gemeente '''Lemmer''' sectie A no. 1016 en gemeente '''Balk''' sectie C no 1692. Hiermee was een '''eind gekomen aan decennialang overwegen''', afwegen, uitstellen en soms kwam van uitstel ook afstel. Kennelijk zaten er toch wat haken en ogen aan het besluit. Eind 1913 of begin 1914 stellen de gemeenten in de zuidwesthoek van Friesland een ''',,adhesiebetuiging"''' op en vragen daarbij instemming van de omliggende gemeenten. In de betuiging wordt gevraagd om steun voor de stichting van een ''',,stoomwatergemaal bij Tacozijl"'''. Iedere gemeente die hiermee instemt zou dit bij Provinciale Staten onder de aandacht moeten brengen. Onder andere de gemeenteraad van '''Hennaarderadeel''' (Wommels)krijgt deze adhesiebetuiging ook toegestuurd.

Als '''opzichters''' werden aangesteld: R. Miedema, R. Sollaart en W. Anema. In het '''bouwteam''' zat uiteraard ook de '''hoofdingenieur van Provinciale Waterstaat: ir. D.F. Wouda'''.

Op '''1 november 1916''' vindt de '''aanbesteding''' 's middags om 12.00 uur plaats in Leeuwarden. Aannemers konden '''inschrijven voor verschillende onderdelen uit het bestek''': baggeren en de bouw van schoorsteen, ketelhuis en de machinehal.

De opdracht voor de '''bouw van de machinehal en het ketelhuis''' werd binnengehaald door de '''gebroeders Joh. en Jac. Broersma in Alkmaar''' voor een bedrag van '''f 764.400,-''', daarmee was dit bouwbedrijf de laagste inschrijver. Het verschil met de hoogste bieding van f 200.000,-. De gebroeders W. en H. Geveke in Gorredijk hadden ingeschreven voor f 960.000,-.

Nu de belangrijkste aannemers bekend zijn, kunnen er '''afspraken''' gemaakt worden: '''waar komt de bouwput, hoe ver uit de teen van zeedijk van de Zuiderzee (5 meter) in een talud van 4 op 1 en hoe diep gaat deze worden'''. Vrij snel na de aanbesteding worden daar in het bouwteam de eerste afspraken over gemaakt.

Het '''eerste tastbare en zichtbare werk is het opwerpen van een kade'''. Wouda verschijnt met enige regelmaat op de bouwplaats om te overleggen, maar ook om de stand van zaken in ogenschouw te nemen, hij is uiteindelijk '''hoofdverantwoordelijke'''.

In '''november''' wordt de eerste '''baggermachine''' aangevoerd, een '''sleepboot en vier bakken''' en een '''schip geladen met steenkool'''.

Hiermee kan het baggerwerk beginnen. Er zijn '''2 grondwerkers, 3 arbeiders en 6 timmerlieden, 7 baggerlieden en 2 stokers op de bouwplaats aan het werk'''. Enkele weken later komt ook de '''tweede baggermachine''' op de bouwplaats aan.

Voor het '''maken van de sluisdeuren''' wordt vastgesteld dat er '''per deur 700 stuks verzinkte spijkers van 12 cm''' nodig zijn.

Vanaf '''eind november''' komen er enorme transporten op gang: '''1736 heipalen voor het machinegebouw''' en '''576 voor ketelhuis en schoorsteen'''. In het begin komen al deze ladingen op de bouwplaats. Daar worden de heipalen '''gecontroleerd en voorzien van een F''' als ze zijn goedgekeurd en gebruikt kunnen worden. Gaandeweg ontstaan er de nodige problemen. De '''afgekeurde palen''' moeten binnen acht dagen van de bouwplaats zijn weggehaald en '''vervangen door nieuwe'''. Omdat dit niet correct wordt nagevolgd wordt er besloten wordt om de heipalen voortaan '''bij het tramstation van Lemmer onder andere op spint''' te keuren. De afgekeurde palen liggen dan ook niet langer in de weg.

In '''december''' wordt ook de '''schaftkeet geplaatst''', zodat de '''werklieden droog en beschut''' kunnen zitten tijdens de schaft. Vanaf dit moment (december 1916) worden er '''steeds meer materialen ingekocht''' en '''op afroep in Tacozijl afgeleverd'''. Vlak voor kerst komt er nog ene partij van''' 47.798 kg betonijzer''' aan op de bouwplaats. Inmiddels is het het dermate '''slecht weer''' geworden dat er nauwelijks meer doorgewerkt kan worden. De schaftkeet was dus niet voor niets maar '''buitenwerk was er tot januari gedurende enkele weken niet meer bij'''. Wouda is eindverantwoordelijk, maar soms gaat de opzichter naar een leverancier om de materialen te keuren zoals het '''gegalvaniseerde draad''' en het '''hout voor de sluisdeuren'''.

Op '''19 maart 1917''' gaat Miedema '''voor het hout naar Middelburg''', op de terugweg gaat hij ook bij '''Louis Smulders en Co. in Utrecht''' '''([[Machinefabriek Jaffa]])''' langs om de laatste besprekingen te voeren over '''de machines''' die geplaatst zullen worden:''' hoge en lage drukcilinders''' en de '''centrifugaalpompen'''. Omdat Miedema toch langs Leeuwarden komt gaat hij ook bij Wouda langs. Op 22 maart is hij weer terug op de bouwplaats.

Bij het werk zijn '''twee schepen''' gebruikt: '''de Senior (schipper: H. Havers)''' en '''Jetta (schipper: D. Timmer)''' voor het '''vervoer'''en '''van stortsteen'''. De opzichter kon meten of de schepen voldoende waren geladen door ze '''langs de ijksteen''' te laten afmeren.  

'''Eind april''' is de '''funderingsput vrijwel gereed en droog''', althans de put moet worden '''drooggehouden met behulp van een locomobie'''l, een kleine stoommachine.

Uiteindelijk zullen er '''drie''' in gebruik zijn om de '''vele honderden palen te heien'''. Dat gaat in hoog tempo '''begin juni zitten er al 1112 palen in de grond'''. Op '''12 mei wordt de eerste paal geslagen''', alle palen waren bij de keuring '''genummerd''' en waarschijnlijk was daardoor duidelijk '''waar welke paal van welke lengte''' moest komen. De eerste palen zijn genummerd 1765 tot en met 1772. Of er festiviteiten waren bij het slaan van de echte ,,eerste" paal wordt niet duidelijk.

Nadat er eerder al problemen waren met de '''dennenstammen die als heipaal werden gekeurd'''; vroegen '''de sluisdeuren''' ook om extra overleg. De aannemer legde een '''nogal laconieke houding aan de dag waar het gaat om de behandeling van het geleverde hou'''t. Een dreigement hielp, als de aannemer niet wat zorgvuldiger met het hout om zou gaan dan zou de partij afgekeurd worden en nieuw hot zou voor zijn rekening aangekocht worden. Tevens wordt '''er op aangedrongen om bekwaam personeel in te zetten bij het maken van sluisdeuren''', kennelijk was er bij de opzichter twijfel ontstaan.  

Terwijl opzichter Miedema naar Zwolle reist om het '''beschoeihout te keuren''' blijft opzichter Jansma de heiwerkzaamheden nauwlettend volgen of er geen onregelmatigheden zijn (toch afgekeurde palen gebruiken of te weinig slagen voor het inheien van een paal).